Woordenboek
Spokaans-Nederlands | Nederlands-Spokaans

•  Home 
•  Titelblad 
•  Legenda 
•  Paradigma's 
•  Lijsten 
•  SPARC 
•  Taalmenu 
•  Grammatica 

Spokaans—Nederlands     A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Nederlands—Spokaans     A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
 

25-reks:: {N} "Serie 25" (serie diesellocomotieven); .

•t::

1. {SX.ww > gst} (ww met 1 lettergreep, of op •he, •je, •'e en voc + •e) (bijv) pe/pet: heten/heet; wila'e/wilat: vlechten/vlecht; tmâhe/tmât: verhinderen/verhinder; ošoe/ošot: nat zijn/is nat.
2. {SX.c > rs} (achter •lôiy = "•logie") (bijv) biolôiy/biolôiyt: biologie.
3. {SX.c > mv} (ipv mv-sx •z indien gevolgd door gen) (bijv) ef keltosz/ef keltoster sgôrts: de boerinnen/de schorten van de boerinnen; ef forsz/ef forstecÿr wekkôsta: de kikkers/het gekwaak van de kikkers.

T:: {afk} »tôn.

:: [T] {afk}

1. »telefonos.
2. »tóftos.

ta:: {III}

1. (spr) daar; zerfe-tûe ta!: kijk daar eens!; »gy.
2. (samen met vz) ~ ... rô: vlak ..., net ..., onmiddellijk ...; ~ kusamat rô ef sért: vlak naast het huis; ~ zjoba rô ef pazzosti: net/onmiddellijk onder de grond; »tarô.

ta•:: »ta-

1. {PX} mis•, mislukt, wan•.
2. {PXimpr} on•, ont•.

•ta:: {SX.n > rs} (indien naam op voc eindigt) (bijv) Prio/Priota: (Spok stad); São Paulo/São Paulota.

tâ:: {C} lei (op dak).

T&A:: {afk} »Troef ur Atelva.

tabel:: {C} tabel, tafel.

table:: {C} reep, plak (chocola ed).

tablót {C} weekblad (vrnl met roddel, seks en criminaliteit).

tabûl:: {C} bureau (meubelstuk).

Tacarifyty:: {N} (dienaar v Erget, die over het Noodlot en de Gewetenswroeging beschikt); .

Tacarifyty-lirrotiy:: {W} .

Tacariy-korda:: {N} (Erg kerk in Fonistâ); .

tâce:: {U} (lett) uitstaan, uitsteken.

Tacemenu:: {G} (stad in Litii).

tach:: {C} (lett) kei, grote steen; (fig) streek (slimme/brutale daad).

tachikonos:: {C} wanbeheer.

tach-larder:: {C} (pop/pej) lifter.

Tach-weg:: {W} .

tacÿrlikfortiy:: {I} ongeregeld.

tacÿrpôt:: {I} onvoltooid.

tâde:: {C} klungel, sukkel (onhandig persoon; zowel mnl als vrw).

Tadjikistân:: {G} Tadzjikistan.

TÂEEP:: {afk} »tangodame.

taeftarse::

1. {K} doen/laten mislukken; ef menester ~ ef woltosz: de minister doet/laat de onderhandelingen mislukken.
2. {Upr} mislukken; sena ~ ef woltosz: de onderhandelingen zullen mislukken.

taeftarsos:: {A} mislukking.

taexâm:: {C} mislukt examen, examen waarvoor men gezakt is.

taferelo:: {C} tafereel.

tafesmanne:: {K} ~ kaf: wijten aan.

tâff:: {gst} »tâfne.

taffe:: {Upr} ~ rifo: zich bemoeien met, zich inmengen in.

taffos:: {C} bemoeiing, bemoeienis, inmenging, tussenkomst.

Tâfft:: {G} (rivier van Cÿrofly-gebergte naar de Klinnÿr); .

tâfiy:: {C} ceder, cipres (met schubachtige bladeren); presÿr ~: "Spokanische cipres" (L. Cupressus atlantica).

tâfiy-junip:: {C} cederhoutboom (L. Juniperus virginiana).

tâfne:: {K; gst= tâff} (lett) betoveren.

tâfner:: {C} tovenaar.

tâfnos:: {A} (lett) betovering.

tafortâme:: {I} ontijdig.

tâftola:: {C} (bepaald rijmschema, genoemd naar het Tâftola-klooster bij Afarcal: 4 amfibrachen, 1 jambe, 1 amfibrachys, 1 jambe, dus: –x–||–x–|–x–|–x–|–x||–x–|–x (7 versvoeten); veel gebruikt bij religieuze/bezwerende gedichten met het karakter v spreuken).

Tâftola-covent:: {N} (Erg klooster; gemeente Afarcal); .

Tâftola-kôl:: {G} (bergpas in Cÿrofly-gebergte; 522 m hoog); .

Tâftola-kôl-weg:: {W} .

tafysto:: {SC} kwade (zn).

tâgafiy:: {C} memorandum; officiële nota.

tâgare:: {K} op de hoogte zijn van, bekend zijn met, afweten van; do ~ ef: hij weet ervan (is ervan op de hoogte).

tâge:: {Kpr} zich herinneren.

tâgerami:: {I} in veel gevallen; ~ oras: in de meeste gevallen.

Tâgerate:: {F}.

Tâgerateh:: {F}.

Tâgerate-Kents:: {G} (voormalige Erg commune; gemeente Daba); .

Tâgerate-korda:: {N} (Erg kerk in Kurriy); .

Tâgerate-lirrotiy:: {W} .

Tâgerate-weg:: {W} .

tagien::

1. {Aef} ontrouw (zn).
2. {I} ontrouw (bv).

tâgitt:: {I} gewijd; (fig) heilig; do hozâve ~ fes ...: hij gelooft heilig in ....

tâgkette:: ~ flj ón rst {K}: iemand van iets op de hoogte stellen.

taglistipros:: {A} wanverhouding.

Tago:: {G} Taag.

Tago-mirra:: {W} .

tâgos:: {A} herinnering; ~ cÿrtirelira rst/flj (vz-uitdr): ter herinnering aan iemand/iets.

Tago-weg:: {W} .

tagrâr:: {C} wanklank.

tâgt:: {C} hulde; ef qugle ~ ón rst: iemand [in]huldigen.

tâgtsmurf:: {S} honorarium.

tahâciy:: {I} vruchteloos.

ta'i:: {C; rs= tait} glottisslag (letter; in Spok orthografie als intervocalische apostrof voorgesteld, zoals in ta'i).

taile:: {K} naaien (kleren maken/verstellen).

tailer:: {C} naaister.

tait:: {rs} »ta'i.

Taja:: {M}.

tâje:: {K; gst= tât} opschikken, opsieren, opsmukken, versieren.

tajga:: {C} taiga.

tajise:: {C} Thais (taal).

tajiy:: {IIef; mv=enk} Thais (bv).

Tajiy:: {G} Thailand.

Tajiyna:: {Cef} Thaise vrouw.

Tajiyny:: {Cef} Thai, Thaise man.

tajone:: {U} ~ beri: zouden graag willen; (indirecte vraag) kirro ~ beri arfine: wij zouden graag willen komen (= mogen wij komen?); (voorzichtige wens; in de toek tijd) ~ beri merre gress parachutos: ik zou graag willen parachutespringen.

tâjos:: {C} opschik, opsmuk, versiering.

•taju:: {SX.vz} (gereduceerde vorm v fitaju; dl= Zuid-Liftka/Tigof/Lomky) (bijv) kaftaju = kaf fitaju: op zoiets; op iets dergelijks; »fitaju.

tâk::

1. {C} duw, stoot; eft ~ rifo ef ryje: een kater (na te veel drank).
2. {I} benig.

takâle:: {K} ontsieren.

takâlos:: {C} ontsiering.

Tâkbôs:: {F}.

tâke:: {E} kakelen.

tâkes:: {C} serpeling (vis) (L. Leuciscus leuciscus).

Tâkle::

1. {G} (dorp; gemeente Vega).
2. {N} (»wegsÿrt langs autoweg M47; gemeente Tosiy); .

tâkos:: {C} gekakel.

taksi:: (= taxi |ks|) {C} taxi.

takuramiypiy:: {I} onnadenkend.

takûriy:: {A; mv=enk} onkunde.

talacsiy:: {I} onwettig.

Tala:: {N} »Tala-ruinn.

Tala-mirra:: {W} .

Tala-Ocki:: {N} (camping; gemeente Lift); .

Tala-ruinn:: {N} (kasteelruïne aan voet v Krappa-gebergte; gemeente Šerbân); ; (DOM 142).

talâs:: {C} wansmaak.

Tâlbyre:: {G} (dorp; gemeente Amahagge).

Tâlbyre-arâbes-mirra:: {W} .

Tâlbyre-Opper:: {N} (tankstation langs de M8; gemeente Amahagge); .

Tâlbyre-Wefot:: {N} (tankstation langs de M8; gemeente Amahagge); .

Tâldyf-môjôl:: {N} (korenmolen aan de rivier Lajecô; gemeente Ðebantiy); .

tâle:: {K} voortbewegen, voortduwen, voorttrekken (slee, ploeg).

talelt:: {I} onvolwassen.

Tâlfyre:: {F}.

talje:: {K; gst= tall} (dl= Liftka) gekweekt fruit plukken (in boomgaard).

taljer:: {C} weligheid.

taljiy:: {I} welgedaan; welig (vruchtbaar).

taljos:: {C} (dl= Liftka) pluk van gekweekt fruit (in boomgaard).

tâlka:: {C} jicht.

talke:: {K} laten voortgaan.

tall::

1. {C} veelvoud; eft ~ kura: een veelvoud van.
2. {gst} »talje.

Tallamen:: {F}.

tallare:: {K} vermenigvuldigen (rekenkundig).

tallaros:: {C} vermenigvuldiging (rekenkundig).

Tâllde-mirra:: {W} .

Tâllde-Opper:: {N} (tankstation langs de M9; gemeente Hoggebim); .

Tâllde-Wefot:: {N} (tankstation langs de M9; gemeente Hoggebim); .

talle::

1. {K} meer/groter zijn dan (v getallen); sers ~ dur: zes is groter dan drie.
2. {C} knul, kerel, vent.

Talle-seert:: {W} (buurtschap); .

tallo:: {C} vissershuis (woning met schuren ed ve vissersfamilie).

Tallo-zuft:: {W} .

talma:: {C; mv= télmen} lastpost, zeurpiet.

Tâlmeenhe:: {F}.

talonn:: {C} talon.

Tâlp::

1. {G} (beek ten zuiden v Amahagge); .
2. {N} (bar en restaurant bij motel Tâlp-wâljÿ; gemeente Titeref; .

tâlpiyg:: {S} [laag van] dorre, afgevallen bladeren (in de herfst).

Tâlp-keldus:: {W} (buurtschap); .

Tâlp-lirrotiy:: {W} .

Tâlp-mirra:: {W} .

Tâlp-wâljÿ:: {N} (motel; gemeente Titeref); .

tâlta:: {C} stemming, geestesgesteldheid.

Tâlteejeh:: {F/J}.

Talû-helmy:: {G} (grot; gemeente Garos); .

tam:: {III} (alleen in vragende zin) soms, misschien; aftel tu tiffe do ~?: ken je hem soms?.

tamabys:: {C} wanklank; valse toon.

tamânos:: {C} mismanagement.

tamarix:: {C} tamarisk (struik) (L. Tamarix anglica).

tamðe:: {K} koesteren; zorgvuldig bewaren.

Tamðor Moenis:: {N} "Gekoesterde Bronnen" (slogan om toeristen naar de bronnen in Afacha en Crobela te lokken); .

taméte:: {K} mislopen (niet ontmoeten).

tamipert:: {I} misdeeld.

Tamis:: {G} Theems.

Tamis-mirra:: {W} .

Tamis-weg:: {W} .

tâmla:: {I} (lett) vermolmd; (fig) voos, ongezond, bedorven.

tâmlek:: {S} poeder; tu nert la'yciye goe ~: je bent geen knip voor je neus waard.

tâmlekare:: {K} verpulveren; »âše.

tâmlek-nurp:: {C} korrelhoed (paddenstoel) (L. Cystoderma); kolai ~: okergele korrelhoed (L. C- amianthinum); littit ~: vleeskleurige korrelhoed (L. C- carcharias).

Tâmlek-taris:: {N} "Kruittoren" (toren in Slofaro; tegenwoordig museum); ; (DOM 146).

tâmp::

1. {C} (pop) borrel.
2. {S} stoom, damp.

tâmpare:: {K} stomen (voedsel gaar stomen; kleding reinigen).

tâmpe::

1. {K} (trans) [doen/laten] verdampen; ef kôbo ~ ef knurfel: de zon verdampt het water.
2. {U} stomen (ontsnappen v stoom); ef fradâs ~lira: de locomotief staat te stomen.
3. {Upr} (intrans) verdampen; ef knurfel sen ~ vita: het water verdampt snel.

Tâmpeere:: {F}.

Tâmp-frintser Ququlâ:: {N} "Vereniging van Stoomvrienden" (in Sinto-Her); .

tâmpjepse:: {K} destilleren.

tâmpjepsos:: {C} destillatie.

tâmpka:: {C} stoomboot, stoomschip.

Tâmpka-weg:: {W} .

tâmplot:: {C} stoomketel.

tâmpnolac:: {C} stoomlocomotief.

tâmpos:: {C} verdamping.

tâmpreut:: {C} stoommachine.

Tâmp-zollos:: {N} "Stoombehoud" (vereniging voor het behoud v stoommachines en stoomlocomotieven; in Nustiy); .

tamÿre:: {K} vieren (v touw).

tamÿros:: {C} het vieren, viering (v touw).

tan:: {C}

1. larve, made.
2. (= tân) [rivier]monding.

Tan:: {F}.

Tan•:: (= Tun•) {PX > g} (vrnl in plaatsnamen langs de noordkusten) (bijv) Tanburo, Tunprest; (de variant Tun• is ontstaan onder invloed vd grote plaats Tunbas, hoewel Tun• in deze naam GEEN px is: »tunbas; »tan.

tân:: {C} »tan 2.

Tanasatoriy:: {F}.

Tanburo:: {G} (stad in Tjemp); (= »tan + »buros); (DOM 82-83).

Tanburo-MG:: {N} (station).

Tanburo-Opper:: {N} (station).

Tanburo-pola:: {W} .

Tanburo Trem-fâgôtexas:: {N} (afk= TTF) (geprivatiseerde trambedrijf in Tanburo); .

Tanbÿr::

1. {G} (stad in Ben).
2. {N} (luchthaven; gemeente Tanbÿr); .

Tanbÿr-Ayrport:: {N} (station).

Tanbÿr-fonis:: {G} (diepe inham in noordpunt v Ben, bij Tanbÿr); .

Tanbÿr-Grufoci:: {N} (station).

Tanbÿr-MG:: {N} (station).

Tanbÿr-Polea:: {W} (stadsdeel van Tanbÿr); .

Tanbÿr-Port:: {N} (station).

Tanbÿr-Tyls:: {N} (station).

tan-deff:: {I} stokdoof.

Tâneess::

1. {F}.
2. {N} (groot bouwbedrijf in Xemân); .

Tanerefoniy:: {G} (stad in Tjemp).

Tanerefoniyer:: {F}.

tânesse:: {K} betwisten.

tânessiy:: {I} betwist, omstreden.

tânessos:: {C} betwisting; betwist gebied.

tânesta:: {I} betwistbaar.

Tanfija:: {G} (dorp; gemeente Ÿrbasâ).

tangodâm:: {SC} regering, bewind; (in Spok: landsregering, zetelend in Hirdo); ef Obama-~: de regering-Obama.

tangodame:: {U} regeren; ~lira âfry ef esliyn Prinsypps (afk= TÂEEP): regerend volgens de gangbare Principes (afkorting achter de naam vd vorst op Spok munten; tot 1972 betekende TÂEEP: tangodamelira âfry Ergetex ef Probaros ("regerend volgens de wil van Erget"); deze interpretatie was echter voor de Spok katholieken moeilijk te accepteren, en onder druk v minister Sylvest Oqula is de betekenis vd afkorting gewijzigd).

Tangodâm-lirrotiy:: {W} .

Tangodâm-pârc:: {W} (stadswijk in Hirdo); .

Tangodâm-plep:: {W} .

Tangodâm-tÿdens:: {N} "Regeringsberichten" (vgl Staatscourant); .

Tangodâm-weg:: {W} .

tangôrt:: {C} regeerder.

Tangotseerts:: {Nmv} Regeringsgebouwen (als naam: gebouwencomplex in Amahagge); .

tangotsért:: {C} regeringsgebouw.

tangotsÿr:: {C} landelijke hoofdstad (waar de regering zetelt; in Spok: Hirdo; in Nederland: Den Haag, en NIET Amsterdam!).

Tanhyše:: {G} (dorp; gemeente Leeserf).

tânk:: {C}

1. tang (gereedschap).
2. tank (op rupsbanden).

tanko:: {C} vijver.

tanko-krutt:: {C/S} fonteinkruid (L. Potamogeton); plônsor ~: gekroesd fonteinkruid (L. P- crispus); svâmor ~: drijvend fonteinkruid (L. P- natans); xochor ~: "gespleten fonteinkruid" (alleen in sommige vennen op Berref) (L. P- fissilis).

Tankô-mirra:: {W} .

Tanko-pârc:: {W} .

Tanko-pât:: {W} .

Tankô-šark:: {W} (buurtschap); .

Tanko-weg:: {W} .

Tanleba:: {G} (dorp; gemeente Lift).

tânnâc:: {!} belachelijk! (uitroep v verontwaardiging).

tanne:: {III} daarom, hierom, om die/deze reden (refereert aan iets dat niet expliciet is genoemd, of reeds veel vroeger in de context voorkwam); ~ bloirâ: juist daarom; »tenne.

Tano-fÿtafiy:: {N} (kroniek uit ca. 1690; geeft gedetailleerde geschiedenis v Lomky; wordt bewaard in het Stadsmuseum v Trofy); .

Tanoka:: {N} (autoveer); .

Tano-Rumôska:: {N} (lichtschip); .

Tano-xijera:: {G} (zuidkust v Lomky); .

tânpe::

1. {K} (lett) [uit zijn handen] laten vallen (per ongeluk/met opzet); do ~ ef mikar vasa: hij laat de kostbare vaas [uit zijn handen] vallen; flj ~ rst: iemand valt van iets; ef zillepip ~ do (= do tasse rifonn ef zillepip): hij valt van het dak (per ongeluk).
2. {Upr} zich laten vallen (met opzet); do sen ~ rifonn ef zillepip: hij laat zich van het dak vallen.

Tânsac:: {F}.

Tânsâc:: {F}.

Tânsac Glûfiy-âtviseros:: {N} (bedrijfsadviesbureau, te Trendon-Belt); .

Tânsâk:: {F}.

Tanûcs:: {G} (dorp; gemeente Môntariy).

Tan-weg:: {W} .

Tânzana:: {Cef} Tanzaniaanse vrouw.

tânzaniy:: {IIef; mv=enk} Tanzaniaans (bv).

Tânzaniy:: {G} Tanzania.

Tânzano:: {Cef} Tanzaniaan.

taobléskros:: {A} misvatting, misverstand.

taocÿrma:: {C} wangedrag.

ta'ole:: {K} [om]kantelen; wentelen.

ta'ole-cor:: {K} omhalen (v muur); (fig) omverwerpen (v regering ed).

ta'oler:: {C} losbol, doordraaier.

ta'olos:: {C} [om]kanteling; wenteling; ef farte fes ~: aan de zwier zijn; doorzakken.

tâp:: {C} (afk= tp) (Spok lengtemaat ("vadem"): 1 tâp = 1tp = 1,7414 meter; na 1953 alleen nog in enkele beroepen en bij de spoorwegen); hupster ~ = ca. 1000tp = 1,752 km (tot ca. 1650 gebruikt, voordat de »myle algemeen in zwang kwam); .

tâpa:: {C} knal.

tapagiyry:: {I} oneerbiedig.

tapaine:: {K} (spr) zakken voor (examen).

tapainer:: {C} misdadiger.

tâpe:: {U} ~ zléf: aan/bij/in elkaar voegen; hecht samenvoegen.

Tâppeleparr:: {F}.

tâpre:: {S} stof, textiel.

tâpre-kanas:: {C} coupon (rest stof).

tâpriy:: {I} stoffen, van stof/textiel gemaakt.

TAQ:: {afk} »Tjel-armtmôquos-qudex.

taqurubos:: {C} onraad; ef ~ hulle gress: ik bespeur onraad.

târ:: {S}

1. (lett) teer, pek; ðÿm ~: gesmeerd; op rolletjes; van een leien dakje;
2. (fig) tuig, schorem, straatjeugd.

Tara:: {M}.

tareff:: {C} tarief.

Tarejo:: {G} (stad in Munt).

Tareut:: {N}

1. (vrw personificatie vd Vrijheid en Vrede); .
2. (monument; gemeente Garos); .

Tareut-mirra:: {W} .

Tareut-plâkomÿ:: {N} (spoorwegtunnel; gemeente Kanea); .

Târg:: {G} (dorp; gemeente Mÿnô).

targôn:: {C/S} dragon (kruid) (L. Artemisia dracunculus).

Tarina:: {G} (stad in Jelafo).

tarinniy:: {I} onverdiend.

taris:: {C} toren.

Taris::

1. {F}.
2. {N} (internetprovider); .

Taris-granôs:: {G} (landgoed tussen Šerbân en de kust, in bezit vh adellijke geslacht Faly Mahôgge); ; (DOM 141-142).

Taris-helmy:: {N} "Torengrot" (populair restaurant onderin de Dikke Toren te Gret); ; (DOM 168).

Taris-kolini:: {W} .

Taris-kryobiy:: {W} .

Taris-lirrotiy:: {W}

1. (in Lift); ; (DOM 136).
2. (elders); .

Taris-mirra:: {W} .

Taris-pât:: {W} .

taris-pesmlâ:: |M| {C; rs= ~t} torenvalk (L. Falco tinnunculus).

Taris-ponto:: {G} (dorp; gemeente Lostô).

taris-pra:: {C} weerhaan, windwijzer op toren.

Taris-sÿrt:: {W} .

Taris-terf:: {W} .

Taris-vender:: {W} .

Taris-weg:: {W} .

Tarisz:: {F}.

Taris-zerfos:: {N} (»wegsÿrt langs weg 3; gemeente Chorânitt); .

Taris-zuft:: {W} .

Tarisz ur kipts fes ef šarkofiy:: {N} (boektitel); .

tariy:: {C} »plâksiy.

•tariy:: {SX > c} (wat met spreken/horen/geluid te maken heeft) •spreker; (bijv) ja/jatariy: tussen/tolk (lett "tussenspreker"); hups/hupstariy: luid/luidspreker.

târk:: {I} zelfstandig, zonder verzorgende familie.

târkiy:: {C} (afk= trk.) weduwe; msj Elsa trk. Metrusse-Heelfer; (indien de vrouw haar eigen achternaam weer voert) msj Elsa Heelfer trk. Metrusse: Mevr. Elsa Metrusse-Heelfer (weduwe vd Heer M.-H.).

Târ-knurfel:: {G} (beek naar de Grât); .

târko:: {C} (afk= trk.) weduwnaar; mrt Petriy Metrusse trk. Heelfer: De Heer Petriy Metrusse-Heelfer (weduwnaar v Mevr. M.-H.).

tarm:: {C} darm.

tarô::

1. {I; vt= danen; ot= wena} nabijgelegen, in de buurt liggend, dichtbij; uit de omgeving/buurt; ef ~ pônt: de brug vlakbij/hier in de buurt; de nabijgelegen brug; gopirus ~ veldurs: enkele mensen uit de omgeving/buurt.
2. {VZ} (plaats) vlakbij, dichtbij; ~ ef pônt: vlakbij de brug; »ta 2.

tarôe:: {U} dichterbij komen, naderen (terwijl men/het al in de buurt was).

tarôiy:: {III} ten naaste bij.

Tarô-Opper:: {G} Nabije Oosten.

tarovretos:: {A} mislukte liefde ("op de klippen gelopen").

tarôzerfa:: {I} bijziend, kippig.

tarôzerfi:: {C} bijziend persoon.

târp:: {I} gematigd.

tarpen:: {I} erkentelijk.

tarpenne:: {K} waarderen.

tarpennos:: {A} waardering.

tarpu:: {C} (Erg: iemand die verse levenskracht ontvangen heeft uit de stralen vd [volle] maan).

tarr:: {I} luid, hard (geluid).

tarrðe:: {C} boterbloem (L. Ranunculus); riyps ~: scherpe boterbloem (meest algemene soort: L. R- acris); blacroelira ~: kruipende boterbloem (L. R- repens).

