Grammatica van het Spokaans

•  Home 
•  Inhoud 
•  Registers & Referenties 
•  Woordenboek 
•  SPARC 
•  Taalmenu 

83. Morfologie van werkwoorden √

83.1   Werkwoordvorming d.m.v. affigering van een niet-werkwoord

In het Spokaans kan d.m.v. een grammaticaal affix een werkwoord uit een niet-werkwoord gevormd worden. Het niet-werkwoord kan zijn:

1. een substantief (vanaf § 83.1)
2. een additief (§ 83.12–13)
3. een voorzetsel (§ 83.14)
4. een voegwoord (§ 83.15)
5. een nominaal of lexicaal affix (vanaf § 83.16–17)
6. een voornaamwoord (Blok 71.8, § 72.47 en § 73.8)

83.2   ad § 83.1   A. Werkwoord uit een substantief

De meest elementaire (en productieve) methode om van een substantief een werkwoord te vormen is door toevoeging van het verbale suffix -e (infinitief-e, zie § 81.1). Bijvoorbeeld:

Uit bovenstaande voorbeelden blijkt dat er bij sommige verbaliseringen lexicalisatie optreedt (zoals bij ef rutôs > rutôse). Ook kunnen er kleine spellingvariaties opdoemen (ef prusot > prusate en ef ÿroff > ÿrofe).

83.3

Zeer uitzonderlijk zijn de verbaliseringen van substantieven die zelf reeds d.m.v. -os van een werkwoord zijn afgeleid. Bijvoorbeeld:

Let op dat in deze gevallen de s van -os verandert in š.

83.4

Soms valt de eindvocaal van het substantief weg, als -e toegevoegd wordt:

83.5

Een tweede elementaire methode om van een substantief een werkwoord te vormen is door toevoeging van het suffix -are. Bijvoorbeeld:

83.6

Soms valt de eindvocaal van het substantief weg, of wordt deze gewijzigd, als -are toegevoegd wordt. Als de eindvocaal reeds een a is, zouden we ook kunnen zeggen dat het suffix -re toegevoegd is:

Een bijzonder geval is:

Voor deze afleiding zijn drie verklaringen, waarvan de eerste de meest aannemelijke is:

1. De oorspronkelijke afleiding van kinner is *kinnerare, dat onder invloed van haplologie gereduceerd is tot kinnare.
2. De oorspronkelijke afleiding van kinner is *kinnere, waarin -ere als gereduceerde variant van -are geïnterpreteerd is, met als gevolg dat er een hypercorrecte (ongereduceerde) vorm kinnare is ontstaan (voor -are/-ere zie § 83.7).
3. Het oorspronkelijke substantief was *kinnar. Hiervan is op productieve wijze kinnare afgeleid. In het substantief is de a onder invloed van het gefixeerde accent op de i, gereduceerd tot e.

83.7

Een gereduceerde vorm van -are is -ere. Deze wordt soms gebruikt als het afleidende substantief een gefixeerd accent draagt. Bijvoorbeeld:

In enkele gevallen komt -ere in een woord met variabel accent voor:

Overigens komt de uitgang -ere ook veelvuldig voor bij Latijnse en Franse leenwoorden, zoals:

In dergelijke woorden klinkt -ere als [ÿje].

83.8

Het productieve circumfix lâ--e betekent 'voorzien van', en kan aan een groot aantal substantieven gehecht worden. Alle aldus ontstane werkwoorden zijn obtrans. Bijvoorbeeld:

Het prefix lâ- dient ook voor de transitivering van intrans.werkw.n. Zie hiervoor § 80.17–19. Bovendien kan lâ- samen met het suffix -or een additief uit een substantief vormen, zoals:

In § 41.18 is erop gewezen