Tarrðe-mirra:: {W} .

Tarrðes:: {N} "Boterbloemen" (milieuorganisatie; hoofdbureau in Amahagge); .

Tarrðe-weg:: {W} .

Târ-riffô-weg:: {W} .

tarrzjere:: {U} schaterlachen.

tarrzjeros:: {C} schaterlach.

Taru:: {G} (stad in Ziyp).

tary:: {I} torenhoog, huizenhoog.

Taryfo'ar:: {F}.

Tarynne:: {W} .

Táry-sent:: {W} .

•tas:: (= •as) {SX.c > III} (tijdsbepaling; iets geldt in het alg op dat tijdstip) (bijv) kôbotof/kôbotoftas: zondag/'s zondags, zo goed als elke zondag; fittas/fittasas: middag/'s middags, zo goed als elke middag; do lelperre maitas ef mebartof: in mei is hij jarig; (vgl) do prate helkara Frakas fes mai: in mei (eerstvolgende maand mei) vertrekt hij naar Frankrijk.

tašâ:: {C} kop[je] (in Spok meestal ZONDER oor).

tašaðôriy:: {I} onnatuurlijk, tegennatuurlijk.

tasinte:: {K} ontwijden.

tasintos:: {A} ontwijding.

tassare:: {U} omvallen.

tasse::

1. {K} laten vallen, doen vallen.
2. {U} vallen; ef ~ kafonn ef pazzosti: op de grond vallen, neervallen; do ~ koffon: hij valt dood neer; (ook fig) ef kôbotat ~ fesdu ef mittus: het zonlicht valt in de kamer; ef ~ fes ef hents rifo: in handen vallen van; ef ~ fes ef tjondelira molarriy: niet ontzien worden; meegesleept worden (fig).

tasse-kolini:: {C} meteoriet.

tasse-kolinis:: {Cmv} vallend gesteente (vanaf berghellingen ed).

tasselira:: »kalibatse.

Tasselira leffy-blusôn:: {N} "Vallende perenbloesem" (titel v cd met volksmuziek, door Ef Pajy-merrers); .

tassjaros:: {C} toeval (v vallende ziekte).

tassos:: {C} val, het vallen.

Tâst::

1. {F}.
2. {G} (dorp; gemeente Pitu).

tastânt:: {C} misstand.

tâstare:: {K} opdoen, oplopen (v ziekte).

tâstaros:: {C} het opdoen, het oplopen (v ziekte).

Tâst-belt:: {G} (dorp; gemeente Pitu).

tâste:: {K} aantasten.

Tâstô:: {F/J}.

Tâstô-mirra:: {W} .

tâstos:: {C} aantasting.

•tat:: {SX > c} •licht, •lamp, •lantaarn; (bijv) kûfôs/kûfôstat: verkeer/verkeerslicht; pazzo•/pazzotat: grond•/staande lamp.

tât::

1. {C} (alg: afgebroken/afgescheurd stukje van iets); (ihb) scherf (glas, aardewerk); snipper (papier); eindje/stukje (touw); [hupster terat/lilepiy] fes eft hÿ ~: een stukje (een beetje) [groter/verder]; ef prâcte flj lo ~s ur leps: iets aan stukken/diggelen slaan.
2. {gst} »tâje.

tata:: {!} (kindertaal, aanstellerigheid) dag!, hallo! ("doei!").

tâtare:: {K} versnipperen, in stukjes scheuren.

•tâte:: {rs} »•tây.

tatiffe:: {K} miskennen.

tatiffos:: {A} miskenning.

tâtiy:: {I} in stukjes gesneden/gehakt (v groente/fruit ed).

tatiyn:: {A} ef melde eft ~: het is mis; het is mislukt.

Tatjana:: {J}.

tâtle:: {E; gst= tâtt} klappen (met handen).

tâtlep-leptât:: {III} in stukken, in mootjes; do ef kelbra riðe lo ~: hij heeft de tafel in stukken gehakt.

tâtlos:: {C} [handen]geklap.

tatoeros:: {C} tatoeage.

tatokrodurÿ:: {C} (lett) misbaksel, mislukt gebak.

tâtpiylase:: {K} versnipperen, in stukjes scheuren.

tâtsa:: {III} doormidden; in tweeën.

tâtsa-piylasô:: {vdw} doormiddengescheurd; »piylase-tâtsa.

tâtt:: {gst} »tâtle.

taty:: {C} (dl= Liftka) wand, muur.

taubere::

1. {K} misgrijpen (niet vastgrijpen wat men vastgrijpen wilde); misvangen (v bal ed); ef mâtrôs ef vânts ~ ur tasso vetsotoje: de matroos greep de reling mis en viel overboord; do ~ ef gûmbâl: hij laat de bal gaan; hij mist de bal; do taubera ef lâcÿrs rifo ef moplariy: hij zag het ongeluk niet aankomen.
2. {Upr} (fig) een misgreep doen; dwalen (fout begaan).

tauberos::

1. {C} (lett) misgreep (niet vastgrijpen wat men vastgrijpen wilde).
2. {A} (fig) misgreep, dwaling.

taufen:: {VG} (positieve toegeving) hoewel, ofschoon, ondanks dat; Elsa paine-ral fes ef Jareucâ-fartos, ~ eup lelperre eft stuke-gelp: Elsa doet mee aan de Jareucâ-loop, hoewel ze haar enkel verzwikt heeft.

tauneros:: {A} wanbegrip.

taupsiy:: {I} misdadig.

taušâmelle:: {K} misbruik maken van, misbruiken.

taušâmellos:: {A} misbruik.

tavobar:: {I} mismaakt, misvormd, wanstaltig.

tavobare:: {K} verminken, misvormen, mismaken.

tavobaros:: {C} verminking, misvorming, wanstaltigheid.

tavriy:: {I; [mv=enk]} mager, schraal, onvruchtbaar.

Tavry:: {M}.

Tavryja:: {M}.

tavyroe:: {I} (arch) aan de hemel.

Tâ-weg:: {W} .

tâx:: {C} belasting; rechten (aan de overheid te betalen, voor gebruikte voorzieningen, zoals rioolrechten); eft ~ kaf prôrgy: een belasting op rijst; .

Tâx-buro ur Kofano Tiyns:: {N} "Belastingkantoor" (gemeentelijke instelling in Amahagge); .

tâx-ðobiyre:: {U} ~ kaf flj: belasting heffen op iets; iets belasten.

tâxeren:: {C} belastingstelsel.

taxi:: {C} »taksi.

tâx-inspekterr:: {C} belastinginspecteur; .

tâx-kafpainos:: {A} belastingverhoging.

tâxkafter:: {C} belastingplichtige, belastingbetaler.

tâxo:: {C} tekkel, dashond.

tâx-paradiso:: {C} belastingparadijs.

tâx-rotjulos:: {A} belastingontwijking.

tâxus:: {C} taxus (boom) (L. Taxus bacata).

tâxusa:: {S} taxushout.

tâxusiy:: {I} van taxushout gemaakt.

tâx-véniestaros:: {A} belastingontduiking.

tâx-vlazzer:: {C} belastingconsulent.

•tây:: {SX > c; rs= •tâte} •plaatje, •prentje; (bijv) omâs/omâstây: duisternis/film; priare/priartây: bidden/bidprentje.

tâzjet::

1. {Aef} herhaling.
2. {I} te herhalen, herhaalbaar; voor herhaling vatbaar.

Tâzjetelders:: {N} (tijdschriftartikel); .

tâzjiy:: {III} opnieuw.

TC:: (= ) {afk} (= tuffes »cômpaniy).

:: {afk} »TC.

TCS:: {afk} »Tneferdes-cÿrtiyr fes Spooksoliy.

te::

1. {C} (naam vd letter T).
2. {AW; enk} (arch) dit, deze, dat, die; »tem; »te•a.

te•:: {PX} »te•a.

te•a:: (= te•e) {PX/SX.zn > add} (plaatsbepalend) op de/het ...; (bijv) weg/tewegga: weg/op de weg; jakâm/tejakâma: veld/op het veld; ef tejakâma hurons: de bloemen op het veld; agen/teagene: akker/op de akker; (te•e is in tegenstelling tot te•a altijd improd, en soms gelexicaliseerd) (bijv) kôbo/tekôboe: zon/in de zon; in het zonlicht: kelbra/tekelbrae: aan tafel (de interpretatie "OP tafel" is dl= Zuid-/Oost-Berref).

te•e:: {PX/SXimpr.zn} »te•a.

•te::

1. {SX.c > rs v mv-sx •z} (bijv) keldusz/kelduste: boerderijen.
2. {SX.add > ww} (uit add gevormd met pû•iy) (bijv) pûzerfiy/pûzerfiyte: niet kunnende zien, blind/niet kunnen zien, blind zijn; ef 'nin pûzerfiyte: het meisje is niet in staat te zien; het meisje is blind; (vgl) eup nert zerfecû: zij kan niet zien (omdat ze geblinddoekt is, het donker is).
3. {SXimpr}
   1. {add > ww} (bijv) pijâ/pijate: volkomen, geheel/samenlopen, samenstromen; »•e;
   2. {zn > ww} (bijv) eggo/eggote: echo/echoën; »•e.

4. {SXimpr.c > ww} (bedekken/aankleden vh lichaamsdeel waarachter •te geplaatst wordt; •te is gereduceerde variant v »tece = doen) (bijv) tiffug/tiffugte: voet/schoenen en/of sokken aantrekken ("de voeten bedekken"); birriy/birriyte: schouder/cape omslaan ("schouders bedekken"); (de ww'n op •te zijn typisch voor het Pegr taalgebied, en worden dan ook als Pegrevismen beschouwd).
5. {rs} »nâ•e.

té:: {BT; gnp= ~x; gnz= ~cÿr; rs= ~t[te]; enk-concr; stoff} die, dat; gress trempelira ki ef mimpit, do ~ kette hols ón gress: ik ben het boek aan het lezen, dat hij mij gisteren gegeven heeft; ef tubôs, ~ farte tehaste: de vrouw die op straat loopt; ef tubôs, ~x sour farte tehaste: de vrouw, wier zuster op straat loopt; ef sért buro, ~cÿr zillepip melde rittiy: het huis waarvan het dak (welks dak) van riet was, is afgebrand; ef armâtat, gress treske tét/tétte: het licht dat ik doof.

teagene:: {I} op de akker.

teâk:: {OV; enk-concr} een dergelijk, zo'n, zulk een; gress nert trustecû ~ merater: zo'n/een dergelijke man kan ik niet vertrouwen, ~ muts qugle nurp-ÿkatle: zo'n/een dergelijk lawaai veroorzaakt hoofdpijn; (= »te 2 + »ôc).

Teaparty:: {N} (bekende hardrockgroep uit Hoggebim, sinds 2009); .

Tearo:: {G} (stad in Bloi).

Tearo-arâbe:: {W} .

teatriy:: {C} theater.

teatriy-grup:: {C} theatergroep.

Teatriy-lirrotiy:: {W} .

Teatriy-lurfel:: {N} "Theaterrestaurant"

1. (internationaal modieus restaurant in een riante serre vh Koninklijk Theater te Hirdo; wordt in de wandeling Tea genoemd); ; (DOM 21).
2. (gerenommeerd restaurant in Korif, sinds 2005 de nieuwe naam vh »Flipflor-lurfel); ; (DOM 96).

Teatriy-mirra:: {W} .

Teatriy-tofentÿ:: (N) Theaterfestival (algemene benaming voor een jaarlijks terugkerend festival, in veel steden gehouden); .

Teatriy-weg:: {W} .

tebbel:: {C} kudde; lydor ~: geleide kudde (jur: als bep categorie weggebruikers); (oorspr »tobelpÿ); »to•ÿ; .

tebbel-frint:: {C} (fig) kuddedier (persoon).

Tebbel-pât:: {W} .

tec:: {C} streepje (alg); adertje (bv op insectenvleugel).

tecc:: {C} hik.

tecce:: {U} hikken.

teccos:: {C} gehik.

tece:: {K} (arch) doen.

teclabae:: {I} op de aarde, aardbol; op deze planeet.

tecše:: {C} tekst.

Tecše-mirra:: {W} .

técÿr:: {gnz} »té.

téðe:: {K; gst= tét} voorzichtig lopen/voortschuifelen langs (smal pad, richel ed).

Tedor:: {J} Theodor.

Teecrâ:: {F/M}.

Teecrâ-koles:: {N} (basisschool in Aflif); .

Teefyre:: {F}.

Teeglÿc-avenû:: {W} .

Teenâje:: {F}.

Teenâje-mirra:: {W} .

Teengochyve:: {F}.

Teengochyve-mirra:: {W} .

Teenn:: {F}.

Teenngochyve:: {F}.

Teent:: {G} (stad in Tjemp).

Teents-seerts:: {W} (buurtschap); .

Teereso::

1. {F}.
2. {G} (stad in Ziyp).

Teerf:: {F}.

Teezikâ:: {G} (rivier in Crona-gebergte); .

Teezyste:: {F}.

tef:: {C} (alg) vrouwelijk zoogdier.

•tef:: {SX.tw > rangtelwoord} •de, •ste; (bijv) ér/értef: een/eerste; âke/âktef: acht/achtste; main-hent-tesentef: 62e; (bij breuken) ér mip fârtef: een vierde, een kwart; »•tefa.

•tefa:: {SX.tw > breuk} (bijv) ér ur fârtefa: een vierde, een kwart; sers ur râsentefa: zes dertiende [deel]; »•tef.

•tefar:: {SX.tw > add III} voor de ...e keer; (bijv) durtefar: voor de derde keer.

tefârx:: {C} brandemmer, blusemmer; (sprkw) stus ÿtinecû eft velp ~, tur trije jazy eft ÿrg tiyn: (je moet moeite doen om iets nuttigs te bereiken; zonder inspanning kom je nergens).

•teff:: {SXimpr > add} (bij Lat leenwoorden) •tief; (bijv) cônservateff: conservatief.

teffat:: {C} gezichtsveld; ef lelperre nar ~s: (fig) met oogkleppen op lopen.

teffe:: {K} (arch/poe/dl= Peg) zien.

téfira:: {vdw} »téfire.

téfire:: {K; vdw= téfira} inleggen, inmaken, wecken (v voedsel).

téfiros:: {C} ingemaakt/geweckt voedsel; ingemaakt fruit.

Tefyll:: {J} (Peg).

Tefyllex ef Adegiy:: {N} "De Wijnkelder van Tefyll" (restaurant in Amahagge, beroemd om zijn buitenlandse wijnen); .

Tefyll-Lariy:: {J}.

tegnicy:: {C} technicus.

tegnise:: {I} technisch.

Tegnise Akademiy:: {N} (tegnise »akademiy, gezien als Spok onderwijsinstituut); .

Tegnise Ratt:: {N} "Technische Raad" (controlerende instantie; in Hirdo); .

Tegnise Tÿdens:: {N} (maandblad over techniek, redelijk technisch maar ook populair); .

Tegnise Universitiy:: {N} "Technische Universiteit" (in Hirdo); .

tegniyc:: {C} techniek.

Tegniyc-môbâriy:: {N} (monument; gemeente Halefiytjô); .

tegnologise:: {I} technologisch.

Tegnologise-museem:: {N} "Technologisch Museum" (museum in Ies; over techniek in het algemeen, en de technische ontwikkeling in Spok in het bijzonder); .

tegnolôiy:: {C} technologie.

tegt:: {C} knie, knik (scherpe bocht).

tegta:: {!} zit!, ga zitten! (tegen hond).

tegtare:: {U} op je knieën zitten.

tegte::

1. {K} knikken, buigen.
2. {Upr} een buiging maken.

tegte-âp:: {I} buigzaam.

Tegto:: {G} (dorp; gemeente Keunee); (DOM 126-127).

Tegto-Korda:: {G} (dorp; gemeente Keunee).

tegtos:: {C} knik, hoekstuk.

tehaste:: {I} op straat, in de straat.

tejakâma:: {I} op het veld.

tejân:: {C} beschaving.

tejâne:: {K} beschaven.

tejâniy:: {I} beschaafd (goede smaak, cultureel bewust ed).

téjare:: {K} ontdooien.

téje:: {U; gst= tét} dooien (weer); smelten (v ijs/sneeuw).

téje-ponto:: {C} smeltpunt (v ijs).

Tejho:: |tÿjo| {G} (stad in Jelafo).

Tejho-Klea:: |tÿjo-| {G} (stad in Jelafo).

Tejoden:: {F/J} (Peg).

tejôn:: {C} strik, knoop.

tejône:: {K} strikken, knopen.

tejône:: {Upr} ~ fes: verknocht zijn aan.

tejônfâsto:: {C; mv= ..fâstôe; rsmv= ~tt} draperie, sierkleed.

tejônfâstôe:: {mv} »tejônfâsto.

tejônfâstott:: {rsmv} »tejônfâsto.

téjos:: {S} dooi.

Tejs::

1. {G} (rivier van Brâeenc-môliy naar Aflif-straat); .
2. {N} (rangeerterrein bij Xolestajo); .

tejÿ:: {III} echter.

tek:: {C} [scheeps]werf.

Tek:: {M}.

tekaha:: {I} op/aan de kade.

tekaréa::

1. {I} aan boord; ef ~ pâsagers perrse pert: de passagiers aan boord gokken veel.
2. {VZ}
   1. (plaats) aan boord van (ook v vliegtuig, luchtballon ed); do ÿrôme ~ eft tâmpka: hij werkt aan boord van een stoomschip;
   2. (richting) aan boord van; ef pâsagers vende ~ Prens Lowykka: de passagiers gaan aan boord van de "Prins Lodewijk".

Tekel:: {J}.

tekelbrae:: {I} (alg) aan tafel (eten); om de tafel (vergaderen); (dl= Zuid- en Oost-Berref) op tafel; kirro feldre ~: we zitten aan tafel (aan het eten); kirro feltaves ~ ðônosef ef lydos: we willen met het bestuur om de tafel gaan zitten (met het doel te vergaderen ed); ef mimpit melde ~: (dl= Zuid-/Oost-Berref) het boek ligt op tafel.

Tek Hupsteriy-plep:: {W} .

teklesa:: {I} op het gras.

tekôboe:: {I} in de zon, in het zonlicht.

•tel:: {SX > c} (gereduceerde vorm v »hertel) •maand; (bijv) picatel: "ijsmaand" (= 8e maand v Erg tijdrekening).

telc:: {C} koppel (leren riem).

TelCôm:: {N} (geprivatiseerde telecommunicatiebedrijf; bestaat sinds 1 april 1998 en is een afsplitsing vd vroegere »PTT).

TelCôm-seert:: {N} (kantoor voor telefoon, fax, telegrammen, telex en e-mail; heette tot 1 april 1998 »Telegrafos-telefonos-ofiss; (in Hirdo) en »Telefonos-sentrym; (in Amahagge)); ; (DOM 211).

teldo:: {C} (bep soort kleine zure appel; vrnl in de »brûe gebruikt).

teldoe:: {U} met een verwrongen gezicht kijken.

teldo-lâs:: {C} zeer zure smaak.

Teldo-mirra:: {W} .

teldoos:: {C} verwrongen gezicht, grimas.

teldo-pâla:: {S} "appeljenever" (Spok drank uit Bloi).

telebôs:: {C} telefooncel.

telef:: {C} (pop) telefoon; »telefonos.

telefonise:: {I} telefonisch.

telefonos:: {C; mv= ~z} (afk= tf. of [T]) telefoon; ef ~ rupke: de telefoon gaat; rst melde fes ef ~: er is iemand aan de telefoon; ef chaquinde fes ef ~: door de telefoon praten.

telefonos-hor:: {C} telefoonnummer.

telefonos-karte:: {C} (alg) telefoonkaart; »Telkart.

telefonos-lâftos:: {C} telefoondraad, -leiding.

telefonos-lâftôsta:: {Cmv} (pop/iro) notenbalk (met noten) (5 parallelle lijnen; wordt vergeleken met bovengrondse telefoondraden waarop vogels zitten).

Telefonos-mirra:: {W} .

telefonos-paliy:: {C} telefoonpaal.

Telefonos-plep:: {W} .

Telefonos-sentrym:: {N} (in Amahagge: oude naam voor »TelCôm-seert).

telefonos-tareff:: {C} telefoontarief.

Teleft:: {F}.

telegrafos:: {C; mv= ~z} telegraaf.

Telegrafos-telefonos-ofiss:: {N} (in Hirdo: oude naam voor »TelCôm-seert).

telegramos:: {C; mv= ~z} telegram.

telegramos-pôster:: {C} telegrambesteller.

telehor:: {C} telefoonnummer.

telen:: {C} tol (brug, hek ed).

Telen:: {W} .

Telen-âskân:: {W} .

Telen-mirra:: {W} .

Telen-plep:: {W} .

Telen-sÿrt:: {W} (buurtschap); .

telen-tareff:: {C} toltarief.

Telen-weg:: {W} .

Telen-zuft:: {W} .

teleolôiy:: {C} teleologie.

Telepôsta:: {N} (landelijk ochtenddagblad); .

Telepôsta-kabi:: {N} (uitgeverij in Hirdo); .

teleskopiy:: {C} telescoop.

televišo:: {C} (afk= TV) televisie; eup sen jikata kaf ef ~: ze was op de televisie.

telex:: |ks| {C} telex.

Telf:: {F}.

Telkart:: {C} telefoonkaart (officiële, door »TelCôm gedeponeerde, naam); »telefonos-karte.

Telle:: {G} (beek; gemeente Zekon); .

Tellefôte-Kents:: {G} (Erg commune; gemeente Zekon); .

Telle-mirra:: {W} .

Telle-riffô-weg:: {W} .

télmen:: {mv} »talma.

telrâs:: {mv} »telriy.

telriy:: {C; mv= telrâs} schoteltje (onder kopje).

telrutlek:: {C} grote mantelschelp (L. Pecten maximus); (= »telriy + »mutlek).

telsen:: {vdw} »telstje.

telst:: {gst} »telstje.

telst•:: {wst} »telstje.

telstje::

1. {K; gst= telst; wst= telst•; vdw= telsen} (fig) stilstaan bij.
2. {Kpr; gst= telst; wst= telst•; vdw= telsen} zich realiseren.

telstjos:: {A} het stilstaan bij (iets); realisering (het zich realiseren).

tem::

1. {PV; 1niv-3mv-zkl/stoff/abstr/semc} het, die, zij, hun, hen; Elsa lelperre pert mimpits, tur eup enn ~ trempe kvâ: Elsa heeft veel boeken, maar zij heeft ze nooit gelezen; ~ (= ef pleko) melde ošo: het (= het zand) is nat; »•ex.
2. {AW; mv-concr/semc/stoff} (neutraal) die, deze; aftel ~ mimpits melde ef viltiy?: zijn deze/die boeken van jou?; ~ vilt mimpits: deze/die boeken van jou.

tema:: {C} thema.

temane:: {U} (verbale afleiding v tem 1) ef ~: zij zijn het, dat zijn zij; kult mimpits ~: het/dat zijn onze boeken.

tematise:: {I} thematisch.

Temci-fôresta:: {G} (bos; gemeenten Rân en Toneija); .

temiy:: {Cef; mv=enk} (nominalisatie v tem 2) ef ~: deze, die; tu zecofe folarra belt-omis? – gress zecofe ef ~: welke gebakjes wil je? – ik wil deze/die graag; lelmos mindefit mimpits ur ef kolai ~: deze rode boeken en die gele hier/daar.

temp:: {C} (alg) rug; (ihb) krib (in rivier); ef flectre sener nucer ~ kura flje/rste (rs!): verzot zijn op iets/iemand.

Temp:: {J}.

temp•:: {PX.c > c} achter• (aan de achterzijde v gebouw); (bijv) temperat: achterdeur, keukendeur.

témp:: {C} [sigaretten]peukje; stomp[je] (v potlood ed).

Tempa:: {M}.

Tempa-Justa:: {M}.

temparâbe:: {C} achtertuin (klein, in stad).

temperat:: {C} achterdeur, keukendeur (naar buiten toe); (= »temp• + »•erat).

Tempes-plep:: {W} .

temp-flectros:: {C} verloop, achteruitgang, verval.

tempo:: {C} tempo.

tempruttôs:: {C} achtergevel.

temp-svimos:: {C} rugzwemmen (zn); ef manne ef ~: rugzwemmen (ww).

tempte:: |tente| {U} (dl= Peg) korte jas aantrekken ("de rug bedekken", dwz een kledingstuk aantrekken dat v achteren dicht en v voren open is); »•te; »tece.

Temp-terf:: {W} .

Temp-weg:: {W} .

temp-ytiyf:: {C} rugzak.

Temulle:: {M}.

ten:: {TW} twee; ~tef aðiyk: voorlaatst.

Tena:: {M} (eig "het tweede kind").

Tena Gizell-Acarym:: {N} (aquarium en museum in Zar-Husta; over het leven in zee); .

Tendâf:: {G} (dorp; gemeente Logono).

tende:: {K} verkondigen.

ten-dimenšonalo:: {I} tweedimensionaal.

tendos:: {C} verkondiging.

Teneera-fôresta:: {G} (bosgebied bij het Dÿrpze-meer); .

Teneera-Kents:: {G} (Erg commune; gemeente Hajofese); .

Teneera-weg:: {W} .

tenerg:: {TW} achtentwintig; ~-ér: negenentwintig; ~-ten: dertig (enz).

tenhent:: {TW} tien (in samenstellingen wordt de voorkeur aan main gegeven).

ten-ives-flyddere:: {C} letterpage (vlinder) (L. Strymonidia w-album).

tenk:: {C} (alg) tank, reservoir; (ihb) [ruimte]capsule.

ten-kanas:: {I} eft ~ mittus: een tweepersoonskamer; een kamer met twee bedden (in hotel).

ten-kanasiy:: {I} in DRIEvoud (met 2 kopieën); tweedelig.

tenke:: {K} tanken (benzine ed).

tenkka:: {C} tanker, tankschip.

Tenkô:: {G} (stad in Bloi).

Tenkryobiys:: {G} (dorp; gemeente Kwâg).

Ten-ksvurfs-weg:: {W} .

Tenk-Ûn:: {N} (afk= TU) (railvervoerbedrijf in Bôrâ); .

ten-marâsiy:: {I} tweekleurig, met twee kleuren.

tennde:: {C} mestvork.

tenne:: {III} hierom, daarom, om deze/die reden (refereert aan iets dat onmiddellijk voorafgaand expliciet is genoemd); ~ bloirâ: juist hierom; ~ pek: dus (leidt een conclusie in, gebaseerd op het direct voorafgaande); »tanne.

tennis:: {C} tennis.

tennis-blufk:: (= tennis-lirrotiy) {C} tennisbaan.

tennis-lirrotiy:: {C} »tennis-blufk.

tennismerre:: {U} tennissen.

ténoliy:: {I; [mv=enk]} meewarig.

tenor:: {C} tenor.

Tenprusot:: {F}.

tenrân:: {TW} tweeënzeventig; ~-ér: drieënzeventig (enz); lóf ef ~-zempers: in de jaren zeventig.

tenrân-tenerg:: {TW} honderd (in samenstellingen wordt pérsa gebruikt).

tensa:: {TW} twintig (rekenkundig).

tensaerÿ:: {I} twintigtal, een stuk of twintig.

Tenšarkiy:: {W} .

tensce:: {U} hobbelen.

Tenseerts:: {F}.

Tense, Mood and Aspect in Spocanian:: {N} (boektitel); .

tént:: {C} wal, kade.

tenta:: {I} secundair; op de tweede plaats komend.

Tenta-jakâm:: {G} (beschermd natuurgebied bij Trobensta); .

Tentarisz:: {G} (dorp; gemeente Sinto-Oaji-Quzo).

tentef:: {TW} tweede; »aðiyk; »ten; »•tef.

Tentef Fabrokiy-mirra Nutter:: {W} .

Tentef Fabrokiy-mirra Zutter:: {W} .

Tentef Fabrokiy-pât:: {W} .

Tentef Fabrokiy-weg:: {W} .

Tentef Huron-plep:: {W} .

Tentef Krur-mirra:: {W} .

Tentef Kveer-weg:: {W} .

Tentef Moeni-weg Nutter:: {W} .

Tentef Moeni-weg Opper:: {W} .

Tentef Moeni-weg Wefot:: {W} .

Tentef Ovap:: {W} .

Tentef Pogalo-mirra:: {W} .

tentef-poira:: {C} occasion (tweedehandsauto).

tentef-poira-oto:: {C} occasion (tweedehandsauto).

Tentef Pola-ovap:: {W} .

Tentef Pra-weg:: {W} .

Tentef Siyclo:: {W} .

Tentef Siyclo-mirra:: {W} .

Tentef Stabôos-cômišo:: {N} (afk= TSC) "Tweede Spellingscommissie" (in Hirdo); .

Tentef Stay-mirra:: {W} .

Tentef Tacarifyty-plep:: {W} .

tenurpe:: {I} op zijn kop; omgekeerd.

teologise:: {I} theologisch; ~ instituša: "theologisch instituut" (seminarie); .

Teologise Instituša rifo Scr. Leo XIII:: {N} "Theologisch Instituut van Z.H. Paus Leo XIII" (grootseminarie in Hildi); .

teolôiy:: {C} theologie.

teoretise:: {I} theoretisch.

teoriy:: {C} theorie.

tepazzoste:: {III} ter aarde (plaats en richting).

tepkare:: {K} teisteren.

tepkaros:: {C} teistering.

tepke:: {K} klappen (v zweep ed).

tepkos:: {C} geklap, het klappen (v zweep ed).

Teplybbe:: {G} (dorp; gemeente Amejo).

Teplybbe-Krappa:: {N} (station).

teppe:: {U} trappelen.

teppos:: {C} getrappel.

teps:: {C} stand; klasse; rangorde; fes ef hardlap terat ~: in het hogere echelon.

ter•:: {PX} twee•, dubbel•; »ter-.

•ter:: {SXimpr.vz > add} (bijv) fes/fester: in, binnen/binnenste; ja/jater: tussen/ingeklemd, ertussen; »•iy.

teracôta::

1. {Sef} terracotta (zn).
2. {I} terracotta (bv), van terracotta gemaakt.

teranty:: {C} tweeling; (= »ter• + »•anty).

Teranty:: {N} Tweelingen (sterrenbeeld).

teraputer:: {C} therapeut.

teraputise:: {I} therapeutisch.

terat::

1. {III} (samen met ki: versterkende bepaling bij add) heel, erg; eft ~ graviy ki moplariy: een heel ernstig ongeluk; eup melde ~ slamestiy ki: ze is erg beleefd; ~ graviy ki [mindoh]: heel erg [leuk]; (terat is minder sterk dan oras).
2. {DT} (achter [geverbaliseerd] add: drukt vt uit) ef hordâ ~ hurons: de mooiere bloemen; vilt mirs melde mintepot ~ dus ef kostiy: jouw haar is langer dan het mijne; groft oto hordâe ~ dus ef kostiy: zijn auto is mooier dan de mijne; ef blof kinurare ~: het paard wordt zieker (was al ziek); (vgl) ef blof kinurare: het paard wordt ziek; X ~ dus Y oiba: eerder/meer X dan Y; do melde fâkomm ~ dus habilem oiba: hij is meer/eerder gemeen dan handig; dena oto ufire vita ~ dus ûma oiba: deze auto rijdt meer/eerder snel dan comfortabel.

terbonariy:: {I} tweebenig.

terdatjen:: {C} teller (persoon die telt).

terde:: {K} tellen.

terder:: {C} (taalk) telwoord; (apparaat) teller, meter.

terde-roji:: {C} cijfer.

terdos:: {C} telling.

tére:: {U} ontbinden, rotten.

tére-chént:: {C} bârÿr ~: grote paarse ridderzwam (L. Lepista nuda).

Teresa-ager:: {N} (badstrand op eiland Zverosta; gemeente Tosiy); .

Teresa rifo Ávila-covent:: {N} (RK klooster op eilandje Fôlshynne; gemeente Balison); .

terf:: {C} (alg) steeg, straatje; (ihb) nauwe zeestraat (zoals de »Lešô-terf tussen de eilandjes Râsterhynne en Ÿrlešô).

Terf blef ef Korda:: {W} .

terfarter:: {C} dubbelganger.

terfrenvuiy:: {I} tweeërlei.

terfte:: {K} afbreken, slopen.

Terfy:: {F}.

terfyre:: {Kid} bevestigen||ontkennen; ef ~ lef siy: bevestigen; ef ~ lef noft: ontkennen; ... ~ té ef poiros zÿtâ iftam coðaros lóf pÿr-tiyn: ... die het leven voor de eeuwigheid zal bevestigen (uit Ergemip, hfdst 2); gress ~ sener ÿpainos lef ef hûšat/ðÿm ef noimeldos: ik bevestig dat ik het gedaan heb; gress ~ sener ÿpainos ðÿm ef hûšat/lef ef noimeldos: ik ontken dat ik het gedaan heb.

terfyros:: {Aid} bevestiging||ontkenning; eft quista ~: een bevestiging; eft tildâ ~: een ontkenning.

tergrâr:: {C} tweeklank, diftong (in het Spok de ó en ÿ).

Tergycc-lirrotiy:: {W} .

terhent:: {I} stuk of tien; eft ~ tustu (enk!); een stuk of tien (8-12) eieren.

terhent:: {TW} dozijn (12); ~ tustus (mv!); een dozijn (12) eieren.

teritoriala:: {I} territoriaal (vrnl jur).

teritorym:: {SC} grondgebied, territorium (vrnl jur).

teriy:: {I} dubbel, tweevoudig; »ter•.

terlaf:: {C} tweesprong, driesprong (v wegen).

terlânurpor:: {I} tweekoppig, met 2 hoofden.

terlâpenisor:: {I} dubbelgepenist, met 2 penissen; »zôle-ÿrmyjâ.

terloiniy:: {I} tweerichtings-.

termefrosiy:: {I} tweeledig.

terminolôiy:: {C} terminologie.

termiy:: {C} term.

termo-messer:: {C} thermometer.

Termpa-agru:: {G} (bergtop in Girdes-gebergte; 742 m hoog); .

Terneetjen:: {F}.

ternen:: {C} dobbelsteen; ef koldre eft ~ luft ef (1niv!): een duit in het zakje doen.

Ternen:: {N} (discotheek in hotel Kreozy in Kreozy); .

ternmerre:: {U} dobbelen.

teroresmiy:: {C} terrorisme.

terorisere:: |..ÿje| {K} terroriseren.

teroristiy:: {C} terrorist.

téros:: {C} ontbinding, rotting.

terp:: {I} gescheiden.

terpa:: {C} scheiding (grens tussen twee dingen).

terpamiy:: {I} scheidbaar.

Terpa-pât:: {W} .

Terpa-plep:: {W} .

terpare:: {K} klieven, kloven.

terparos:: {C} klieving, kloving.

terpe:: {K} ~ [lÿ]: scheiden [van].

terpe-fini:: {C} scheidslijn.

terpentynn:: {S} terpentijn (harsproduct).

terponto:: {C} dubbele punt (leesteken :).

terpos:: {C} scheiding (het scheiden).

Terpsiggoree:: {N} (bekende underground-groep tussen 1970 en 1980); .

Terpsyggoree Côntyhine:: {N} (oorspr naam vd popgroep »Terpsiggoree).

terqutvaiy:: {I} tweerijig, met twee rijen.

terra:: {S} (RK) gewijde aarde (waarin rooms-katholieken begraven worden).

terrafanatjen:: {C} doodgraver (beroep).

terrafane:: {K} (alg) begraven; (fig) verduisteren (v geld); (= »terra + »fane); »delpe.

terrafane-arâbe:: {C} begraafplaats (park, niet bij kerk).

Terrafane-fjegs fes Garos:: {N} (titel v onderzoekspaper); .

terrafane-manner:: {C} begrafenisondernemer.

terrafaner:: {C} [gewone] doodgraver (kever) (L. Nicrophorus vespilloides).

terrafanos:: {C} (alg) begrafenis; (fig) verduistering (v geld).

Terrafanos fes Garos:: {N} (titel v onderzoekspaper); .

Terrafanos-plep:: {W} .

Terrafanôsta fes Garos:: {N} (tijdschriftartikel); .

Terrafanos-uza:: {W} .

terrat•:: {PXimpr} (oorspr enk-vorm terrat = dag; terrat komt tegenwoordig alleen nog voor in mv terrats, en in enkele samenstellingen; enk terrat is verdrongen door »tof); »terrat-.

terratat:: {C} daglicht.

terratat-hûase-fort:: {C} (lett: daglicht-spaartijd; leenvertaling v Eng daylight-saving time) zomertijd (tijd waarbij het in de zomer 1 uur later is dan in de winter; wordt in Spok niet toegepast); .

terratip:: {III} [gedurende] de hele dag; (= »terrat• + »pip); »tofpip.

terrats:: {mv} »tof; »terrat•.

Terrats:: {N}

1. (weekblad, met roddelpraat over het Koninklijk Huis; verder vreemde religies en paranormale zaken); .
2. (uitgeverij in Bôrâ); .

terratsot:: {I} dagenlang.

Terre:: {J} Terry.

Terriy:: {J} Terry.

tersas:: {ZV; mv; gnp= ~er; gnz= ~ÿr; rs= tersat} beide[n], alle twee, hun tweeën; kirro ~: wij beiden, wij met zijn tweeën; lef kirro ~: met ons tweeën; (synoniem v perdÿrs); »perdÿrs; »ter•.

tersaser:: {gnp} »tersas.

tersasÿr:: {gnz} »tersas.

tersat:: {rs} »tersas.

terseksiy:: (= tersexiy |ks|) {I} (lett) tweeslachtig.

tersexiy:: {I} »terseksiy.

tersplôn:: {I} dubbelzinnig.

tersylabesmiy:: {C} disyllabisme.

tersylabise:: {I} disyllabisch.

tert::

1. {C} retourbiljet; »ter•.
2. {I} vochtig.

térte:: {E} gisten; smoren; sudderen.

tertef:: {TW} (arch) tweede; »tentef; »ter•; »•tef.

Tertef Nola ur Zûg:: {W} .

tertefar:: {III} andermaal, voor de tweede keer.

tertimiy:: {C} tweevoud.

tértos:: {C} gisting; gesmoor; gesudder.

tertultiy:: {I} tweebaans (v weg).

teruf:: {S} voeder, voer (voor dieren).

terufe:: {K} voederen (v dieren).

terufos:: {C} voedering, het voederen.

téruvve:: {K} vergaren.

téruvvere:: {K} inzamelen.

téruvvos:: {C} inzameling, collecte.

terÿnn:: {C} terrein; perceel (met nadruk op gesteldheid; stuk grond dat bebouwd is of kan worden).

Terÿnn-mirra:: {W} .

terÿrgôiy:: {I} tweestemmig.

terzelfÿer:: {C} tweedekker (vliegtuig).

tes:: {TW} (arch) twee; (nog terug te vinden in »letterâs en »tesen).

t.e.s.:: {afk} (= tjâg ef »somp).

Tes:: {afk} »Tesalonicers.

Tesalonicers:: {N} (afk= Tes) (bijbel) Tessalonicenzen; Letra ér/ten ón ef ~: De eerste/tweede brief aan de Tessalonicenzen.

tesâniy:: {C} aanwensel.

téšaqu:: {C} bederf.

tešarkiy:: {I} in het hele land.

tesemm:: {gst} »tesemre.

tesemre:: {K; gst= tesemm} zwepen; ef ~ pûlas: rel schoppen.

tesemros:: {C} gezweep; zweepslag.

tesen:: {TW} twaalf, dozijn; (= »tes + »•en 3).

Tesen-kibâs-wuma:: {G} (bos; gemeenten Fonistâ en Mûninû); .

teslân:: {C} stelling (leger); »•ân.

teslapelsata:: {I} in/te bed; eup melde pip ~: ze is al naar bed.

teslapelsate:: {I} bedlegerig zijn.

Tesla-plep:: {W} .

tesmriy:: |M| {C; rs= ~t} zweep; (sprkw) ef cente [beffe] ef ~: door de zure appel heen bijten.

tesmriye:: |M| {K} toetakelen; afranselen.

tesmriyos:: |M| {C} toetakeling; afranseling.

tesmriyt:: |M| {rs} »tesmriy.

tesse:: {U} denken, menen (abusievelijk).

Tesse::

1. {J} Thijs.
2. {M}.

testamentos:: {C} testament; »Testamentos; .

Testamentos:: {N} Liftkar ~: (afk= L.T.) [het] Oude Testament; Kleter ~: (afk= K.T.) [het] Nieuwe Testament; »testamentos.

teste:: {K} ~ [armt]: testen [op], uitproberen [op].

testos:: {C} test.

Testoyðe:: {J} (Gar).

testyr:: {I} triest.

tét::

1. {rs} »té.
2. {gst} »téðe.
3. {gst} »téje.

Teta:: {G} (stad in Neze).

Tetaiy:: {F}.

Teta-Qulboech:: {N} (wijnbouwgebied op Lomky); .

téte:: {K} doden.

tetiffuge:: {I} op de been; nucer ~: barrevoets, blootsvoets; ef pónze ~: overeind komen.

tétos:: {C} doding.

tétte:: {rs} »té.

Teujan:: {G}

1. (een vd 7 hoofdeilanden).
2. (stad op eiland Teujan).

Teujan-dârnel:: {S} kweek (grassoort) (L. Elytrigia repens).

Teujan-gerlas TC:: {N} (busmaatschappij voor geheel Teujan); .

Teujan-hâpyja:: {C} (bep soort zwart schaap, algemeen op Teujan; het vlees ervan heeft een ietwat zoete smaak; de zwarte wol kan niet geverfd worden, maar wel gebleekt, waardoor die grijs wordt. Zwarte en grijze wollen kleding is dan ook een typisch Teujans product).

Teujan-Port:: {N} (station).

Teujan-slaja:: {S} ijsbergsla.

Teujan-slajiyn:: {C} krop ijsbergsla.

Teujo:: {G} (stad in Munt).

Teula-terf:: {W} .

tévet:: {C} (alg) wig; (roeipen) dol; (meetkundig) kegel.

tévet-ðôle:: {C} Pacifische zilverspar (L. Abies amabilis).

tévet-stindosiy:: {C} spijkerschrift.

tevi:: {III; vt= omeneé; ot= povâ; vk= hajiy; mt= pivecc} graag, gaarne; alsjeblieft (bij vragen: heel familiair); kette-tûe eft bjerr, ~: geef me eens een biertje, alsjeblieft; jazy ~: wel eens (heel graag); gress skifartavy jazy ~: ik wil wel eens gaan skiën.

tevibeltiy:: {SC} leergierigheid.

tevitiff:: {SC} interesse; flj qugle ~ ón rst: iets interesseert iemand; cômputers qugle hupster ~ ón do: computers interesseren hem in hoge mate; ef šove ~s armt flj: interesse tonen voor iets.

tewegga:: {I} op de weg; »weg.

Tewegga:: {N} (populair maandblad voor de autoliefhebber en de beroepschauffeur); .

tex:: {C}

1. dijk.
2. knip met schaar.

téx:: {gnp} »té.

texâ:: {vdw} »texe.

texe:: {K; vdw= texâ of regelm.} knippen.

texiy:: {C} slootkant, walkant.

Tex-mirra:: {W} .

texo:: {C} mes.

texos:: {C} geknip, het knippen.

texosa:: {I} verknoeid, verpest.

texoske:: {Krs} ongeschikt maken; verpesten, verknoeien.

texoskos:: {C} verpesting, verknoeiing; het ongeschikt maken.

texôte:: {K} neersteken (met mes); (= »texo + »xôte).

Tex-pât:: {W} .

texritt:: {C} messteek.

Tex-vender:: {W} .

Tex-weg:: {W} .

tezéa:: {I} op zee.

tf:: {afk} »tukstlef.

tf.:: {afk} »telefonos.

TfA:: {afk} »Feslosos Tumt furt Aniâ.

TFF:: {afk} (= tiffaren); »tiffare.

TFF!:: {afk} (= tiffaren); »tiffare.

TGG in Spocanian:: {N} (boektitel); .

Thalja::

1. {M}.
2. {N} (naam v steenkolenmijn; gemeente Zar-Husta); .

Thâr:: {F}.

The:: (Eng lw: zie lemma's hieronder).

The Ampersand:: {N} (tweemaandelijks Engelstalig opiniebad verzorgd door de redactie vh dagblad »Amagene; onthult de laatste ontwikkelingen op het gebied vd wetenschap in Spok); .

The conjunction den versus present participles:: {N} (tijdschriftartikel); .

The Famon's University:: {N} (Hogeschool voor Handel en Beroep; gemeente Zelzakiy); .

The Fish:: {N} (voormalige popgroep); .

The Globe:: {N}

1. (oorspr experimentele theatergroep met eigen speelruimte in oud pakhuis in Amahagge); .
2. (naam vh theatergebouw in Amahagge waar de gelijknamige theatergroep ooit speelde); .

The Hunter:: {N} (deftig restaurant in hotel Chentiy in Minde); .

The King's Head:: {N} (deftige bar in hotel Chentiy in Minde); .

The language acquisition acquired:: {N} (tijdschriftartikel); .

The linguistic feeling of Spocanians:: {N} (tijdschriftartikel); .

The Marrow:: {N} (discotheekketen in diverse steden); .

The Old Inn:: {N} (café in Feldy-ef-Vetera (gem. Kanea)); .

The Planes:: {N} (motel; gemeente Fjeso); .

The principles of Reference:: {N} (tijdschriftartikel); .

The principles of transportation:: {N} (tijdschriftartikel); .

The question of the Spocanian cases:: {N} (tijdschriftartikel); .

The Reversed Theatre:: {N} (bekend theater in Asjetto, waar het publiek speelt en de acteurs de toeschouwers zijn); .

The Rising Sun:: {N} (café en restaurant in Amahagge); .

The Rod:: {N} (gay bar in Hirdo, jong en trendy); .

The Runners:: {N} (internetprovider en koeriersbedrijf, te Blort); .

The Shaves:: {N} (bekend jazzorkest); .

The Spocanian Infinitive:: {N} (tijdschriftartikel); .

The status of fronted elements in Pegrevian:: {N} (tijdschriftartikel); .

The use of plurals in Spocanian and Pegrevian:: {N} (boektitel); .

The use of the personal pronouns ef, kâ and mittof in Spocanian spoken language:: {N} (boektitel); .

The 'weight' of Spocanian clauses:: {N} (tijdschriftartikel); .

The weight of words in Spocanian:: {N} (tijdschriftartikel); .

Thedor:: |tedor| {G} (dorp; gemeente Hurterg).

Thelander:: {F}.

Theresja:: {N} (orchideeënkweekvereniging; in Hoggebim); .

Thiouspasasia:: {F}.

Thor:: |tor|

1. {J} (oorspr een Peg adellijke titel, maar bij namen v Peg koningen wordt het ook als voornaam beschouwd, want vorsten worden niet geacht een achternaam te hebben).
2. {N} (oorspr een Peg adellijke titel; vgl Spok tÿr = opperknecht; tegenwoordig een deel v verscheidene Peg familienamen, zodat deze namen feitelijk dubbele namen, dus adellijke namen, zijn geworden); (bijv) Thor Ferwen, Thor Matilda; »tÿr.

Thor Ârwen:: {F}; »Thor.

Thor Ferwen:: {F}; »Thor.

Thor Galadryll:: {F}; »Thor.

Thor Girjôn:: {F}; »Thor.

Thor Gyvryll:: {F}; »Thor.

Thor Lyndyll:: {F}; »Thor.

Thor Manen:: {F}; »Thor.

Thor Matilda:: {F}; »Thor.

Thor Mennem:: {F}; »Thor.

Thort:: {J} (Peg).

Thor Tirith:: {F}; »Thor.

Thor Undoryll:: {F}; »Thor.

TH&RZ:: {afk} »Tja Henna & Rames Zjae.

Thüringen:: |turinen| {F}.

Thut:: {F}.

Thyrra:: {F/J/M} (Peg).

Thyrra-ager:: {N} (badstrand; gemeente Bora-Fercen); .

Thyrra-Fercen-mirra:: {W} .

Thyrra-môbâriy:: {N} (monument; gemeente Kûrânien); .

Thys:: {F}.

Thyss:: {F}.

Thystiy:: {M}.

ti:: {DT} (poe; expletiefpartikel: wordt ingevoegd als het metrum een extra lettergreep vereist) kost eits blôfe, kost fa ~ fle: mijn ogen zakken, mijn oren klimmen (uit "Tovildulÿ" v Pârf Quggernees).

tibân:: {C} wetenschap; (arch) kennis, het weten; »mariy.

tibâner:: {C} geleerde, wetenschapsman.

tibân-fâlsos:: {C} wetenschapsvervalsing.

Tibân-lirrotiy:: {W} .

Tibân-oftian:: {W} (stadswijk in Hirdo); .

tibân-stunnatjen:: {C} mecenas (persoon die een geleerde geldelijk steunt).

Tibân-ûlger:: {N} "Wetenschapssociëteit" (in Zest); .

Tibân-wertlâ:: {N} "Wetenschapswereld" (populair-wetenschappelijk tijdschrift); .

Tiber:: {G} Tiber (Italiaanse rivier).

Tiber-mirra:: {W} .

Tiber-weg:: {W} .

Tibeta:: {Cef} Tibetaanse vrouw.

tibetiy:: {IIef; mv=enk} Tibetaans (bv).

Tibetiy:: {G} Tibet.

Tibeto:: {Cef} Tibetaan.

ticc::

1. {C} tik.
2. {gst} »ticre.

ticre:: {K; gst= ticc} (alg) tikken tegen; (snaar) aantikken; tokkelen [op]; (pop) belazeren, besodemieteren.

ticros:: {C} (alg) getik, het tikken; tikkend geluid; (op snaar) getokkel; (pop) het belazeren; het besodemieteren.

tide:: {C} gewoel.

tiff:: {C} kennis, het weten.

tiffabariy:: {I} weetgierig.

tiffamiy:: {I} kenbaar; ef qugle flj lo ~: iets kenbaar maken.

Tiffapoentâ:: {N}

1. "Kennis-schrift" (jaarboek, onder redactie v »Lebet-Buroex ef Ququlâ (Vereniging van Kamers van Koophandel)); .
2. (uitgeverij in Hirdo); .

tiffare:: {K} kennis nemen van; te weten komen; leren kennen; gress tiffaravy lÿ do, ÿr ef smurf mrâtare: ik wil van hem weten waar het geld gebleven is; ~n! (afk= TFF): nota bene! (NB).

tiffaren:: {I} die/dat gekend moet worden; eft ~ chafost: een lied dat we allemaal moeten kennen; ef toqudexÿ meltât ~ furt pipar: we moeten allen de wet kennen.

tiffaros:: {A} kennisneming, het kennis nemen van.

tiffate:: {rs} »tiffay.

tiffatjen:: {C} deskundige; kenner; expert.

tiffay:: {SC; rs= tiffate} gewetensdwang, geloofsdwang.

tiffe:: {K}

1. weten; kennen; gress ~, den tu ~ do: ik weet dat je hem kent; do ~ pipar tiyns: hij weet er alles van; do ~ nÿf tiyns: hij weet van niets (is er niet van op de hoogte);
2. kennen (voorzien zijn van); Korif ~ pert kordas: Korif kent veel kerken; in Korif zijn veel kerken; ef derrs krurs ~ tijâkirturor mérs: in de bakstenen muren zijn nissen uitgespaard (lett: "de bakstenen muren kennen uitgespaarde nissen");

tiffe-âp:: {I} wetenswaardig.

tiffelira:: {III} (afk= t/lira) te weten, namelijk; ef giffe ~ ón flj (ón is vz): verstand hebben van iets; (opsomming) ber Amahagge ten universitiys melde, ~ ef Stat-universitiy ur ef Ekonomiy-ôc: er zijn in Amahagge twee universiteiten, namelijk de Rijksuniversiteit en de Economische Universiteit.

tiffer::

1. {C} [alles]weter, betweter (iemand die alles weet/denkt te weten).
2. {A; mv=enk} deskundigheid.

Tiffian:: {J}.

tiffiy:: {I; [mv=enk]} deskundig.

tiff'kurriy:: {I} intelligent.

tiffos:: {A} kennis, het weten; ðÿm helt ~: tegen beter weten in.

tiff-pâre:: {U} ~ kaf: weet hebben van.

tiffug:: {C} voet; tjâg ~s: te voet; luft ef ~s: aan je voeten; ef lukte sener ~s: (pop) pleite gaan, 'm smeren.

Tiffug:: {F}.

tiffugbâl:: {C} voetbal (bal om mee te voetballen; de sport); .

tiffugbâl-clup:: {C} voetbalclub.

tiffugbâl-hajemjerer:: {C} voetbalsupporter.

tiffugbâlmerr:: {C} voetballer, voetbalspeler.

tiffug-kûfôs:: {C} "loopverkeer" (in Spok wet: als tegenhanger v trôchâ-kûfôs = "rijverkeer"; onder loopverkeer worden gerekend: voetgangers, ruiters en fietsers; rolschaatsers zijn voetgangers); »trôchâ-kûfôs.

tiffuglot:: {C} voetenbankje.

Tiffug-mirra:: {W} ; (DOM 209).

tiffug-naliyc:: {C} pedicure.

tiffug-pâpšérr:: {C} aarddistel (L. Cirsium acaulon).

tiffug-pôls:: {C} wreef.

Tiffugs:: {N} (keten v schoenwinkels); .

tiffugstent:: {C} voetzool.

tiffugte:: {U} (dl= Peg) schoenen en/of sokken aantrekken ("de voeten bedekken"); »•te; »tece.

tiffugweg:: |tiffueg| {C} secundaire weg (in Spok: 1 brede rijstrook of 2 smalle rijstroken; dikwijls onverhard); .

tiffug-welgte:: {U} stampvoeten.

tiffug-welgtos:: {C} gestampvoet.

tiffugzorâ:: {C} stelt.

tiffugzorâ-vender:: {C} steltloper (iemand die op stelten loopt).

tift:: {C} (arch) wet, regel (eig dat wat je moet weten; tegenwoordig is »lacs het algemene woord, maar in het Peg wordt altijd nog tiƒdeë gebruikt; »tiffe).

tifvent:: |tiffent| {C} voetstap; (= »tiffug + »vende).

tigge:: {C} (bep soort rood of groen geglazuurde baksteen, vrnl uit Bloi).

Tigge-weg:: {W} .

Tigof:: {G} (een vd 7 hoofdeilanden).

Tigofiy:: {G} (historisch: gebied op Centraal-Tigof, grofweg bestaande uit de huidige šarkdomenns Ðabâiy, Hogorit Qualâ, Luft Xejafiy fes Sinto en Sinto-Abenatoðâ, plus de streek tussen de laatste twee šarkdomenns); .

Tigof-museem furt Palequeo Kûra:: {N} "Tigof-museum voor Moderne Kunst" (museum in Zest); .

Tigof-plep:: {W} .

Tigof Pru-gabanos:: {N} (afk= TPG) (particulier railvervoerbedrijf); .

Tigof-weg:: {W} .

tigorus:: {C} doodsangst.

tigte:: {K} [uit]jouwen.

tigter:: {C} onverlaat, booswicht.

tigtos:: {C} gejouw, het [uit]jouwen.

tijâ::

1. {I} weg, verdwenen; op; heen; uit; voorbij, afgelopen; ef mimpit melde ~: het boek is weg/verdwenen; ef tjokâs melde ~: het brood is op; kirro melde ~ lef ef lardos: we hebben ons eten op; we zijn klaar met eten; ef cofðiy melde ~: het sprookje is uit; aftel tu melde pip ~ lef dena mimpit?: heb je dat boek al uit?; šâm ~ rifo (vz-uitdr): zonder af te doen aan; onverminderd (vz).
2. {VZ} (plaats) bij ... vandaan, van ... vandaan, weg bij ..., uit de buurt van; tu munkât ef platiranu ~ ef warmohit: je moet het schilderij weg van de kachel hangen/niet te dicht bij de kachel hangen.
3. {VZrs} (richting) bij ... vandaan, van ... vandaan, weg bij ...; gress vende ~ sener frintae (rs!): ik ga bij mijn vriendin vandaan.

tijâ•:: {PX.ww > ww} (nieuwe ww'n); »tijâ; »tijâ-.

tijâblôfe:: {U} vergaan; te gronde gaan; ~ helkara: ten onder gaan aan.

tijâblôfos:: {C} het vergaan.

tijâbyte:: {U} vervallen (wegvallen).

tijâbytos:: {A} verval (wegval).

tijâðéare:: {Krs} verleren.

tijâðéaros:: {A} het verleren.

tijâðée:: {Krs} vergeten (uit het geheugen).

tijâðéos:: {A} vergeetachtigheid.

tijâðét:: {I} ongenaakbaar (vesting).

tijâðobiyre:: {K} opruimen (v boeken ed).

tijâðobiyros:: {C} opruiming (v boeken ed).

tijâe::

1. {K} vermissen.
2. {U} verdwenen/weg zijn (niet meer kunnen vinden).

tijâfarte::

1. {K} [ver]slijten; doen opraken.
2. {U} ~ armt: bezwijken aan (een ziekte/ontberingen).

tijâfartos:: {C} slijtage.

tijâ-flect:: {I} teruggetrokken (leven ed).

tijâ-fôltser:: {C} afzuigkap.

tijâfraje:: {K; gst= ..frat} ~ flj armt rst: iemand iets besparen.

tijâfrat:: {gst} »tijâfraje.

tijâgabent:: {vdw} »gabane-tijâ.

tijâgôle:: {U} uitvallen (v haar).

tijâgôlos:: {C} [haar]uitval.

tijâgros:: {C} wering, afwending.

tijâkeldatjen:: {C} verbruiker.

tijâkeldos:: {C} verbruik; consumptie, vertering.

tijâkirture:: {K} uitsparen (openlaten).

tijâkirturos:: {C} uitsparing (nis, opengelaten plek ed).

tijâkuntiyre:: {K} bestelen, stelen van (iemand).

tijâkuntiyros:: {C} besteling.

tijâos:: {C} vermissing.

tijâpârafiy:: {C} dagvaarding (document).

tijâpâre:: {K} dagvaarden.

tijâpâros:: {C} dagvaarding, het dagvaarden.

tijâplaše:: {K} deleren.

tijâplašos:: {C} deletie.

tijâprése:: {K} ~ tukst: smeken om.

tijâprésos:: {A} smeekbede; het smeken.

tijâreppe:: {K} ~ flj luft: iets aanmelden bij.

tijâreverte:: {K} afhandelen (v zaak).

tijârevertos:: {A} afhandeling (v zaak).

Tijâša:: {N} (reinigingsproduct uit Bôrâ; speciaal om asbakken vd »kvômp te ontdoen); .

tijâsliyse:: {U} uitglijden.

tijâsliyselira:: {I} buitensporig, overmatig, onredelijk.

tijâsliysiy:: {I} terneergeslagen.

tijâsliysos:: {C} glijpartij; het uitglijden.

tijâstinde:: {K} debiteren.

tijâstindos:: {A} debitering.

tijâterfte:: {K} wegbreken.

Tijâ tiyns melde klótarus:: {N} (boektitel); .

tijâtnesste:: {K} inenten.

tijâtnesstos:: {C} inenting.

tijâtupplip:: {C} uitreis.

tijâvémâne:: {K} uit een ambt/de ouderlijke macht ontzetten.

tijâvémânos:: {A} ontzetting uit een ambt/de ouderlijke macht.

tijâvende:: {U} verlopen, verstrijken.

tijâvendos:: {A} het verlopen, het verstrijken.

tijâvure:: {K} ~ rst: iemand afleiden (storen).

tijâwente:: {K} zich ontdoen van; óps ~ ef kasz: ze ontdoen zich van hun jas.

tijâÿtine:: {K} zich verenigen met (iets); zich vinden in (iets) (het eens zijn met iets).

Tijÿ:: {G} (stad in Renô).

tikora:: {C} laagvlakte.

Tilda:: {G} (dorp; gemeente Balier).

tildâ:: {I; vt= albam; ot= derviy; vk= ðormt; mt= apecc} slecht, euvel; ~ huldufit: berucht; ef melde ~ beri [uokke pert]: het is slecht om [veel te roken].

Tilda-belt:: {G} (dorp; gemeente Balier).

Tilda-clamiða:: {G} (moeras bij de monding vd Leije); .

tildâe:: {E} slecht zijn.

Tilda-eka:: {G} (inham langs zuidkust v Ziyp bij Balier (Zverosta-kust)); .

Tilda-hupster:: {N} (station).

tildâmentos:: {III} op een ongelegen/slecht ogenblik.

tildâne:: {U} ~ [ón] (ón is vz): slecht zijn [voor].

tildâniy:: {A; mv=enk} slechtheid.

Tilda-pât:: {W} .

tildare:: {U} verslechteren, slecht[er] worden.

tildaros:: {A} verslechtering.

tildâ-vende:: {U} schuld hebben.

Tildo:: {J}.

tildyrami:: {III} in een ernstig geval, in geval van calamiteiten, voor het geval er iets ernstigs gebeurt.

Tili:: {G} (riviertje in het Blizerû-moeras); .

Tili-greel:: {N} (doorwaadbare plaats in de Tili); .

tillefit:: {III} vervolgens, daarna.

tim:: {C} maal, keer; kaf ~ dur: voor de derde keer; kaf ~ érpâf: voor de zoveelste keer; kaf ~ aðiyk: voor de laatste keer; kaf ef wyzenn ~: ditmaal, deze keer; ef értef ~ melde den ...: het is de eerste keer dat ...; ef melde ~ ér/aðiyk: het is de eerste/laatste keer; ef melde noi ~ ér, den ...: het is niet de eerste keer, dat ...; ér toftiy/herteltiy/... ~: één keer per dag/maand/...; ten zempertiyn ~s: twee keer per jaar (enz); hÿ ~s (afk= h/t): meermalen, dikwijls; lelpiru ~s: anders (in andere gevallen; andere keren); ef âktôr stâgo [hols] kaf ~ aðiyk: de acteur is [gisteren] voor het laatst/voor de laatste keer opgetreden; Jân ef mikar kloppa lorerde, té melde fit knist lelpiru ~s: Jân, die anders zo krenterig is, heeft de kostbare klok gekocht.

Tim:: {afk} »Timotee.

Timano-mirra:: {W} .

Timofeeff:: {F}.

Timokala:: {F}.

Timotee:: {N} (afk= Tim) (bijbel) Timoteüs; Letra ér/ten ón ~: De eerste/tweede brief aan Timoteüs.

Timotee-kles:: {S} timotheegras (L. Phleum pratense).

Timotÿpp:: {F}.

Timoûffen:: {F}.

timpann:: {C} timpaan; trapezium.

tims:: {C} piek (bergtop; in grafiek).

tina:: {C} landje; stukje land.

Tina::

1. {M}.
2. {G} (stad in Tjemp).
3. {N} (camping; gemeente Tina); .

Tina-fonis:: {G} (inham in oostkust v Tjemp bij Tina); .

Tina-šark:: {G}

1. (eilandje voor de Kjûpur-kust bij Tina); .
2. (natuurreservaat; gemeente Tina); .

Tina-taris:: {N} (voormalige vuurtoren; gemeente Tina); .

tindare:: {U} vertoeven, verblijven (op een gezellige wijze).

tindaros:: {C} [gezellige] verblijfplaats.

tinde::

1. {K/U} blijven, niet weggaan, niet veranderen; do ~, den do larde: hij blijft eten (= hij is uitgenodigd om aan de maaltijd deel te nemen); kirro ~, den enn ef tiyn chaquinde lóf ef pijâ luppor: wij bleven de hele avond [om te] praten (= wij gingen niet naar huis en voerden een gesprek (eventueel met onderbrekingen)); do ~ eft gekker: hij blijft leraar; eup ~ hupser: ze blijft vrolijk; ef mimpit ~ ón gress: het boek blijft van mij (ik geef het niet weg); Petriy ~ ÿrômelira: Petriy blijft aan het werk[en] (progressief: houdt niet op met werken); (vgl ook tinde E); »wencate.
2. {E} ~ beri: blijven, voortgaan met; ef ~ beri bidale: het blijft [maar] regenen (houdt niet op); do ~ beri larde: hij blijft [door]eten (= hij houdt niet op met eten); kirro ef tiyn ~ beri chaquinde lóf ef pijâ luppor: wij bleven de hele avond praten (= het gesprek werd zonder onderbreking voortzet); (vgl ook tinde {K/U}).
3. {Upr} niet veranderen (blijven zoals het is); pipar sen ~: er verandert niets.

tinde-armt:: {U} aanblijven (v licht, kachel).

tinde-blef:: {U} nablijven (alg: nog een tijdje blijven).

tinde-mip:: {U} uitblijven (v licht, kachel).

tindos:: {C} het blijven; het niet-weggaan; het niet-veranderen.

Tine:: {M} (Ned).

tinista:: {C} [grote] grot.

tinkare:: {E} verworden, ontaarden.

tinkaros:: {A} verwording, ontaarding.

tinke:: {K} (arch) behouden.

tinkere:: {K} worden (koppelww, gevolgd door zn); do ~ [eft] gekker: hij wordt leraar; (ook in passief) ef medikiy ~lije pai Petriy, kirro mennirre jazy graviym té fes sener zeces: Petriy wordt de dokter, die wij in ons dorp zo hard nodig hebben; ef ~ lofâ = lofâ ~: het wordt lente; ef ljôl ~ eft flyddere: de rups wordt een vlinder (bij een totale metamorfose liever qugle dan tinkere); ef rente nert ~ vluf dus 5%: de rente wordt niet meer dan 5%; ef ~ fort den .../..lira; ef ÿ..os ~ fort: het wordt tijd dat ...; doex ef larfinos ~ fort: het wordt tijd dat hij komt; »arfine; »pónze; »qugle.

tinkerelira:: {I} in wording.

tinkere-pirâmer:: {C} wordingsgeschiedenis.

tinkeros:: {A} wording.

tinko:: {C} snoet (gezicht).

tinkôhe:: {K; gst= tinkôt} torsen.

tinkôt:: {gst} »tinkôhe.

tinkturiy:: |..nt..| {S} tinctuur.

Tinovyll:: {F/M} (Peg).

Tinovyll-Kents:: {G} (Erg commune; gemeente Xariy); .

tinpare:: {K} uitloven.

tinparos:: {C} uitloving.

tinpe:: {K} ~ rst kaf flj = ~ flj ón rst: iemand iets beloven.

tinpos:: {A} belofte.

tinta:: {S} waterverf.

Tinter:: {G} (riviertje van Ÿrcô-gebergte naar de Dufja-kloof); .

tintos:: {C} aquarel (schilderij).

tintos-drave:: {U} aquarelleren.

tiôie:: |tôie| {K; gst= tiôit; vdw= tiôter} verschuldigd zijn.

tiôit:: |tôit| {gst} »tiôie.

tiôt:: {I} verschuldigd.

tiôter:: {vdw} »tiôie.

tip:: {C} snuifje (tabak); snufje (zout).

tira:: {SC} ~ rifo ef lanes: wonderlijkheid.

tirae:: {Kid} bewonderen||verafschuwen; ef ~ tjâg ef cubu = ef ~ lo ÿdrent: bewonderen; ef ~ lo gôrôgentiy: verafschuwen.

Tirahille:: {N} (rangeerterrein bij Lassos); .

Tirahille-korda:: {N} (Erg kerk; gemeente Lassos); .

Tirahille-plâkomÿ:: {N} (spoorwegtunnel; gemeente Milbo); .

Tirahille-weg:: {W} .

tiraiy:: {I} verbluffend.

tirajera:: {C} (vrw lid vd Erg kloosterorde »Tirajer-wâlka).

Tirajer-wâlka:: {C} (Erg kloosterorde); .

tiraner:: {I} wonderlijk.

tiraniy:: {C} wonder.

tirdus:: {I} stuk, kapot; ef farte lo ~: kapotgaan (spr).

tirdusare:: {U} stukgaan, kapotgaan.

tirdusbône:: {U} stukbreken.

tirduse:: {U} kapot zijn.

tirduskinâ:: {SC} vernielzucht.

tirdusriffe:: {K} stukmaken, kapotmaken.

tire:: {U} wedden; weddenschap aangaan; ~ furt: wedden om.

Tiress:: {G} (rivier van Hajega-gebergte naar de Kjoep); .

tiros:: {C} weddenschap.

Tiros:: {J}.

Tirrafener:: {N} (Chinees/Indisch restaurant in Hirdo); (UIS 47).

Tirrafener-lirrotiy:: {W} ; (DOM 211).

Tirrafener-mirra:: {W} .

tisjane:: {K} (alg) bekennen, toegeven; (ihb) zakken (voor examen); do ef exâm ~: hij is voor het examen gezakt; ur kirro ~, ...: en toegegeven, ....

tisjanos:: {A} bekentenis, bekenning.

tissû:: {C} weefsel (biologisch).

Tit:: {afk} »Titus.

Titeref::

1. {F}.
2. {G} (stad in Jelafo).

Titioros:: {J}.

Titus:: {N} (afk= Tit) (bijbel) Titus.

tivjâs:: {I} onwaardig.

tix:: {C} venster, ventilatieopening (voor zolderverdieping of schuur: raam zonder glas maar met luiken, en soms ook tralies).

•tiy::

1. {SX.c > I} (tijdsbepaling) elke (bij weken, maanden, jaren); (bijv) minktiy: elke week, wekelijks; zempertiy: elk jaar, jaarlijks.
2. {SXimpr} (in geografische namen) gereduceerde vorm van »•tiyf.

tiyc:: {!} tik!; ~ tec! (= tiyc-tec of tiyctec): tik tak!.

tiycet:: {C} kaartje, biljet, ticket.

tiyc-tec:: {!} »tiyc.

tiyctec:: {!} »tiyc.

tiyf:: {C} buitenhuis, zomerverblijf (idyllisch gelegen, v rijke stadsmensen, 18e en 19e eeuw).

•tiyf:: {SXimpr} (in geografische namen) eig "buitenhuis", zoals in Pântiyf = "buitenhuis van Pân"; in veel namen is •tiyf gereduceerd tot •tiy, zoals in Garostiy = "Garos-heim"; »tiyf.

tiyffiye:: {I} onwetend.

tiyffóte:: {S} (Erg) nieuwsgierigheid + onzekerheid.

tiyft:: {C} kramp.

tiyftiy:: {I} (lett) krampachtig; met kramp[en].

Tiyftiy-mirra:: {W} .

tiykse:: {U} scheren (snel bewegen).

tiyksos:: {C} het scheren (snel bewegen).

tiylf:: {gst} »tiylvle.

tiylvle::

1. {U; gst= tiylf} dwarrelen.
2. {E; gst= tiylf} warrig praten.

tiym:: {PV} (arch); »tiymme.

•tiym:: {SX.vz} (gereduceerde vorm v tem 1; dl= Zuid-Liftka/Tigof/Lomky) (bijv) kaftiym = kaf tem: op die, erop; 'karatiym = helkara tem: naar die, ernaar toe.

tiymme:: {PV} (passieve afleiding v tem 1) het, die, zij, hun, hen; blul keldelije ~: zij (voorwerpen) worden gebruikt; (caus) ef pleko kÿponje/Jân kÿponje-~: het zand droogt/Jân laat het drogen; »tem; »•ex.

tiympe:: {U} verlopen; verslechteren; afnemen; in reputatie achteruitgaan.

tiympiy:: {I} (alg) stomp, bot (v mes); (fig) koel, onaandoenlijk (geen emoties of vriendelijkheid tonend); zeer droog (smaak v witte wijn: niet zuur of zoet).

Tiympiy Terf:: {W} .

tiympos:: {A} verloop; verslechtering; achteruitgang; verlies van reputatie.

Tiymsÿs-kryobiy:: {G} (heuvelrug; gemeente Laraine); .

Tiymsÿs-letver:: {N} (insnijding v spoorlijn; gemeente Laraine); .

tiyn:: {C/SC}

1. (alg) ding, voorwerp, item, iets; (ihb) collo (stuk bagage); (ihb) zaak (gebeurtenis; rechtszaak); (dl= Peg) baksteen;
2. stuk[je]; 15 ~s ri'ef 3 herco: 15 stuks à 3 herco;
3. (idiomatische uitdrukkingen) ef paine ef ~s ón flj (ón is vz): werk van iets maken; eft belt ~: een kleinigheid (stelt niet veel voor); ef munke ef ~s frópjÿ flj: opzien tegen iets; do nôtice ef ~s: hij heeft altijd rotopmerkingen; ur ~s lo kâ (afk= u.t.l.k.): en dergelijke; eft tnefer ~: iets vreemds; een vreemd iets; klótarus ~s [melde tijâ]: gedane zaken [nemen geen keer]; nert ér ~: helemaal niets; geen enkel; kâ ~ melde!: ziezo, dat is dat!; dat zit erop!; dat is voor elkaar!; gress lelperre bertert ~s lef do: ik heb genoeg van hem; ik heb het helemaal gehad met hem; ur idem ~s (afk= uit.): en dergelijke (in opsomming); frópjÿ ef ~ rifo (vz-uitdr): op het stuk van; frópjÿ ~s rifo (vz-uitdr): ter zake van; nÿf ~s: niets; gress hozâve nÿf ~s: ik geloof er niets van; gress tiffe nÿf ~s: ik weet van niets; (sprkw) fitpert ~s fitpert miyparosz: zoveel hoofden zoveel zinnen;
4. (vervangt dikwijls een eerder genoemd zn) eft hupster sért ur eft belt ~: een groot huis en een klein [huis]; ef kolai mimpit melde ef kostiy ur ef blotter ~ ef viltiy: het gele boek is van mij en het blauwe [boek] van jou;
5. (vaak als "leeg" obj bij semtrans ww) do arkette [ef ~]/do ef ~ arkette: hij huilt/hij heeft gehuild; ef zomar melde ef ~, perkelira beri zikore ef naliycos: het is de gemeente, die voor onderhoud moet zorgen;

•tiyn:: {SX.s > c} (na voc) (bijv) šocla/eft šoclatiyn: chocolade (als materiaal)/een chocolaatje, reep chocolade (voorwerp); »•iyn.

tiynâe:: {I} onzijdig; (taalk) noch mannelijk noch vrouwelijk.

tiynâpe:: {K} kwalificeren (geschikt maken).

tiynâpos:: {A} kwalificatie.

Tiyndagge-covent:: {N} (Erg klooster; gemeente Xemân); .

Tiyndagge-mirra:: {W} .

Tiyndagge-plâkomÿ:: {N} (spoorwegtunnel; gemeenten Sinto-Groje en Xemân); .

tiynelder:: {C} (taalk) zelfstandig naamwoord, substantief.

tiyneren:: {C} samenstel, stelsel.

tiyn-moftos:: {C} (taalk) nominale wortel (niet-afgeleid en niet-samengesteld substantief, zoals sért = huis).

tiynrinnos:: {A} omzet.

tiyns:: {Cmv} bagage, vracht, goederen.

tiyns-garrent:: {C} goederenstation.

tiyns-karé:: {C} vrachtschip.

tiyns-kûfôs:: {C} vrachtverkeer.

tiyns-kul:: {C} goederenloods, vrachtloods.

tiynslenker:: {C} vrachtrijder, vrachtwagenchauffeur.

Tiynsmaterialo-Cÿrbatts:: {N} (afk= TMC) "Goederenmaterieel-Voorzieningen" (onderhoudsbedrijf voor spoorwegmaterieel, in Bešâ); .

tiynsnjep:: {C} vrachtvaart.

tiynsnolac:: {C} goederenwagon (trein); bestelbusje; .

tiyns-oto:: {C} vrachtauto; .

tiyns-pitter:: {C} bakfiets.

tiynstes:: {S} rommel, rotzooi.

tiynstesfolâ:: {C} uitdrager[ij]; winkel/handelaar in tweedehands spullen.

tiyns-treno:: {C} goederentrein.

tiyns-ur-tiynstes:: {Cmv} (alg) rommel, rotzooi; (ihb) spulletjes; vaat, afwas.

tiyns-ÿtinâs:: {C} bagagedrager (v fiets).

tiyntef:: {I} ef ~ tiyn: de zoveelste; »•tef.

tiyn-tiff:: {C} kennis van zaken, zaakkennis.

tiyn-wencater:: {C} procureur.

tiyp:: {C}

1. schub (vis).
2. stel[letje], paar[tje] (mensen); (sprkw) ten melde ~, dur melde clûma: twee vormen een paar, drie is een menigte (nav driehoeksverhouding ed).

tiyp-ferre:: {C} schubvaren (L. Ceterach officinarum).

•tiyse:: {SX.c > c/s} •vlees (eetbaar); (bijv) knoktiyse: varkensvlees; snultiyse: niertjes.

Tiys-eka::

1. {G} (baai voor zuidwestpunt v Jelafo bij Aflif, ook Leev-eka genoemd); .
2. {W} .

tiysse:: {mv} »tyss.

tiyste:: {U} gieten, hozen, hard regenen.

tiystos:: {C} stortbui.

Tiys-weg:: {W} .

tiyt:: {I} net[jes].

tiytiy:: {A; mv=enk} netheid.

tiytiyriyt:: {C} winterkoning (vogel) (L. Troglodytes troglodytes).

tiytpenða:: {I} piekfijn.

tizjyr:: {C} groep; horde; zwerm.

tizjyre:: {U}

1. (personen) als groep optreden; iets gemeenschappelijk doen (groot aantal mensen bij elkaar);
2. (dieren) zwermen (vliegen v menigte vogels, insecten ed).

tizjyrelira:: {I} welwillend, inschikkelijk; minzaam.

tizjyrmerte:: {K} muiten.

tizjyrmerter:: {C} muiter.

tizjyrmertos:: {C} muiterij.

tizjyros:: {C} het massaal optreden (v politiemacht); gezwerm; zwerm (vogels, insecten).

Tja:: {F/M} (Peg).

TJA:: {afk} »Tolâm-Jatty-Arânkas.

tjable:: {C} tablet (alg; GEEN medicijn); tafel (plaat met inscriptie).

tjâciyk:: {C} beschuit, hard bros gebak; ef tundare ~ frópjÿ flj: versteld staan over iets.

Tjadyvylle:: {M} (Peg).

Tjaeerfef:: {J} (Peg).

Tjafani:: {M} (Peg).

Tjâff:: {G} (dorp; gemeente Empecho).

tjâg:: {VZ} (betrekking)

1. (vrnl abstract) door [middel van], met, middels; do hûche pipar ~ ef habilemiy ur coðos: hij lost alles op met handigheid en tact; ~ ef graviy hupster kika: met de grootste moeite; blul stindelije dena wufta ~ bp: dit woord wordt met bp geschreven; (ook wel bij zaken die niet als een echt werktuig worden beschouwd, bijv:) ef clûma xlegge hédân ~ kolinis: de menigte bekogelt elkaar met stenen; eup lukte ef efanty ~ lavendiy-sep: ze wast het kind met lavendelzeep; do byte ~ ef ére vust kaf ef kelbra: hij slaat met zijn vuist op tafel;
2. (vervoermiddel) met; kirro arfine ~ ef trem: we komen met de tram;
3. (arch; werktuig) met [behulp van]; eup axe ef vildul ~ eft grampa axos: ze hakt de boom met een roestige bijl om;
4. (bij getallen) ef hogorite/lagitofote ef ðÿny ~ 5%: een prijs met 5% verhogen/verlagen; ef ðÿny farta-armt ~ 20%: de prijs is met 20% gestegen; »na.

tjaga:: {C/S} [stuk] timmermansgereedschap.

•tjaga:: {SX > c/s} •gerei, •gereedschap; kokmittjaga {C/S}: keukengereedschap; (ww'n krijgen •os:) drave/dravostjaga: tekenen/tekengerei.

Tja Henna:: {F} (Peg).

Tja Henna & Rames Zjae:: {N} (afk= TH&RZ) (voormalige bank te Amahagge); .

tjâk:: {C} stip[pel].

tjâka:: {C} [houten] vlot.

tjâkaer:: {C} houtvlotter.

Tjâka-nûrcus:: {N} (voetveer op de Lajecô); .

Tjâl:: {J}.

Tjamennce:: {J} (Peg).

Tjamensten:: {J} (Peg).

Tjândrare:: {F}.

Tjaôc:: {J} (Peg).

tjâse:: {U} ritselen.

tjâsos:: {C} geritsel.

tjâst::

1. {C} geritsel.
2. {I} deftig.

Tjeek:: {F}.

tjef:: {C} (fig) beeld; kâ melde eft tjâst ~!: dat staat je goed! (kleding ed).

tjefe:: {K} afbeelden.

tjefos:: {C} afbeelding.

tjeft:: {C} afbeelding, plaatje.

tjége:: {U} schamper lachen.

tjégos:: {C} schamper gelach.

tjek:: {C} getijde, tij; lef ef ~s: steevast; ef melde ef ~ fes ef Kjûpur-zee: aan de orde van de dag zijn.

tjel:: {C} straf; ef monta ~ sompe ef monta painos: dezelfde straf volgt uit dezelfde [mis]daad (het "oog om oog tand om tand"-principe zoals genoemd in de 2e »mennmarât; door dit principe zijn lijfstraffen in Spok nog lang in gebruik geweest, en ook tegenwoordig worden straffen zo veel mogelijk gerelateerd aan het vergrijp).

tjel-armtmôquos-qudex:: {C} (alg) Wetboek van Strafrecht.

Tjel-armtmôquos-qudex:: {N} (afk= TAQ) Wetboek van Strafrecht (Spok wetboek); .

tjelblaf:: {I} strafbaar.

tjelblafe:: {U} strafbaar zijn.

tjelfe:: {K} [be]straffen.

tjelfe-necân:: {C} strafkamp; .

tjelfos:: {C} bestraffing.

tjel-reve:: {Krs} fusilleren.

tjel-revos:: {C} fusillade.

tjel-rigteren:: {C} strafrecht.

Tjel-weg:: {W} .

Tjemp:: {G} (district op eiland Berref).

Tjemp Akademiy:: {N} "Tjempse Academie" (tot 1950 in Tanburo, daarna in Kussik); ; (DOM 83-84).

Tjempê Akadejmy:: {N} (dl= Tjemp); »Tjemp Akademiy.

tjempôr:: {C} (het Spok dialect in district Tjemp, inclusief Lammafin en omgeving); ; (DOM 84).

Tjemp-rót:: {C} "Tjemps trekpaard" (sterk paardenras; zwart met witte bles; hoge schoften; korte benen, dikke voeten; werd vroeger in de landbouw gebruikt, tegenwoordig voornamelijk nog bij folkloristische feesten ed).

Tjemp Trip-Lÿnts:: {N} (afk= TTL) (interlokale tramwegmaatschappij, hoofdkantoor in Bôrâ); .

tjen:: {C} graad (temperatuur); [kleine] etappe; (fig) stap.

tjerkatjen:: {C} belt ~: klein dikkopje (vlinder) (L. Thymelicus lineola); hupster ~: groot dikkopje (L. Ochlodes venata).

tjerke:: {U} dartelen.

tjerp:: {I} draaierig, duizelig; kost ére quešâ melde ~: ik heb mijn enkel verstuikt.

tjerpe:: {U} duizelig/draaierig zijn.

tjerpiy:: {C} (alg) duizeling; (pop) uitstapje; schoolreisje.

tjert:: {C} (betoverde steen/vrucht op de grond: het is verstandig om deze te laten liggen, maar een steen kan ook aan een gâlytt toegevoegd worden; in de Ergemip staat beschreven hoe men een tjert als zodanig herkent).

tjest:: {Iid} vervallen||in goede staat; ("vervallen" bij rs) ef ~ husoff: het vervallen kasteel; ef ~ husof fes ef xnârf: het in goede staat verkerende kasteel.

tjester:: {C} ravage, verwoesting.

tjestove:: {Krs} »tjestrove.

tjestovor:: {vdw} »tjestrove.

tjestovos:: {C} »tjestrovos.

tjestrove:: {Krs; vdw= tjestovor} verwoesten.

tjestrovos:: {C} verwoesting, het verwoesten.

tjiyk:: {I} (lett) stralend.

tjiykét:: {I} (fig) briljant.

tjiykéte:: {E} (lett/fig) schitteren, stralen.

tjiykétos:: {C} (lett/fig) schittering, straling.

tjiynde:: {C} keukentje; kookgelegenheid (klein keukentje).

tjiytse:: {U} knetteren (v vuur).

Tjoâva::

1. {G} (dorp; gemeente Sinto-Feuty).
2. {N} (mineraalwatermerk); ; (DOM 93).

Tjoâva TC:: {N} (mineraalwaterfabriekje te Sinto-Feuty); .

tjôfbelp:: {C} ondier.

tjôfe:: {E} spoken, ronddolen van geesten.

tjôfos:: {C} spookverschijnsel[en]; gespook.

tjôfos-husof:: {C} spookkasteel.

tjôfos-sért:: {C} spookhuis.

tjôftâr:: {SC; mv= ~a} spook, geest; tu chaquintecû ef ~a furt ef: daar kun je donder op zeggen.

tjôftâra:: {mv} »tjôftâr.

Tjôftâr-fôresta:: {G} (klein bosgebied in Hirdo); .

tjôftâriy:: {I} spookachtig.

Tjôftâr-letver:: {N} (insnijding v spoorlijn; gemeente Fraja); .

Tjôftâr-vilduls:: {G} (bos; gemeente Zekon); .

Tjôftâr-weg:: {W} .

Tjôftâr-wuma:: {G} (bos; gemeenten Mozent en Šatoliy); .

tjôftâr-zeffos:: {C} spookverhaal.

Tjôftâr-zuft:: {W} .

tjôg:: {C} [aanleg]steiger.

Tjôg-weg:: {W} .

tjokâs:: {C/S} brood; »bâr.

tjokâsa:: {C} boterham; ef paine eft ~ lef bâr: een boterham smeren; blarâs/šem lef ~s: boterhammen met kaas/jam; ef nert probare beri larde eft ~: het niet zien zitten (geen mogelijkheid zien; niet weten wat te doen; er geen zin in hebben); furt eft opera-cârjerr, eup nert probaro beri larde eft ~: een carrière bij de opera zag ze niet zitten.

tjokâsitt:: {C} broodoven.

tjokâsknociyr:: {C} broodrooster.

Tjokâs-mirra:: {W} .

Tjokâs-weg:: {W} .

Tjokky:: {G} (wijnbouwgebied op Tigof); .

Tjokky-plep:: {W} .

Tjokkyt:: {G} (stad in Neno).

Tjokkyt-afstoen:: {N} (15e-eeuwse tempelruïne even buiten Tjokkyt); .

Tjokky-tobergÿ:: {G} (gebergte in district Neno); .

Tjokky-weinô:: {C} (wijn uit het Tjokky-gebergte).

Tjoks:: {N} (pension; gemeente Manes-Puriy); .

tjondatjen:: {C} kok.

tjonde::

1. {K} (trans) koken, aan de kook brengen; gress ~ ef knurfel: ik kook het water; tjondor cartôlks: gekookte aardappels.
2. {Upr} (intrans) koken; ef knurfel sen ~: het water kookt.

tjonde-dreut:: {C} kooktoestel.

tjonde-kjupt:: {I} snikheet (v weer).

tjonder:: {C} stoofpan.

Tjonder:: {F}.

tjondere:: {K} zieden, koken (v zeep/zout); (ook) [laten] opkoken (v saus/pudding: tot het door koken opbruist).

tjonde-rôsiy:: {S} frituurvet.

tjonde-tijâ::

1. {U} droogkoken; ef pân ~: de pan staat droog te koken; (fig) do ~ lef sest ÿrôm: hij gaat aan dit soort werk kapot; hij gaat er met zulk werk aan onderdoor (geestelijk en/of lichamelijk geheel gebroken).
2. {Upr} verkoken (net zo lang koken tot er niets meer over is); ef knurfel sen tjondo-tijâ: het water is verkookt; (fig) gress sen tjonda-tijâ: ik ben helemaal op (compleet uitgeput).

tjondos:: {C} het koken, het aan de kook brengen.

tjondos-tijâ:: {C} het droogkoken; drooggekookte [stoom]ketel (die dan meestal beschadigd is).

tjônt:: {C} kok.

tjontmip:: {C} kookboek.

tjôp:: {C} klodder.

Tjóprgy:: {F} (Gar).

tjôste:: {K} spartelen.

tjôstos:: {C} gespartel.

Tjulle:: {G} (dorp; gemeente Tijÿ).

Tjulle-belt:: {G} (dorp; gemeente Tijÿ).

tjût:: {C} prik (met scherp voorwerp); injectie, vaccinatie.

tjût-uzer:: {I} »uzer.

tjyme:: {K} zich afvragen; gress ~ kvâ sest tiyns: ik vraag me zulke dingen nooit af.

tjyto:: {S} vulling (in gebak, pastei ed).

t-kurs:: »T-kurs.

T-kurs:: {C} T-shirt.

T/L:: {afk} (= lef tuffes »lorerdepecc).

tlâc:: {C} gesp.

tlafo:: {C} plafond, zoldering.

tlafo-sat:: {C} hemelbed.

Tlal:: {G} (stad in Munt).

Tlal-agru:: {G} (bergtop in Lafter-gebergte; 1053 m hoog); .

Tlal-kôl:: {G} (bergpas in Lafter-gebergte; 760 m hoog); .

Tlamoec-korda:: {N} (Erg kerk; gemeente Fraja); .

Tlariy:: {G} (dorp; gemeente Menscherr).

tlass:: {gst} »tlazre.

tlatta:: {C} gekletter (v regen).

tlaz•:: {wst} »tlazre.

tlazre:: {U; gst= tlass; wst= tlaz•} afgedankt zijn; niet meer gebruikt worden.

tlette:: {C/S} water dat in het zonlicht schittert.

t/lira:: {afk} »tiffelira.

tliytse:: {U} spatten (v vonken).

tliytsos:: {C} gespat (v vonken).

tlôc:: {C} giftige boleet (in Spok met name dufja-~ en fisa-~); mesâ ~: groene boleet (zeer giftige paddenstoel, vaak gebruikt als zelfmoord-middel).

Tloer:: {G} (stad in Munt); (DOM 158).

tlôgt:: {I} druk, levendig (persoon, dier).

tloise:: {C} antwoord; ~ ón flj/rst (ón is vz): antwoord op iets/aan iemand; eft ~ ón gert vertaros: een antwoord op uw reactie; fara ~ ón (vz-uitdr): in antwoord op.

tlokko:: {C; mv= tlokkôe; rsmv= tlokkót} tante (zuster v vader of moeder).

tlokko-diy:: {C; mv= tlokko-diys} oom (echtgenoot v »tlokko); »diy.

tlokkôe:: {mv} »tlokko.

tlokkôe-mâlp:: {mv} »tlokko-mâlp.

tlokko-mâlp:: {C; mv= tlokkôe-..; rsmv= tlokkót-..} (tlokko v echtgenoot/echtgenote).

tlokko-marianten:: {C} oom en tante (tante is zuster v vader/moeder; oom is aangetrouwd).

tlokkót:: {rsmv} »tlokko.

tlokkót-mâlp:: {rsmv} »tlokko-mâlp.

tlosiy:: {I; [mv=enk]} gewoon, alledaags; ef lâse ~: dat is geen punt.

TLS:: {afk} »Trymt Luggage Services.

Tlychÿ:: {F}.

tlÿff:: {C} stuk leder; lederen lap.

tlypje:: {U; gst= tlypp} grinniken.

tlypjos:: {C} gegrinnik.

tlypp:: {gst} »tlypje.

tmâhe:: {K; gst= tmât} ~ flj: iets verhinderen, tegenhouden; ~ rst tukst flj: iemand iets beletten, verhinderen, verhoeden; gress ~ Petriy tukst ef ÿpratos: ik belet Petriy te vertrekken.

tmâhos:: {A} verhindering, beletting, verhoeding.

tmât:: {gst} »tmâhe.

TMC:: {afk} »Tiynsmaterialo-Cÿrbatts.

tmope:: {Kid} versnellen||vertragen; ef ~ flj lo tradam: iets versnellen; ef ~ flj lo prôât: iets vertragen.

tmopiy:: {Iid} snel||langzaam; litel ~ = móns-~: snel; prétt-~: bliksemsnel; terat ~ ki = dûgter-~: langzaam; ~ terat meltecû nert trag: langzamer kan niet.

tmopiy-messer:: {C} snelheidsmeter.

tmopos:: {Cid} versnelling||vertraging; tradam-~: versnelling; prôât-~: vertraging.

tmopp:: {C} (spr) opruiming, [grote] schoonmaak; »tmopplimaros.

tmopplim:: {I} opgeruimd.

tmopplimare:: {K} opruimen (v kamer ed).

tmopplimaros:: {C} opruiming (v kamer ed).

tmopplime::

1. {K} stallen (v dieren).
2. {U} opgeruimd zijn (v kamer, kast ed).

tmopplimos:: {C} stalling, het stallen (v dieren).

tmustâ:: {C} kinkhoorn.

Tnaceo:: {G} (riviertje van Krappa-gebergte naar de Ÿroðoe); .

Tnaceo-agru:: {G} (bergtop in Krappa-gebergte; 785 m hoog); .

Tnaceo-helmy:: {G} (grot; gemeente Nustiy); .

tnade:: {U} toesnellen, [komen] aanschieten.

tnadyr:: {I} raadgevend.

tnadyrratjen:: {C} raadsheer.

tnadyrre:: {K} raad geven.

tnadyrros:: {C} raad[geving].

tnâk:: {!} knak!, krak! (geluid).

tnâke:: {U} knakken (ihb geluid); knapperen (v houtvuur).

tnâkiy:: {C} knak, knik, breuk.

tnef:: {I} (arch) vreemd; »tnefer.

tnefer:: {I} vreemd, typisch, merkwaardig; buitenlands; ef melde ~ beri [svime prôât]: het is vreemd om [achteruit te zwemmen].

Tnefer Agens:: {Gmv} (akkerbouwgebied; gemeenten Gret en Pitrani); .

tneferdes:: {C} vreemdeling, buitenlander.

Tneferdes-cÿrtiyr fes Spooksoliy:: {N} (afk= TCS) "Buitenlanderhulp in Spokanië" (hoofdkantoor in Hirdo); .

tneferiy:: {C} vreemdeling, zonderling.

Tnefÿrzjo:: {N} (afdeling vd »Qurubo-Lanko (Veiligheidsdienst), die buitenlanders in Spok in de gaten houdt).

tnesst:: {C} prik.

tnesste:: {K} prikken, steken; ef qurt ~ gress: ik prik mij aan de doorn.

tnesstere:: {U} steken, pijn doen.

tnessteriy:: {I} drastisch.

tnesstos:: {C} geprik, gesteek.

tnips:: {C} fluitje (v politie/scheidsrechter).

tnti.:: {afk} (= »tof nert tof iftam).

tnÿr:: {C}

1. werktijd.
2. (lett/fig) berg, stapel, opeenhoping; eft ~ rifo pleko: een hoop/berg zand; eft ~ rifo ÿrôm: een hoop/boel werk; eft ~ rifo muts: een hoop herrie.

tnÿr-lyk:: {C} collega.

tô:: (= toh) {I} afgemeten, kortaf (uit de hoogte).

to•:: {PX.zn/add} (prod bij zn; minder prod bij add; »•erÿ) schijn•; namaak•, vals, niet echt; pleeg• (bij familieleden); (bijv) bâr/tobâr: roomboter/margarine (namaakboter); koffon/tokoffon: dood/schijndood; frera/tofrera: broer/pleegbroer; (soms wat meer gelexicaliseerd) bax/tobaxiy: oordeel/bevooroordeeld ("een schijnoordeel hebbend"); kassos/tokassos: gemartel/getreiter; lurfel/tolurfel: restaurant/kantine; jola/tojola: vrij/gedwongen, gekunsteld.

to•e:: {rs} »to•ÿ.

to•ÿ:: {PX/SX.c/s > c} (rs= to•e indien de wortel op voc eindigt: tozuffuÿ/tozuffue maar torovônÿ/torovônÿe; collectief of geeft naam aan iets dat uit een verzameling identieke voorwerpen bestaat) •groep, bundel, ge•e, verzameling; •boom, •struik (bij vruchtnamen); bergo/tobergÿ: berg/gebergte; huldu/tohulduÿ: kers/kersenboom; (soms gelexicaliseerd) blof/toblofÿ: paard/cavalerie; drur/todrurÿ: munt/kleingeld, wisselgeld; luktos/toluktosÿ: was/wasgoed (om te wassen).

Toabiylara-mirra:: {W} .

toâksÿ:: {C} »towâksÿ.

toâlbosÿ:: {C} bebouwde kom.

toamendleÿ:: {C} amandel (boom) (L. Prunus dulcis).

toanisoÿ:: {C} anijsplant (L. Pimpinella anisum).

toâparatâÿ:: {C} apparatuur.

Tob:: {afk} »Tobiyt.

tobacc:: {S} tabak.

Tobacc-mirra:: {W} .

Tobago:: {G} Tobago.

tobajôkÿ:: {C} riolering (met nadruk op afvoer v toilet/gootsteen).

tobamicoÿ:: {C} carillon, klokkenspel.

tobâr:: {S} margarine (namaakboter).

tobâror:: {I} (fig) smeuïg (vertellen ed).

tobarÿ:: {C} reling, verschansing (v schip).

tobaso:: {C} drogreden.

tobaxiy:: {I} bevooroordeeld.

tobelkÿ:: {C} vruchtenboom, fruitboom.

tobelpÿ:: {C} (arch) kudde; »tebbel.

tôbemt:: {C} knol (gewas).

tôbemt-fenelc:: {C/S} [knol]venkel (groente) (L. Foeniculum vulgare); (venkel als groente is in Spok vrijwel onbekend).

tôbemt-flyddere:: {C} klein koolwitje, knollenwitje (L. Pieris rapae).

tôbemt-huron:: {C} holwortel (L. Corydalis bulbosa).

tôbemt-kolinixog:: {C} knolsteenbreek (L. Saxifraga granulata).

tôbemt-vycc:: {S} knollathyrus (L. Lathyrus linifolius).

tobergÿ:: {C} gebergte.

Tobergÿ:: {W} .

tobergÿ-areû:: {C; rs= ~t} berggebied.

tobergÿ-areût:: {rs} »tobergÿ-areû.

Tobergÿ-mirra:: {W} .

tobergÿ-šark:: {C} bergachtig land.

Tobergÿ-seert:: {N} "Gebergte-huis" (Bergparel-B&B in Fietso); .

tobidalosÿ:: {C} regenval.

Tobiyt:: {N} (afk= Tob) (bijbel) Tobit.

tobjesâÿ:: {C} [blauwe] bosbes (struik); »bjesâ.

toblofÿ:: {C} cavalerie.

toblofÿer:: {C} cavalier.

tobo'efytÿ:: {C} standsverschil, klassenonderscheid.

tobytÿ:: {C} slagwerk (in orkest).

tocar:: {C} vergrijp.

tochare:: {U} ontstoken zijn.

toche:: {E} ontsteken (v wond).

tochos:: {C} ontsteking (v wond).

tochoše:: {K} (alg) op listige wijze verwerven; (ihb) ronselen (soldaten ed).

tochošos:: {A} (alg) listige verwerving; (ihb) ronseling (v soldaten ed).

tochût:: {C} snuisterij.

tocirre:: {K} ~ rst: iemand iets voorspiegelen, iemand gouden bergen beloven.

toclades:: (= tocladesÿ) {C} gehucht.

tocladesÿ:: {C} »toclades.

tocodre:: {K; gst= tocott} rijgen, met grote steken naaien.

tocôma:: {C} puntkomma (leesteken ;).

Tocômpanðo:: {N} "Schijnmaatschappij" (maatschappijkritisch maandblad); .

tocônkrett:: {I} (taalk) semi-concreet; ~ supstantiviy: semi-concreet substantief; »tocônkretter.

tocônkretter:: {C} (taalk) semi-concreet substantief (in de Spok taal: alle woorden die in dit woordenboek met {SC} zijn gemerkt).

tocott:: {gst} »tocodre.

Tôcsajas:: {F}.

tocvyste:: {K} verbeuzelen.

tocvystos:: {A} verbeuzeling.

tocÿrbattÿ:: {C} set, garnituur, toebehoren, benodigdheden, uitrusting.

tocÿrpepÿ:: {C} peper (plant) (L. Piper nigrum).

tocÿrspiy:: {I} ironisch.

tocÿrspos:: {A} ironie.

todâtsÿ:: {C} dadelpalm.

todemarrine:: {rs} »todemarrinÿ.

todemarrinÿ:: {Srs} fokvee; (boeren gebruiken soms de rs-vorm todemarrine, als zij "geslacht fokvee" bedoelen).

toðérÿ:: {C} tuig (voor trekdier).

todiet:: {rs} »todiô.

todiô:: {SC; rs= todiet} afgod.

todirtÿ:: {S} vuilnis.

todirtÿer:: {C} vuilnisman.

todirtÿlot:: {C} vuilnisbak.

todirtÿnolac:: {C} vuilnisauto.

todirtÿ-sako:: {C} vuilniszak.

todoffârÿ:: {C} braam (struik) (L. Rubus fruticosus).

Todoffârÿ-wâljÿ-vjadûk:: {N} (viaduct in de M47; gemeente Trendon); .

todrave:: {K} schetsen, vluchtig tekenen.

todravos:: {C} schets, vluchtige tekening.

todreutÿ:: {C} inrichting, installatie (apparaat, combinatie v apparaten).

todrurÿ:: {C} kleingeld, wisselgeld, pasmunt.

to'eff:: {Cid} (verandering in temperatuur) het warm||koud worden; ef knurfel-~ melde hupster: het water wordt warm; vilt cafer-~ melde belt: je koffie wordt koud; ef ityro lelperre eft belt ~: het klimaat wordt kouder; ef lelperre eft hupster ~: het wordt warmer.

toeftos:: {C; mv= ~z} (oude spelling voor »tóftos; wordt nog wel gebruikt in niet-Spokaanse teksten als de ó niet weergegeven kan worden).

toékig:: {C} kunstgebit.

toellerios:: {C} uitvlucht, schijnexcuus.

toelx:: |X| {I} schijnheilig; niet echt bescheiden.

Toemaros-weg:: {W} .

Toemaros-woes:: {W} (buurtschap); .

toerva:: {SC} onheil.

Toesro-ðarmiy:: {N} (natuurwonder, dal, ontstaan na een aardbeving; gemeente Acabra); .

toessare:: {K} hypnotiseren.

toessarer:: {C} hypnotiseur.

toessaros:: {C} hypnose.

tof:: {C; mv= terrats} dag (concreet gezien v 4-22 uur, maar dikwijls in de betekenis v "etmaal"); armt ef ~, den ...: op de dag dat ...; sértare gress armt ef ~ fara do prate: ik zal verhuizen op de dag als/dat hij vertrekt; do sterdo armt ef monta ~ své Elsa: hij is op dezelfde dag als Elsa gestorven; effer ~: een dezer dagen; fes ~ (afk= f.t.): overdag; fes ~!: goedendag! (bij komen); fes ef terdor terrats: op zijn oude dag; lelmo ~: vandaag, heden (4-22 uur: die nog komen moet, of reeds aan de gang is; spr: dit etmaal); lâst ~: vandaag, afgelopen dag (4-22 uur; in spr wordt liever hols = "gisteren" gebruikt); ef lilt-terat ~: de godganselijke dag; ~ nert ~ iftam (afk= tnti.): om de andere dag; lóf ef pijâ ~: [gedurende] de hele dag; cradef terrats: alle dagen, elke dag; ja terrats: van dag tot dag; eft koffon ~: "een dode dag" (een nevelige, windstille [herfst]dag, waarop de natuur in slaap lijkt; geen geluid, geen kleuren en geen beweging); do zâre [amiði] ten terrats fes kult zeces: hij woont [pas] twee dagen in ons dorp; do nert lelperre sener rovret ~: hij heeft zijn dag niet (alles zit tegen).

TOF:: {N} (afk v Tsjech Oto-Fabrokiy)

1. (enige Spok automobielfabriek, in Tsjech); .
2. (Spok automerk); .

tofaléttÿ:: {C} jury (bij quiz ed).

Tofano:: {G} (stad in Kina).

tofentÿ:: {C} festival.

tofeszollosÿ:: |..feso..| {C} spaargeld, spaarcentjes.

tôff:: {C} steen, kei; kinderhoofdje, kassei.

tôff-chelte:: {U} over straat zwalken.

toffik:: {C} richting (waar iemand/iets VANDAAN komt); »praba; »loin.

tôff-kles:: {S} straatgras (L. Poa annua).

tôfftéte:: {K} stenigen.

tôfftétos:: {C} steniging.

Tôff-weg:: {W} .

toficcÿ:: {C} (pop) rotzooi, enorme troep.

tofijântÿ:: {C} vleeswaren; (= »to•ÿ + »fijânta).

tofiy:: »•-tofiy.

•-tofiy:: {I} •daags; (bijv) sers-~: zesdaags (6 dagen durend).

tófiy:: {I; [mv=enk]} stellig, gerust, onfeilbaar, waarachtig; vast en zeker.

tofiyrkÿ:: {C} netwerk (relaties/computer ed).

Tofiyrkÿ-kainot:: {N} (afk= ToKa) "Netwerk-alert" (bedrijf dat de toestand v alle bovengrondse communicatie- en electriciteitskabels in de gaten houdt; in Potasÿrt); .

tofkof:: {C} [avond]schemering (tussen »tof en »miskof); »koftof.

tofkoffe:: {U} schemeren; »tofkof.

toflome-mannos:: {C} kwakzalverij.

toflomer:: {C} kwakzalver.

tof-nrelf:: {C} madeliefje (in Spok dikwijls roze tot rood) (L. Bellis perennis).

tofô:: {C} laagste punt (in gebouw/schip).

tofollus:: {C} pleegvader.

toforigiy:: {C} dageraad.

tofpip:: {III} de gehele dag; »terratip.

tofrâmbosiyÿ:: {C} framboos (struik) (L. Rubus idaeus).

tofrenvu:: {C} bastaard (dier).

tofrera:: {C} pleegbroer.

toftas:: {III} dagelijks (4-22 uur: zo goed als elke dag; spr: zo goed als elk etmaal); riyfain ~: elke dag.

toftiy:: {I} dagelijks; daags, doordeweeks, gewoon; 3 ~n tims: 3 keer per dag; dur-~: elke drie dagen, om de drie dagen; kult ~ tjokâs: ons dagelijks brood; kost ~ kas: mijn dagelijkse/doordeweekse jas; ef ~n nelatiycosz: de dagelijkse (gewoonlijke) zorgen; ef ~ petsquts: de orde van de dag.

tóftos:: {C; mv= ~z} (afk= [T]) (Spok munteenheid)

1. (1820-1969) 14 tóftos = 1 zotiylko;
2. (sinds 1969) 100 tóftos = 100 = 1 herco = ca. € 1,00; 1 nieuwe tóftos = 10 oude tóftos); »herco; »drureren.

tofutjuÿ:: {C} ameublement.

tofycoÿ:: {C} vijgenboom.

tofysaÿ:: {C} kaneelboom (L. Cinnamomum verum).

togâmÿ:: {C} wildstand.

togany:: {C} taak, opdracht.

Tôgeeror-seert:: {N} (revalidatiecentrum in Amahagge); .

togeffyÿ:: {C} appelboom.

tôgériy:: {I} invalide (bv), gebrekkig.

tôgéror:: {C} invalide (zn).

tôgéror-kartafiy:: {mv} »tôgéror-kornin.

tôgéror-kornin:: {C; mv= ..-kartafiy} (afk= TÔKO) invalidenkaart (waarmee een invalide gebruik kan maken van allerlei faciliteiten, zoals invalidenparkeerplaats, kortingen op toegangsprijzen en openbaar vervoer, voorrang bij wachtrijen ed); .

togertÿ:: {C} wacht (groep personen die de wacht houdt).

togilltÿ:: {C} vakbond; »bônt 2.

toginebraÿ:: {C} gemberplant (L. Zingiber officinale).

toglûfiyÿ:: {C} bedrijfsleven.

togo:: {IIef} Togolees (bv).

Togo:: {G} Togo.

Togona:: {Cef} Togolese vrouw.

Togony:: {Cef} Togolees (bewoner).

togrupÿ:: {C} (alg) manschappen; (laagste legerrangen) manschappen (soldaten en korporaals); .

togrûsÿ:: {C} omheining.

tôgt:: {C} kleinzoon.

togûnosÿ:: {C} bewapening (alle wapens tezamen).

togvârcÿ:: {C} kliek, meute, groep.

togÿtliyÿ:: {C} vistuig.

togytôs:: {I} schamper (met minachting).

togytoze:: {K} geringschatten.

togytozos:: {A} geringschatting.

toh::

1. {C} (dl= Noord-Liftka/Noord-Brÿr) bochel (op rug); klein heuveltje (op môliy).
2. {I} »tô.

tohâgg:: {I} (arch) in zwijm, flauwgevallen.

tohant:: {C} kortsluiting.

tohârtiyÿ:: {C} vossenbes, rode bosbes (struik) (L. Vaccinium vitis idaea).

tohâslâfÿ:: {C} hazelaar (L. Corylus avellana).

tohelbiÿ:: {C} garderobe (klerenvoorraad).

tohuflifÿ:: {C} [gebouwen]complex.

tohulduÿ:: {C} kersenboom.

tohynnÿ:: {C} archipel, eilandengroep.

toidenotos:: {A} fraude; verschrijving (eufemisme voor vervalsing om belasting te ontduiken).

toierque:: {U} (met zeer weinig of geen zeil voor de wind varen).

toila'ÿ:: {C} »towila'ÿ.

tointestinn:: {C} blindedarm, appendix.

tointestinn-tochos:: {C} blindedarmontsteking, appendicitis.

Toja:: {M}.

toje::

1. {VG} (uitsluiting) ~ ... fra: óf ... óf; Petriy ~ scemre fra reppe nÿf tiyns: óf Petriy schreeuwt, óf hij zegt geen stom woord; (toje ... fra is in veel constructies minder emfatisch dan Ned óf ... óf; bijv) tem mimpits kettelira ryte ~ mâltefiym fra noi: deze boeken zijn moeilijk of niet te bemachtigen.
2. {VZ} (arch) uit, erbuiten; ta lo ~ = dalotoje: [daar als] buiten; »dalotoje; »dotoje.

tôje:: {VG} (uitsluiting) ~ ... frân: noch ... noch; ~ Drys frân Nest arfinecos (mv!): noch Drys noch Nest kan (enk!) komen.

tojeðiyÿ:: {C} touwwerk.

tojelake:: {K} verschepen, per schip vervoeren.

tojelakos:: {C} verscheping, vervoer per schip.

tojelbi:: {C} (pej) plunje, vodden, kleren; »tohelbiÿ.

tojénsÿ:: {C} (alg) buizenstelsel; (ihb) riolering.

tojesfsâ:: |..jestâ/..jefsâ| {C} wedstrijd; concours.

tojiyserÿ:: {C} loofbos.

tojiysÿ:: {C} loofboom.

tojo:: {C} min, voedster.

Tojo:: {N} "Zus" (koosnaam voor oudere zuster, gebruikt als een eigennaam, en eig afk v »tojoredo).

tojola:: {I} gedwongen, gekunsteld.

tojoredo:: {C} [oudere] zus[ter]; Elsa ur Yvonn melde sours, ur Yvonn melde Elsaex ef ~: Elsa en Yvonn zijn zusters [van elkaar], en Yvonn is Elsa's oudere zuster/en Yvonn is de oudste.

tojunipÿ:: {C} jeneverbes (struik) (L. Juniperus communis); »junip.

tôk:: {C} wervel (draaibaar houtje); klink, sluitijzer (v deur).

ToKa:: {afk} »Tofiyrkÿ-kainot.

tokabiÿ:: {C} editie, druk (totaal vd exemplaren ve publicatie dat in één keer gedrukt en uitgegeven wordt).

tokadyr:: {C} (eenvoudig ritueel waarbij een kind in de Erg kerk aangenomen wordt); »kadyr.

tokârntÿ:: {C} tuig (v schip).

tokarteÿ:: {C} kaartspel (pakje speelkaarten).

tokasse:: {K} treiteren, pesten.

tokassos:: {C} getreiter, gepest.

Tokelao:: {G} Tokelau.

Tôki:: {F}.

tokinnerÿ:: {C} cartotheek; kaartsysteem.

tokinur:: {I} ongesteld, beetje ziek, niet helemaal in orde.

toklesÿ:: {C/S} (alg) onkruid; (poe) gras.

toknociyÿ:: {C} gebeente.

toknufÿ:: {C} afwas, vaat (om te wassen); ef lukte ef ~: de afwas doen.

toknufÿe:: {U} de vaat doen, afwassen.

toknufÿ-tiyn:: {C} afwasmiddel.

TÔKO:: {afk} »tôgéror-kornin.

tokoffon:: {I} schijndood.

tokokÿ:: {C} keukengerei.

tokoliniÿ:: {C} gesteente.

Tokoliniÿ-terf:: {W} .

tokorsammÿ:: {C} hofhouding.

tokorstÿ:: {SC} ongenade.

tokriystoÿ:: {C} (pej) christendom.

tokrodurÿ:: {C} baksel.

tokrûptÿ:: {C} tegelvoer.

Tôksajas::

1. {F}.
2. {N} restaurant in Sinto-Laboh; gemeente Iji; .

Tôksajas-mirra:: {W} .

tokurakette:: {K} verkwanselen.

tokuramosÿ:: {C} nalatenschap; boedel.

tokûrata:: {I} gekunsteld; kitscherig.

tokûrater:: {C} vrijetijdskunstenaar; dilettant; zondagsschilder.

tokurrete:: {rs} »tokurreÿ.

tokurreÿ:: {S; rs= tokurrete} vermogen (zn); ef jofy ~: de geestelijke vermogens (v iemand).

tolacsÿ:: {C} "wettenbundel" (verzameling wetten, in één publicatie bijeengebracht, zoals bijv de »Kuraketkanas-lacsz ur Šark-luftiffe-ôc; de term is vanaf ca 1955 in onbruik geraakt sinds wetsverzamelingen altijd "wetboek" (»qudex) worden genoemd).

tolâcÿrs::

1. {Aef} onverwachte gebeurtenis.
2. {I} onverwacht gebeurend.

tolâftÿ:: {C} halsketting.

tolainÿ:: {C} linnengoed; ef kurakette ~ luft eft slapelsat: een bed verschonen.

Tolâ-Kôlâk:: {G} (riviertje van de Kôlâk naar Ef Larmin); .

Tolâm:: {G} (stad in Kina).

Tolâm-Jatty-Arânkas:: {N} (afk= TJA) (particuliere spoorwegmaatschappij, opgericht in 1990); .

tolankoÿ:: {C} heelal.

tolânt:: {C} (fig) profiel; bestek; kader; rubriek.

tolâpiyÿ:: {C} uitzet (voor baby).

tolâprôfaÿ:: {SC} argumentatie.

tolarde:: {K} [op]peuzelen; ef agrén ~lira ef hâslâf: de eekhoorn zit het hazelnootje op te peuzelen.

tolardos:: {C} gepeuzel, het [op]peuzelen.

tolardosÿ:: {C} voedingsmiddel.

tolârkÿ:: {C} heuvelrug.

Tolârkÿ-plep:: {W} .

tolâs:: {C} bijsmaak.

tolebete:: {U} sjacheren, sjoemelen.

tolebetos:: {C} gesjacher, gesjoemel.

tolecosÿ:: {C} lekkage.

Tolee:: {G} (stad in Tjemp); (DOM 74-75).

Tolee-sentraliy:: {N} (elektriciteitscentrale; gemeente Tolee); .

toleffyÿ:: {C} perenboom.

toleftelÿ:: {C} bestek, couvert.

tolekk:: {C} kreng (slecht voorwerp; vals mens).

tôlemme:: {E} sluipen.

tôlemme-tijâ:: {E} wegsluipen.

tolenkosÿ:: {C} stuurinrichting.

tolensânÿ:: {C} [leger]compagnie.

Toleo:: {G} (stad in Bloi).

tôlest:: {C} [berg]plateau (vlak gebied in de bergen).

toliftkar:: |..fk..| {I} belegen (v kaas: nog niet echt oud).

toliftkarÿiy:: |..fk..| {I} oubollig.

tolinnosÿ:: {C} vraagstuk, probleem; eft drâgt ~: een heikele kwestie.

tolitt:: {C} voorgebergte (in Spok: overgang v môliy naar gebergte).

Toliy:: {F/M}.

Tôliy-agru:: {G} (bergtop in Ziffon-gebergte; 1038 m hoog); .

Toliy-belt:: {G} (dorp; gemeente Fameto-Toliy).

toljeðâgetÿ:: |toledâgetÿ| {C} veenbes (plant) (L. Oxycoccus palustris); lepeltjesheide ("cranberry": struik) (L. O- microcarpus).

Tolkiy:: {F}.

tolluh:: {C} troffel.

tolôbâÿ:: {C} rotsmassa; rotswand.

tolôfft:: {mv} »cÿrtolôfo.

tolomkâ:: {C} masker.

tolomkâ-meve:: {C} kokmeeuw (L. Larus ridibundus).

tolósetÿ:: {C} geboefte.

tôlpe:: {K} ef ~ B ón A: A met B vullen; B in A doen; do ~ ef helt ón ef kliqu: hij vult het glas met melk.

Tôlst:: {J}.

Tolstoj-mirra:: {W} .

toluktosÿ:: {C} was[goed] (dat nog gewassen moet worden); ef paine ef ~: de was doen.

tolurfel:: {C} kantine.

tolutterafatjenÿ:: {Crs} omstanders, toeschouwers.

tom::

1. {I; =ot v litel} [het] minst; cÿrt A fenteste ef ~ resultâts: klas A behaalt de minste resultaten (maar ook de resultaten vd andere klassen zijn gering); (vgl) ef lof resultâts: de minst vele resultaten; nert ~: niet in het minst; fes ~: {III} althans; »litel.
2. {DT} (achter [geverbaliseerd] add; drukt mt uit) ef hordâ ~ hurons: de minst mooie bloemen; Elsa melde honesty ~: Elsa is het minst eerlijk; kost pitter grampae ~: mijn fiets is het minst geroest.

Tom:: {J} (Eng).

tomânerÿ:: {C} management (bestuur).

tomarâs:: {C} tint.

tomare::

1. {K} kreukelen; dubbelvouwen (meerdere keren).
2. {Krs} te grabbel gooien.

tómare:: {E} onweren.

tómare-loa:: {C} »loa.

tomârketÿ:: {C} afzetgebied, markt.

tómaros:: {C} onweer; (sprkw) ef zerfe helkara chabôrtelira ~: de boot afhouden; gress dôxe ~: mag ik wat bestellen? (pop opmerking in kroeg om de aandacht vd barkeeper te trekken).

tomato:: {C} tomaat.

tomatoleldâ:: {C} tomatenteelt.

Tomato-mirra:: {W} .

tomato-sôsa:: {S} tomatensaus.

tomato-šupa:: {C/S} tomatensoep.

Tomato-sÿrt:: {W} .

tome:: {K} dubbelvouwen (één keer).

Tômealer:: {F}.

tomebafa:: {C} miskraam.

tomespiylÿ:: {C} mispel (boom) (L. Mespilus germanica).

tomeraterÿ:: {C} [boeven]bende.

tomiltÿ:: {C} (fig) omlijsting; lef malodétiy ~: met muzikale omlijsting.

tomimpitÿ:: {C} bibliotheek; boekenverzameling.

tomissisÿ:: {C/S} narcotica, verdovende middelen, drugs.

Tomo:: {N} (frisdrank op basis v tomatensap); ; (DOM 43-44).

tomoflaÿ:: {C} (Erg: groep v 14 uitverkoren »ryltiys die de nieuwe kandidaten zijn voor de »Reelâ).

tomôntyosÿ:: {C} problematiek.

tomorgÿ:: {C} clientèle.

tomorrtÿ:: {C} moerbeiboom; »morrts-vildul.

tomos:: {C} vouw.

tômp:: {C} graf; méte gert ~!: (vulg) donder op!; loop naar de hel!; ef ~ kura rst: het graf van iemand (waar iemand in ligt).

tômpentare:: {U} uitbreken (v gevangene); losbreken (v dier).

tômpente:: {E} [het] gemakkelijk hebben, [het] rustig aan [kunnen] doen; lef ~: met gemak; (= »tômp + »vente).

Tômp-fôresta:: {G} (bos; gemeente Yfte); .

tômp-helmy:: {C} grafkelder.

Tômp-pât:: {W} .

Tômp-Taris:: {N} (toren in Tsjech); .

Tômp-weg:: {W} .

tomreinnÿ:: {C} kongsie (kliek); »mre'inniy.

Toms:: {J} Thomas.

tomustÿ:: {C} schoeisel; eft ~: een paar schoenen.

tomux:: {C} beeldspraak.

ton:: {S} smaragd (materiaal).

tôn:: {C} (afk= T) [scheeps]ton (1 m³).

tón:: {C} tonijn (L. Thunnus thynnus).

tona:: {I} smaragden, van smaragd gemaakt; met smaragden bezet.

Tona:: {N} (voormalig šarkdomenn; sinds 1876 opgegaan in de gemeente Tona armt ef Grât); .

Tona armt ef Grât:: {G} (stad in Ziyp); (»tóne); (DOM 171-173).

Tona-kabi:: {N} (uitgeverij in Tona a/e Grât); .

tonarânÿ:: {C} garde, lijfwacht, keurbende.

tonatumt:: {I} onmondig (volk).

Tônche-Kents:: {G} (Erg commune; gemeente Moja); .

Tônche-pât:: {W} .

tóne:: {C} (bordesje aan rivieroever om de was te doen, zoals in Tona armt ef Grât).

tonegorosÿ:: {C} erfenis (vlgs Erg regels).

Toneija:: {G} (stad in Renô).

tonelkÿ:: {C} kruidnagelboom (L. Syzygium aromaticum).

tông:: {I} stilletjes, onopgemerkt.

tônga:: {IIef} Tongaans (bv).

Tônga:: {G} Tonga.

Tôngana:: {Cef} Tongaanse vrouw.

Tôngany:: {Cef} Tongaan (bewoner).

toniyn:: {C} smaragd (edelsteen); voorwerp van smaragd.

Toniys-woedenn:: {G} (steile rotskust langs Oost-Brÿr; hier worden tijdens koude winters wel papegaaiduikers aangetroffen); .

Toniys-woedenn-plep:: {W} .

Tonja:: {M} Tonia.

Ton-mirra:: {W} .

tonn:: {C} stedenschoon; fraaie architectuur.

Tonneâ:: {F}.

tonolacÿ:: {C} wagenpark, (rollend) materieel (alle vrachtwagens of alle locomotieven, wagons ed ve bedrijf).

tonotitÿ:: {C} notulen.

tonôziy:: {C} surrogaat.

tônsel:: {C} amandel (in keel).

Tôntes:: {F}.

tonutâÿ:: {C} notenboom.

Tony:: {J}.

Tonystiy:: {F}.

To-oibâniys ur to-offertosz:: {N} (titel ve rapport); .

toocheÿ:: {C} hekwerk, traliehek (v balkon ed); »towocheÿ.

toopjÿgos:: {C} exploitatie (in ongunstige zin), uitbuiting; colonjerÿ ~: kolonialisme (pej); vgl »opjÿgos.

toopp:: {C} zandplaat, droogte (bij eb droogvallende zeebodem).

toopp-ecron:: {C} tripmadam (plant) (L. Sedum reflexum).

toopp-meve:: {C} kleine mantelmeeuw (L. Larus fuscus graellsii).

tôp:: {C}

1. tophit, succesnummer.
2. hoge hoed.

topaðegtanÿ:: {C} wilderozenstruik; »paðegtan.

topak:: {C} kwast, rare vent.

topaza:: {S} topaas (materiaal).

Topaza-mirra:: {W} .

topaziy:: {I} topazen, van topaas gemaakt; met topazen bezet.

topaziyn:: {C} topaas (steen); voorwerp van topaas.

topijâ:: (= topije) {I} (arch/poe) schier, bijna.

topije:: {I} »topijâ.

toplataÿ:: {C} discotheek (verzameling grammofoonplaten of cd's).

toplinkerÿ:: {C} gesternte.

tôp-main:: {C} top tien.

Tôp-main:: {N} (restaurant met feestzalen in Amahagge); .

topografijâ:: {C} topografie.

topoitiynÿ:: {C} dichtbundel.

topolôiy:: {C} topologie.

topôrÿ:: {C} almacht; onbeperkte macht.

tôppe:: {U} stampen (met voet).

toprestÿ:: {C} directie.

toprogrâmÿ:: {S} software.

topuccÿ:: {C} pokken (ziekte).

topûl:: {I} onverstandig, ondoordacht.

topyrfÿ:: {C} ongeoorloofde daad; vergrijp; »pyrf.

toquanka:: {C} bijnaam; pseudoniem.

toquankaÿ:: {C} benaming; paaftor origiy-~ (afk= POT) beschermde oorsprongsbenaming (BOB) (officieel keurmerk).

toqudexÿ:: {C} wetgeving.

toqudulÿ:: {C} naaldbos.

toqummertÿ:: {C} oeuvre (gezamenlijk werk v kunstenaar).

toqurtÿ:: {C} (alg) doornstruik, struik met naalden (jeneverbes/rozenstruik ed); (poe/dl= Zuid-Liftka) naaldboom.

Tora::

1. {M}.
2. {G} (»ûpk-areû in districten Tjemp/Plefô).

tôra:: {I} dwaas (bv); belachelijk.

torafane:: {K} schetsen, in grote lijnen vertellen.

torafanos:: {C} schets, globale vertelling, verhaal in grote lijnen.

tôra-helk:: {C} koolmees (L. Parus major).

tôrajiy:: {C} dwaasheid.

toramâÿ:: {C} inventarisatie.

Toramâÿ rifo Tumt-Cheetuc:: {N} (boektitel); .

toranief:: {I} geneeskundig.

toraniefa:: {C} geneesmiddel, medicijn.

toraniefa'ludi:: (toraniefatiyludi) {I} geneeskrachtig.

toraniefatiy:: {C} geneeskunde.

Toraniefatiy-instituša:: {N} "Instituut voor geneeskunde" (museum in Amahagge); .

toraniefatiyludi:: {I} »toraniefa'ludi.

Toraniefatiy-universitiy:: {N} "Geneeskundige Universiteit" (in Kurriy); .

Tora-plep:: {W} .

tora-skât-canazâ:: {S} Tora-graniet (groen geaderde, grijze granietsoort uit het Tora-gebergte).

torastobosÿ:: {C} bungalowpark (woonwijk met bungalows in fraaie omgeving).

tôratiyn:: {C} rariteit, gek voorwerp.

Torât-kôl:: {G} (bergpas in Tora-gebergte; 433 m hoog); .

Tora-tobergÿ:: {G} (gebergte rond Lammafin); ; (DOM 90-91).

Torât-plato:: {G} (hoogvlakte tussen de plaatsen Zendoreno, Lufia en Xarebafiy in het Pâlsten-gebergte); .

Tora-weg:: {W} .

Tora-wuma-weg:: {W} .

Tora-zeces:: {G} (dorp; gemeente Manes-Pjeufiy).

torefÿ:: {C} salvo.

toreglissÿ:: {C} reglement.

Toren:: {F}.

torenðÿ:: {C} rundvee; (= »to•ÿ + »renðe).

Tores:: {N} Stier (sterrenbeeld).

torevosÿ:: {C} artillerie.

torevosÿer:: {C} artillerist.

tôrf:: {S} turf.

Tôrf-mârket:: {W} .

tôrf-uss:: {gst} »tôrf-uzre.

tôrf-uzratjen:: {C} turfsteker.

tôrf-uzre:: {K; gst= ..-uss} turfsteken.

torikâfÿ:: {C} gevogelte.

Toriym:: {F/J}.

toriyst:: {C} cake, banket.

tork::

1. {C/SC} schouw, beschouwing; (komt alleen in enkele samenstellingen voor: »fôresta-tork; »râsdo-tork).
2. {III} behoorlijk (tussen tamelijk en erg in); eup melde pip ~ grist: ze is al behoorlijk grijs; »har.

torkare:: {K} ~ lo: [serieus] beschouwen als.

torkaros:: {C} [serieuze] beschouwing; furt ~ (afk= f/t): ter inzage.

torkarr:: {C} sectie, lijkschouwing.

torke:: {K} beschouwen, bekijken, in overweging nemen [en de voor- en nadelen tegen elkaar afwegen].

torkiy:: {I} beschouwend; gress miype ~: in overweging nemende; (vaak ook een voorzichtige uitspraak:) gress miype ~ armt ...: ik zou denken aan ....

torkos:: {A} beschouwing, overweging; eft ~ kaf flj: een kritische kijk op iets; eft zâm kleter ~ kaf flj: een verfrissend nieuwe kijk op iets.

Tôrnado-weg:: {W} .

torôgtÿ:: {C} urnenhuis, urnenkelder (bij crematorium of in Erg kerk); »rôgt.

torojite:: {rs} »torojiÿ.

torojiÿ:: {C; rs= torojite} lettergreep, syllabe.

toronter:: {I} ovaal, eirond.

Toronter Korda:: {N} (Erg kerk in Fonistâ); .

torovônÿ:: {C} [wilde] lijsterbes (boom) (L. Sorbus aucuparia); »rovôns-vildul.

torozaÿ:: {C} rozenstruik; »roza.

torozjeposÿ:: {C} besturing, stuurinrichting.

torp:: {I} ferm, flink, kranig; tu sen perke beri kette ~ [vluf] lo zefa: je moet flink [meer] je best doen.

Torp:: {F}.

torpa:: {I} degelijk, serieus.

tôrpakiy:: {C} (Erg: zilveren kan voor het doopwater bij de »quiyrâts; het doopwater komt dikwijls uit zee of ver afgelegen rivieren of bronnen, en wordt door een »lystra gehaald; lystra's die met een ~ reizen, mogen gratis met het openbaar vervoer mee, en het is altijd een eigenaardig gezicht om zo'n vrouw in lang gewaad met een kan vol water te zien manoeuvreren, te midden ve drommende massa treinreizigers).

tôrpedo:: {C; mv= tôrpedôe; rsmv= ~tt} torpedo.

tôrpedôe:: {mv} »tôrpedo.

tôrpedott:: {mv} »tôrpedo.

tôrs:: {C} tros, scheepstouw.

tôrsare:: {K} aanleggen, meren (v groot schip).

tôrsaros:: {C} het aanleggen, het meren (v groot schip).

tôrse:: {U} gemeerd liggen, vastliggen (v groot schip).

tôrse-port:: {C} insteekhaven.

Tôrsviyc-sÿrt-Beldiyr-sÿrt:: {G} (dorp; gemeente Ðebantiy).

tôrte::

1. {K} schoppen, trappen.
2. {U} ~ kafonn flj: op/in iets trappen; eup ~ kafonn ef limaciy/hurt-skés: ze trapt op de slak/in de hondenpoep.

tôrte-tijâ:: {K} aftrappen (v schoenen).

torutÿ:: {C} (fig) patroon.

tôrvyde:: {U} afwijken.

tôrvytt:: {C} afwijking (lett).

torygdiy:: {I; [mv=enk]} Oost-Indisch doof.

tos::

1. {C; mv= tôse} stengel, steel (v bloem); stok, staart (v letter, zoals bij de b of q).
2. {C; mv= tôse of tosz} schacht (v speer).

Tôs:: {F}.

tós:: {C} dar (mnl bij); nietsnut.

tošaðôriy:: {I} geaffecteerd, gemaakt, aanstellerig.

tosafôtÿ:: {C} bedrijvengebouw (gebouw waarin verscheidene bedrijven zijn gehuisvest).

Tosafôtÿ:: {N} "Bedrijvengebouw" (gemeentelijke instelling in Amahagge); .

tosalbos:: {C} omhaal, drukte.

tosârfÿ:: {C} [gehele] kaas.

tošarkofiyÿ:: {C} landschapsschoon.

tošarkÿ:: {C} landgoed, landerij(en) (groot gebied of verzameling akkers en bossen, in bezit ve grootgrondbezitter).

Tošarkÿ-mirra:: {W} .

Tošarkÿ-pavelonn:: {N} (restaurant in Hoggebim); .

toscrÿfktÿ:: |..ftÿ| {C} blocnote.

tôse:: {mv} »tos.

tošefce:: {U} schuifelen.

tosértÿ:: {C} huizenblok.

tosgûlÿ:: |tosûlÿ| {C} servies[goed].

tosientur:: {C} pleegmoeder.

tošifrôÿ:: {C} cijfers; cijfermateriaal.

tosiy:: {C} korte broek; short.

Tosiy::

1. {G} (stad in Munt); (DOM 158/161-162).
2. {N} (klein vliegveld; gemeente Tosiy); .

Tosiy-Airdon:: {N} (station).

Tosiy Gôlf-blufk:: {N} (golfterrein; gemeente Tosiy); .

Tosiy-Helâns:: {N} (station).

Tosiy-koles:: {N} "Tosiyaanse School" (ca. 1880; divisionistische schildersstroming).

Tosiy-MG:: {N} (station).

toskiÿ:: {C} ski-uitrusting; eft ~: een paar ski's.

toslajaÿ:: (= toslajÿ) {C} sla[atje], salade (gerecht met sla of andere bladgroente).

toslajÿ:: {C} »toslajaÿ.

toslapos:: {C} dutje.

tosmurf:: {S} vals geld.

tosour:: {C} pleegzus[je].

tošovos:: {C} schijnvertoning.

tôsp:: {Aid} onpartijdigheid||partijdigheid, objectiviteit||subjectiviteit; ðÿr-~: onpartijdigheid, objectiviteit; glyda-~: partijdigheid, subjectiviteit.

tosperg:: {C} schijnspurrie (plant) (L. Spergularia); mindefit ~: rode schijnspurrie (L. S- rubra).

tôspiy:: {Iid} onpartijdig||partijdig; ðÿr-~: onpartijdig; glyda-~: partijdig; eft ~ ÿrmetiyn lÿ cradef ÿrgôs: een onpartijdig standpunt; eft ~ ÿrmetiyn lef cÿrachômmast: een partijdig standpunt.

tosproktoÿ:: {C} uitzet (v bruid).

tosrialytÿ:: {C} struikgewas.

Tôss:: {F}.

Tosse:: {J}.

tostarÿ:: {C} sterrenbeeld.

tostat-glûfiy:: {C} semi-overheidsbedrijf.

tóste:: {U} staren; met opengesperde ogen kijken.

tosÿnÿ:: {C} seinstelsel (bij spoorwegen).

tosÿt:: {S} kunstzijde.

tosÿta:: {I} van kunstzijde gemaakt.

tótare:: {K} blijk geven van.

totarmÿ:: {C} ingewanden.

totarmÿ-stûléos:: {C} dysenterie.

totat:: {C} kunstlicht.

tóte:: {U} ~ beri/den: schijnen [te zijn]; lijken; de indruk maken; do ~ beri melde kinur: hij schijnt ziek te zijn; hij lijkt ziek [te zijn].

totelefonosÿ:: {C} telefonie.

totelegrafosÿ:: {C} telegrafie.

toterf:: {C} slop, [doodlopend] straatje.

Totiarofe-Lerescô:: {G} (stad in Jelafo).

totibâner:: {C} vrijetijdswetenschapsman, amateurwetenschapper, dilettant.

totiynsÿ:: {C} goederen, waren.

totiynÿ:: {C} bos, bundel.

totjef:: {C} droombeeld, hersenschim, luchtkasteel.

tótos:: {C} blijk, teken.

totravintÿ:: {S} keramiek.

totremposÿ:: {C} lectuur.

totrôchâÿ:: {C} (alg) raderwerk; samenstel van tandwielen; uurwerk; (spr) versnellingsbak (in auto).

totrojÿ:: {C} volksliedje (trad Spok, met moralistisch slot); »trojy; .

totropise:: {I} subtropisch.

totrubele:: {U} kibbelen.

totrubelos:: {C} gekibbel.

totûft:: {C} snack (snel [uit de vuist] te eten hap; meestal tussen de maaltijden door).

totutsÿ:: {C} toetsenbord, klavier (v piano, schrijfmachine ed).

totutsÿ-trekke-vluto:: {C} accordeon (ihb een balg-instrument waarbij een soort pianotoetsen bediend worden, en geen (ronde) knoppen).

toubâfta:: {I} gefingeerd, onecht; net alsof.

toulânÿ:: {C} binnenstad, oude stadskern.

toûplef:: {C} halfbloed (zn: persoon).

toûsto:: {C} pleegdochter; schoondochter.

tôvarrs:: {C} kameraad.

tovéertÿ:: {C} patrouille (groep mensen).

toveldurÿ:: {C} maatschappij, samenleving.

toverfutosÿ:: {C} schilderwerk (werk v huisschilder).

toverr:: {C} team.

tovildulÿ:: {C} geboomte, groep bomen; (pop) bos.

Tovildulÿ:: {N} (titel gedicht); .

tovlass:: {C; mv= ~a} formaliteit (uiterlijke vorm).

tovlassa:: {mv} »tovlass.

Tôvreena-seert:: {N} "Tôvreena-huis" (museum in Amahagge); .

tovro'egiosÿ:: {C} encyclopedie.

tovyrtosiy:: {I} schijnheilig.

towâksÿ:: (toâksÿ) {C} vaarwater, vaargeul.

towâlc-âksenter:: {C} (taalk) paroxytonon (woord met hoofdaccent op voorlaatste syllabe, zoals in elk Spok woord met variabel accent).

towaler:: {C} pleegzoon; schoonzoon.

towâltaÿ:: {C} bosgebied (uitgestrekt bos; gebied met bossen).

towervÿ:: {S} strubbelingen (problemen met onenigheid of ruzie).

towétriyn:: {C} bocht, slechte waar.

towila'ÿ:: (toila'ÿ) {C} vlechtwerk.

towochete:: {rs} »towocheÿ.

towocheÿ:: {C; rs= towochete} grille (v auto); »toocheÿ.

towuftosÿ:: {C} bewoordingen; (meestal in mv:) eft letra lef korsamen/riyps ~s: een brief in fraaie/scherpe bewoordingen.

Tôxajas:: {F}.

tôxare:: {U} na donker thuiskomen.

toxâreâ:: {I} gewaand, vermeend.

tôxaros:: {C} thuiskomst (als het reeds donker is).

tôxe::

1. {K} vooronderstellen.
2. {U} nablijven (op school: voor straf); overwerken (op kantoor).

toxijeraÿ:: {C} kustlijn.

tôxiy:: {I} waarschijnlijk; ~ nert = ~ noi: waarschijnlijk niet.

tôxos::

1. {C} het nablijven (op school); het overwerken; overwerk (op kantoor).
2. {A} vooronderstelling.

toyclómmos:: {C} aanplakbiljet; ef berrare toyclómmôsta, den ...: van de daken schreeuwen dat ...; aan de grote klok hangen dat ....

toÿðe:: {C} meineed.

toÿkaôÿ:: |toÿkôÿ| {C} garnizoensplaats.

toylâmos:: {C} gilde.

Toylâmos furt Hâpyja-wencaters ur âs Lâmbetiyse-vlemoets:: {N} "Gilde voor Schapenhouders en Lamsvleesslagers" (soort productschap, o.a. ter promotie van lamsvlees; in Opjevu); .

Toylâmos-seert:: {N} "Gildehuis" (populair restaurant met terras in Kanea); .

toyrôqulos:: {A} ef kette ef ~ armt flj: iets laten doorschemeren.

toÿrtâness:: {C; mv= toÿrtânester} schijnkabinet (waarvan drie of meer ministers demissionair zijn; meestal gaat het hele kabinet dan vallen).

toÿrtânester:: {mv} »toÿrtâness.

tozalo:: {C} paraaf.

tozampôr:: {C} (licht pej) gepeupel.

tôze:: {K} (fig) afstevenen op.

tozelfÿ:: {S} (spr) pluimvee.

tozerfe:: {K} overzien, vluchtig doorkijken.

Toziyn:: {F}.

tozjoffatjen:: {C} opschepper.

tozjoffe:: {K} opscheppen over.

tozjoffos:: {A} opschepperij.

tozollosÿ:: {C} depot (voorraad).

tozuffuÿ:: {C} pruimenboom (ihb: L. Prunus domestica).

tp:: {afk} »tâp.

TPG:: {afk} »Tigof Pru-gabanos.

TPP:: {afk} (= »trofiy, portstindiy, portariy).

TPR:: {N} (bouwbedrijf in Sinto-Manta (LA)); .

TQ:: {afk} »TQ-benc.

TQ-benc:: {N} (afk= TQ) (bank te Hoggebim); .

tr:: {afk} »•-trom.

-tr:: {afk} »•-trom.

•-tr:: {afk} »•-trom.

trâ:: {I} onbereikbaar, afgelegen; eft ~ ileset: een afgelegen (moeilijk te bereiken) eiland.

Trâ:: {G} (stad in Neno).

Trabana:: {F}.

trace:: {U} trachten, proberen (iets te doen wat eigenlijk niet in je vermogen ligt); (verplichte kerndeletie in den-zin:) do ~ den obezjere: hij tracht te lachen; gress ~ den klate Jân: ik probeer Jân te overtuigen (het al dan niet slagen v mijn pogingen hangt vd kwaliteit v deze pogingen af, NIET vd vraag of Jân gemakkelijk te overtuigen is); (vgl) gress trije beri klate Jân: ik probeer Jân te overtuigen (het al dan niet slagen v mijn pogingen hangt slechts af v Jâns bereidwilligheid om zich te laten overtuigen; aan mijn pogingen zal het niet liggen).

Traces: occupying deletion voids, or marking deletion?:: {N} (tijdschriftartikel); .

Track:: {N} (bar met feestzalen in Amahagge); .

Tracks:: {N} (particulier railvervoerbedrijf, heette vóór 1999 »QZG); .

trâcte:: {K} wakker roepen, wakker schreeuwen.

Trada:: {N} (bouwmarktketen); .

tradam::

1. {SC} loop (met tijdsbepaling in de gen); fes ef tofecÿr ~: in de loop van de dag; fes pert zempersecÿr ~: in de loop van vele jaren; »•-tradam.
2. {III} (lett) vooruit (niet achteruit).

•-tradam:: {SX.c > c} (tijdsbepaling) loop; fes ef tof-~: in de loop van de dag; fes ef zemper-~: in de loop van het jaar; »tradam.

tradamare:: {U} voorlopen (v klok).

tradamarfine:: {U} ~ lef: vooruitkomen met (vorderingen maken).

tradamarte:: {C} (fig) vooruitgang; (= »tradam + »farte).

tradame:: {K} (lett) vooruitzetten (v tafel ed); (fig) voorzien (verwachten).

tradamfarte:: {U} (lett) vooruitlopen, vooruitgaan.

tradamfartelira:: {I} (fig) vooruitstrevend.

tradamfartos:: {C} (lett) vooruitgang; het vooruitgaan/-lopen.

tradamiy::

1. {C} (fig) vooruitzicht.
2. {VZ} (betrekking/tijd) gaandeweg; in de loop van.

trade:: {Upr} ~ rifo: voorzien zijn van/met.

tradišo:: {C} traditie.

tradišonela:: {I} traditioneel.

Trâ-eka:: {G} (baai voor zuidoostpunt v Neno bij Trâ); .

trâf:: {I} dicht, op slot.

Trafano-terf:: {W} .

Trâfany:: {M} (Gar).

trâft:: {I} schichtig; kortstondig.

trag:: {I}

1. {regelm. trappen v verg} traag (v beweging); gebonden (soep, saus); dik (pap); fes ef limaciy-tojesfsâ kost limaciy blacroo ~ tom: in de slakkenwedstrijd kroop mijn slak het minst traag;
2. {ot= pômsell; mt= matox} traag (v begrip); Lerduex ef brenkâ ÿrôme matox: Lerdu's hersenen werken het minst traag.

Tragam-arâbe:: {N} (crematorium bij Tunbas); .

Tragam-mirra:: {W} .

Tragam-pât:: {W} .

Tragam Trip-cômpanðo:: {N} (afk= TTC) (interlokale tramwegmaatschappij, kantoor in Troebasÿrt); .

Tragam-zerfos:: {N} (herberg; gemeente Tunbas); .

tragediy:: {C} tragedie.

tragise:: {I} tragisch.

traine:: {K} ~ helkara: opleiden tot.

trainos:: {C} opleiding.

traiy:: {I; [mv=enk]} aan de bosrand gelegen; ef ~ sért: het huis aan de bosrand; eft ~ mirra: een weg langs de rand van een bos; (fig) ef sošolôiy ur ef ~n tiyns: de sociologie en haar randgebieden.

traiy-fini:: {C} natuurlijke grens.

traiy-lÿnt:: {C} rooilijn.

Traiy-pât:: {W} .

traje:: {K; gst= trat} (arch) doen, maken.

trajektiy:: {C} traject.

trâjen:: {mv} »trajiy.

trajiy:: {C; mv= trâjen} [dikke] houten balk; (ihb) verticale (staande) balk in een vakwerkconstructie; »môlt.

trajiygôrde:: {S} vakwerk (bouwconstructie van een houten frame, gevuld met klei, leem of baksteen).

trajiygôrdos:: {S} vakwerk (als bouwmethode).

Trajiy-mirra:: {W} .

Trajiy-plep:: {W} .

trajo:: {I} (lett) gewrongen, verwrongen.

trajofuts:: {vdw} »trajofutsitée.

trajofutsitée:: {K; vdw= trajofuts} (alg) verwringen.

trajofutsitéos:: {C} (alg) verwringing.

trajota:: {C} grimas.

trâk::

1. {VZ} (plaats en beweging; vrnl horizontale richting) vanaf, weg van; ef ârg ~ ef karé hiycce ef kah: de loopplank vanaf de boot tot aan de kade; gress byte ef nodâs ~ do: ik sla de muggen van hem af; do reve ~ ef rufa: hij schiet vanaf de torentrans; »rempe.
2. {VZrs} (richting; in horizontale richting) weg van, van ... vandaan; do frajjae ~ ef qulle (rs!): hij rent weg van de vuurzee; ef vogily zôle [tijâ] ~ ef rufae (rs!): de vogel vliegt [weg] vanaf de torentrans; ryses ~: van ... af (met nadruk op "omlaag"); do pitte ryses ~ ef plajue: hij fietst van de helling af; »rempe; »ryses.

trâke:: {K} smijten, wild (ongericht) gooien.

trâker:: {I} zich verwijderende, ervandaan gaande; ef ~ treno lÿ ef garrent: de uit het station wegrijdende trein; de trein die zich verwijdert van het station.

trâkk'mi:: {C} uithoek.

trâkos:: {C} gesmijt, wild gegooi.

trâkt:: {C} traktaat.

trâkter:: {I} (arch); »trâker.

Trâm:: {F}.

tramâte:: {U} stampen, werken (v schip).

tramâtos:: {C} gestamp (v schip).

tramiy:: {I; [mv=enk]} smeuïg.

tramm:: {I} schielijk, haastig; urgent.

Tramme:: {G} (dorp; gemeente Polefi-Jariâlo).

trammende:: {U} spoeden (zich snel begeven naar iets); »tramm; »vende.

trân:: {I} open (veld/zee/water); ef ~ zé: het ruime sop.

trâne:: {K} (alg) [uit]strekken; (ihb) ophouden (v hand).

Trânn:: {F}.

Trano:: {J}.

trânos:: {C} (alg) uitstrekking; (ihb) het ophouden (v hand).

trânsare:: {U} in trance raken.

trânse::

1. {U} in trance zijn.
2. {K} ~ ón: (pop) veranderen in; »trânsformere.

trânsformašo:: {C} verandering, transformatie.

trânsformater:: {C} transformator (elektrisch).

trânsformere:: |..ÿje| {K} ~ ón (ón is dt/vz): veranderen in, transformeren in.

trânsformere-plûg:: |..ÿje-| {C} verloopstekker.

trânsister:: {C} transistor.

trânslatašo:: {C} (alg) vertaling; (arch) verplaatsing.

trânslatere:: |..ÿje| {K} (alg) vertalen; (arch) verplaatsen; ~ tjâg: vertalen met/door; ~ helkara: vertalen naar/in (fig).

trânslaterr:: {C} vertaler.

tranšô:: {I} bovendien; (dikwijls als inleidende bijstelling, gevolgd door komma) ~, do [enn] ef kles moje: hij heeft bovendien het gras gemaaid; ur ~ melde ...: en daarbij komt nog ....

trâns-plûg:: {C} (spr) verloopstekker; »trânsformere-plûg.

trânsportašo:: {C} (lett) aanvoer.

trânsportere:: |..ÿje| {K} (lett) aanvoeren.

trapistiy:: {C} trappist (mnl lid v RK kloosterorde).

trapistiy-bjerr:: {S} trappistenbier.

traplol:: {C} veroordeling (juridisch).

traplole:: {K} ~ furt: veroordelen tot; ~ rifo: veroordelen wegens; blul traplolelije dôe rifo ef zaftakyn furt jola-tjel lóf 2 hertels: hij wordt wegens de diefstal tot 2 maanden gevangenisstraf veroordeeld.

traplolor:: {I} ~ furt: veroordeeld tot.

traplolos:: {C} veroordeling, het veroordelen (afkeuren).

trapp:: {C} vis (mnl).

Trapp ur Plora:: {N} (herberg op het eilandje Zvomina; gemeente Yfte); .

Traquera:: {N} (pretpark in Tosiy, met de grootste achtbaan in Spok); ; (DOM 158).

tras:: {C} waterkant (smal deel v oever, direct aan het water).

trâs:: {C} bijl; »étârt.

trat::

1. {C} [slag]boom.
2. {gst} »traje.

trâte:: {I} wrang, bitter (v smaak).

trâtere:: {K} (fig) verbitteren.

trâteros:: {A} (fig) verbittering.

Trâtre Zyss:: {F}.

trâtse:: {E} kletteren (met lawaai kapotvallen).

travint:: {S} aardewerk, keramiek.

travintiy:: {I} aarden, van aardewerk gemaakt; eft ~ sejis: een aarden schotel.

travÿ:: {C} schrik; furt kost ~: tot mijn schrik.

travÿbaniyl:: {I} schrikaanjagend.

trâx:: {S} (alg) spek.

Trea-helmy:: {N} (grot in Vyl-Âster; gemeente Tosiy); .

Trecha:: {F}.

Trecha-Moffain-Kents:: {G} (Erg commune; gemeente Abenatoðâ); .

Tree:: {M}.

Treebâ:: {F}.

Treek:: {G} (stad in Renô).

Treek-weg:: {W} .

trefe:: {U} (zo hoog hangen/zich bevinden dat je er niet bij kan); ef zeft ~ ón gress: ik kan niet bij de bel.

Trefiycha:: {G} (dorp; gemeente Seerts); (DOM 84-85).

Treft-mirra:: {W} .

trege:: {I} wulps, hoerig, wellustig, uitdagend (vrouw).

TreGe:: {afk} »Trendon Gerlas.

tregg:: {C} hoer.

Trei:: {F}.

trejaniy:: {C} rivierdelta.

trejaniy-gobiy:: {C} dikkopje (vis) (L. Pomatoschistus minutus).

Trejasu:: {G} (stad in Plefô).

trek:: {C} kreupelhout, bosje, klein struikgewas.

trekhor:: {C} lot (v loterij).

trekhore:: {K} loten om.

trekhore-mip:: {K} verloten.

trekhore-tijâ:: {K} uitloten.

trekhoros:: {C} loterij; loting.

trekhoros-mip:: {C} verloting.

trekhoros-tijâ:: {C} uitloting.

trekk:: {C} (lett) schuifla; (fig) aftrek.

trekkârp:: {C} trekhaak (aan auto).

trekke::

1. {K} (alg; ook v klanten, toeristen ed) trekken; (ihb) wieden (v onkruid).
2. {E} aftrek vinden.

trekke-armt:: {K} aantrekken (magneet, zwaartekracht).

trekke-armt-crâf:: {C} (lett) aantrekkingskracht.

trekke-kaf:: {K} overtrékken (v vliegtuig).

trekke-mip:: {K} uittrekken, uitdoen (v kleren).

trekke-preip:: {K} (lett) optrekken, omhoogtrekken (v gordijn, brug ed); (fig) opkrikken, stimuleren, aansporen, vergroten.

trekke-vluto:: {C} accordeon, trekharmonica, trekzak (alg: elk muziekinstrument dat met een balg werkt).

trekk-kelbra:: {C} commode, [lage] ladekast.

trekknolac:: {C} aanhanger (achter vrachtauto); .

trekkos:: {C} trek, het trekken.

trekkos-mip:: {C} het uittrekken (v kleren).

trek-pak:: {C} kaapstander.

trelpe:: {U} werken (v hout/muur).

trem:: {C} [stads]tram; »trip; .

trem-gara:: |-gAra/-garA| {C; mv= ~es} tramremise; .

trem-garaes:: {mv} »trem-gara.

Trem-gara-mirra:: {W} .

Trem-gara-museem:: {N} "Tramremise-museum" (museum in Amahagge); .

trem-gert:: {C} [tram]conducteur.

trem-lÿnt:: {C} tramlijn (lokaal).

tremmirra:: {C} tramrail[s] (in de rijweg).

trempatjen:: {C} (alg) lezer (die in een concreet geval iets leest).

trempatt:: {I} leesbaar.

trempe:: {K} lezen.

trempe-blâtiy:: {C} leesteken.

trempe-hups:: {K} voorlezen.

trempelmit:: {C} (alg) leeszaal; (ihb) leeskamer, bibliotheek (in groter woonhuis).

trempe-mimpit:: {C} bestseller, veel gelezen/gekocht boek.

tremper:: ~ rifo Erget {C} (mnl lid vd Erg kloosterorde »Wâlka rifo ef Trempers).

trempera:: ~ rifo Erget: {C} (vrw lid vd Erg kloosterorde »Wâlka rifo ef Trempers).

trempe-sel:: {C} leescel; (vele oude bibliotheken (o.a. Stadsbibliotheek te Hirdo) hebben cellen, waar de lezer met zeer kostbare werken opgesloten kan worden, om diefstal vd boeken tegen te gaan; d.m.v. een tafelbel kan men te kennen geven dat men vrijgelaten wil worden).

trempe-specc:: {C} leesbril.

trempest:: {C} lezer (iemand die als liefhebberij literatuur leest) .

trempe-tivjâs:: {I} onleesbaar (schrift).

trempit:: {C} leesboek.

trempos:: {C} legende.

trem-ÿstôpiy:: {C} tramhalte (in stad).

Tren:: {G}

1. (stad in Litii).
2. (waterval in de Lassos; gemeente Tren); .

trénare:: {K} schuilen voor.

trénbâ:: {I} behendig.

trence:: {K; vdw= trent} onderdompelen.

trencos:: {C} onderdompeling.

Trendon:: {G}

1. (stad in Munt); (DOM 105-106).
2. (grote rivier van Lafter-gebergte naar Hildi-inham); .

Trendon-ager:: {W} .

Trendon-belt:: {G} (stad in Munt).

Trendon-blacroer:: {C} kleine modderkruiper (vis) (L. Cobitis taenia).

Trendon Gerlas:: {N} (afk= TreGe) (gemeentelijk vervoerbedrijf v Trendon); .

Trendon-kah:: {W} ; (DOM 209).

Trendon-kanol:: {G}

1. (kanaal langs de Trendon tussen Amestâ en Trondom); .

2. (kanaal in Hirdo, tussen de Trendon en het spoorwegemplacement); .

Trendon-kanol-mirra:: {W} .

Trendon-klarbÿr:: {G} (dorp; gemeente Duji).

Trendon-MG:: {N} (station).

Trendon-mirra:: {W} .

Trendon-môjôl:: {G} (dorp; gemeente Zekon); (DOM 57-58).

Trendon-môjôl-sentraliy:: {N} (voormalige elektriciteitscentrale; gemeente Zekon); .

Trendon-Perhâx:: {N} (station).

Trendonpônt:: {G} (dorp; gemeente Tenkô).

Trendon-sôsa:: {S} ragout, dikke vleessaus.

Trendon-Tryjumf:: {N} (station).

Trendon ur Trondom Tâmp-Arânka:: {N} (afk= TTTA) (voormalige spoorwegmaatschappij; de eerste in Spok (1871)); .

Trendon-wâljÿ:: {W} (stadswijk in Hirdo); .

Trendon-wâljÿ-covent:: {N} (RK klooster; gemeente Ðark); .

Trendon-wâljÿ-pât:: {W} .

Trendon-wâljÿ-weg:: {W} .

Trendy Mill:: {N} (voormalige elektriciteitscentrale, nu cultureel centrum, bij dorp Trendon-môjôl); .

tréne:: {U} ~ [tygtja]: schuilen [voor].

Trengemiy:: {N} (chemische fabriek, in Tren); .

Trenkary:: {F}.

Trenkôlt:: {G} (riviertje op de Gûsitt-jakâm; mondt uit in de Lassos); .

treno:: {C} trein.

treno-âskân:: {C} spoorlijn; »•ân.

trenoeren:: {C} treinenloop.

treno-forts:: {Cmv} spoorboekje, dienstregeling.

treno-gert:: {C} [trein]conducteur.

treno-lofa:: {C} treinkaartje; .

trenomirra:: {C} spoorrail[s].

Treno-mirra:: {W} .

treno-moplariy:: {C} treinongeluk; (het 1e treinongeluk in Spok vond plaats op 5 maart 1873 bij Trendon, toen een trein door een steen op de rails ontspoorde; hierbij vielen 8-10 doden (de bronnen spreken elkaar tegen), waaronder de beeldhouwer Moffain Quzoji-Prÿr).

Trenos:: {N} (maandblad voor spoorweggeïnteresseerden); .

Treno-weg:: {W} .

trent:: {vdw} »trence.

Trents:: {G} (stad in Jelafo).

treox:: {gst} »treoxje.

treôx:: {vdw} »treoxje.

treoxje:: {K; gst= treox; vdw= treôx} schroeien, blakeren.

treoxjos:: {C} schroeiing, blakering.

Trert:: {F}.

treske::

1. {K} dorsen.
2. {Krs} (trans) [uit]doven, uitdoen (v licht, kaars ed).
3. {Upr} (intrans) [uit]doven, uitgaan (v licht, kaars ed).

treskos:: {C}

1. (graan ed) dorsing, het dorsen.
2. (licht/kaars ed) [uit]doving, het uitdoven; het uitgaan.

treskosés:: {C} dorsvloer; (= »treskos + »wés).

Trest-mirra:: {W} .

tret:: {C} (dl= Ales) opdonder, dreun.

tretare:: {K} ~ flj ón rst: iemand trakteren op iets.

trete:: {K} ~ rst: (alg) iemand trakteren; (dl= Ales) iemand een opdonder/dreun verkopen.

tretos:: {C} traktatie.

Treüles:: {F} (Peg).

tribunn:: {C} tribune.

Trifchost:: {F}.

trijare:: {K} monsteren.

trijaros:: {C} monstering.

trije::

1. {K; gst= trit} [uit]proberen; [aan]passen; gress ~ dena kleter ynt-pâsta: ik probeer deze nieuwe tandpasta; aftel gÿrs tritavy ef bof?: wilt u de broek passen?.
2. {U; gst= trit} ~ beri/den: proberen te; do ~ beri obezjere: hij probeert te lachen; »trace.
3. (tdw; geeft speciale constructie; zn komt vóór trijelira, een ww erachter; de erop volgende bijzin in de toekomende tijd) door, als men ..., [dan] zal men ...; ðônosos ~lira, ef di pónzu ÿrðaag terat: door het samen te vatten, zal het duidelijker worden; ~lira vende tjâg ef oto, tu di mešanu wânta: door met de auto te gaan, zul je er eerder zijn.

trije-eksâm:: {C} »trije-exâm.

trije-exâm:: |ks| (= trije-eksâm) {C} herexamen.

trijelira:: (tdw); »trije 3.

trijelmit:: {C} paskamer.

trijeniy:: {I} proefondervindelijk.

trijos:: {C} (alg) monster, staal[tje]; proef[model]; probeersel; (arch/ambt) keuring[sdienst] (vrnl in eigennamen, zoals Ÿrûša-trijos: Voedselkeuring).

triko::

1. {Sef} tricot.
2. {I} van tricot gemaakt.

triljôn:: {TW} triljoen (biljoen x miljoen).

trille:: {S} molm.

trimachô:: {C} hulst (L. Ilex aquifolium).

Trimachô-mirra:: {W} .

trimÿr:: {SC} liefdesverdriet; heimwee naar je vaderland.

trimÿra:: {C} patriot.

Tringles:: {N} (restaurant en grand café in Conityje); .

Trinitât:: {G} Trinidad.

triogrÿðe:: {C} driepersoonsfiets, tandem met drie zadels achter elkaar.

trip:: {C}

1. [interlokale] tram; »trem;
2. tocht, trip (kleine reis).

Trip-frints:: {N} "Tramvrienden" (stichting die strijdt voor het behoud van (onrendabele) tramlijnen; in Gÿrô); .

trip-gara:: |-gAra/-garA| {C; mv= ~es} tramremise.

trip-garaes:: {mv} »trip-gara.

Trip-gara-lirrotiy:: {W} .

trip-garrent:: {C} grotere tramhalte; tramstation (interlokaal).

trip-lÿnt:: {C} tramlijn (interlokaal).

tripmirra:: {C} tramrail[s], spoorbaan voor interlokale tram (die in Spok meestal niet op de rijweg rijdt).

Trip-mirra:: {W} .

Trip-plep:: {W} .

Trip-sentrym:: {N} "Tramcentrum" (oude tramremise, nu markthal, in Hirdo); .

Trip-weg:: {W} .

trip-ÿstôpiy:: {C} tramhalte (interlokaal).

trisâgo:: {C} »Trisâgo.

Trisâgo:: {C} (Erg: drie-eenheid, gesymboliseerd door geesten (= bedreiging), paddenstoelen (= beschermende krachten) en vogelnesten (= bescherming, afweer tegen de bedreiging; hoewel deze drie elementen reeds in de Ergemip een belangrijke rol spelen, zijn zij in ca. 1650 als "drie-eenheid" verklaard, als een soort parodie op de christelijke pendant; het idee vd drie-eenheid is waarschijnlijk afkomstig van enkele monniken in het Brÿro-klooster bij Metie).

Trisâgo-koles:: {N} ("overgangsschool" in Amahagge); .

Trisâgo-mirra:: {W} .

Trisâgo-môbâriy:: {N} (monument; gemeente Côs); .

trisket::

1. {Aef} lichtgeraaktheid; kleingeestigheid.
2. {I} lichtgeraakt; kleingeestig.

triskete:: {E} prikkelbaar zijn.

trisketos:: {A} prikkelbaarheid.

trit:: {gst} »trije.

tritÿr:: {C} ananas.

Triyðâ:: {N} (»wegsÿrt langs autoweg M6; gemeente Âpô); .

Triyfâf::

1. {G} (dorp; gemeente Amentôlestu).
2. {N} (mineraalwatermerk); ; (DOM 93).

Triyfâf-liskosos:: {N} (mineraalwaterfabriekje te Triyfâf); .

triyft:: {C} dansmug (L. Chironomus annularis).

triyka:: {C} geschifte, gek (persoon).

triyt:: {C} houtsplinter.

triyte:: {U} [ver]splinteren.

triytos:: {C} versplintering.

Trizziy:: {F}.

trjômpe:: |trô..| {U} (zich zo gedragen dat de aanwezigen zich opgelaten voelen en/of vertrekken).

trjômpos:: |trô..| {C} (onhebbelijk gedrag waarbij de aanwezigen zich opgelaten voelen en/of vertrekken).

trk.:: {afk} »târkiy; »târko.

Trobensta:: {G} (stad in Jelafo).

Trobensta-arâbes:: {W} (buurtschap); .

Trobensta-pârc:: {G} (park in Amahagge); .

Trobensta-pât:: {W} .

Trobensta-plep:: {W} .

trôchâ:: {C} wiel, rad.

trôchâ-bas:: {C} wielbasis.

trôchâ-cheltiy:: {C} rolschaats.

trôchâ-decs:: {C} wieldop.

trôchâ-ferdu:: {C} rolstoel.

trôchâ-kûfôs:: {C} rijverkeer; »tiffug-kûfôs.

Trôchâ-lirrotiy:: {W} .

Trôchâ-spura:: {W} .

tróda:: {C} verdieping, etage (begane grond meegerekend); fes ef értef ~: op de begane grond/parterre; fes ef fârtef ~: op de DERDE verdieping.

tróda-dlavor:: {I} split level; eft ~ rastobos: een split-level bungalow.

tróda-dlavos:: {C} splitlevel.

Troeba armt ef Ses:: {G} (dorp; gemeente Troebasÿrt).

Troeba-lofipana:: {N} (paleis; gemeente Troebasÿrt); .

Troebasÿrt:: {G} (stad in Ales).

Troef::

1. {F}.
2. {N} (»šarkdomenn bij Kiven; district Kina); .

Troef-riygâ-weg:: {W} .

Troef ur Atelva:: {N} (afk= T&A) (uitgeverij in Blumarr); .

Troem-lirrotiy:: {W} .

Troem-mirra:: {W} .

Troener-pât:: {W} .

trofaliy:: {I; [mv=enk]} treurend.

trofaliy-iextô:: {C} [groene] treurwilg (L. Salix babylonica).

Trofi:: {F}.

Trofila:: {F/J/M}.

trofiy:: {C} post[erijen]; ~, portstindiy, portariy (afk= TPP): PTT (alternatieve benaming v dit staatsbedrijf, ipv PTT); (trofiy en enkele v zijn samenstellingen refereren tegenwoordig aan het postwezen op het platteland; in steden zijn pôst met zijn samenstellingen gebruikelijker); »pôst.

trofiyare:: {K} bezorgen (v post).

trofiyaros:: {C} bezorging (v post).

trofiyatjen:: {C} postbode, brievenbesteller (op platteland); »pôster.

trofiye:: {K} posten, ter post bezorgen (op platteland); »pôste.

trofiy-kinner:: {C} ansichtkaart.

trofiy-nakaftos:: {C} (afk= tro/na) rembours; luft ~ (luft tro/na) = fara ~ (afk= f/tn): onder rembours; ef zâlbinase flj luft tro/na = ef zâlbinase flj f/tn: iets onder rembours verzenden.

trofiyos:: {C} terpostbezorging.

trofiyta:: {C} geadresseerde.

trofiytiyn:: {C} (alg) poststuk; (arch) brief.

trofsért:: {C} postkantoor (op platteland); »pôstsért.

Troftam::

1. {F}.
2. {N} (fabriek in Clatô v producten v metaaldraad, zoals mandjes, roosters, wasrekken, vogelkooien ed); .

Trôftia-mirra:: {W} .

Trofy:: {G} (hoofdstad v Neze).

Trofy-fonis:: {G} (baai met inham langs noordkust v Neze bij Pitu); .

Trofy-kabi:: {N} (uitgeverij in Trofy); .

Trofy-trem:: {N} (afk= TRTR) (voormalig trambedrijf in Trofy); .

Trofy-tÿden:: {N}

1. (huidig regionaal ochtenddagblad op Tigof en Lomky); .
2. (weekblad uit de vorige eeuw; propageerde onafhankelijke, katholieke republiek, bestaande uit Tigof, Lomky en Garos; heeft slechts tussen 1819 en 1837 bestaan); .
3. (voormalige uitgeverij in Trofy); .

Trôg:: {G} (dorp; gemeente Halefiytjô).

troja:: {I} kuis, zedig, zedelijk.

Troja:: {J}.

trojaiy:: {A; mv=enk; rs= trojatt} zedelijkheid.

Troja-rens-gart:: {W} .

Troja-rens-siyclo:: {W} .

Troja-rens-ulân:: {W} .

Troja-rens-wees:: {W} .

trojatt:: {rs} »trojaiy.

trojo:: {I; vt= vózÿr; ot= trotiy; vk= lâgt; mt= qury} aangenaam, prettig; lekker, fijn (waarbij je je prettig voelt); ef ~ hupster karé: een lekker groot schip; ef mirre lo ~: lekker/fijn wandelen.

trojy:: {C} zede.

trojÿ:: {C} lettergreep, syllabe; »torojiÿ.

trojye:: {K} mores leren; tot de orde roepen.

trojy-painos:: {A} zedenleer.

trôl:: {C} kabouter.

trôle::

1. {E} toveren.
2. {U} krimpen.

trôlos:: {C}

1. toverkunst[je].
2. krimp; het krimpen.

trom::

1. {C} vierkant (zn).
2. {SX} »•-trom.

-trom:: {SX} »•-trom.

•-trom:: {SX} (afk= -tr) vierkante (bij maten); (bijv) meter-trom (afk= m-tr): vierkante meter (m²); 1 ins-trom (afk= 1:tr): vierkante ins (12,13 cm²); .

tróma:: {C} gebak[je], taartje.

tromiy:: {I} vierkant (bv).

tromlot:: {C} vakje, hokje.

trona:: {C} (spr) rembours; »trofiy-nakaftos.

tro/na:: {afk} (= trofiy-nakaftos); »trona; »trofiy-nakaftos.

Trondom::

1. {G} (stad in Plefô); (DOM 105-106).
2. {N} (klein vliegveld; gemeente Trondom); .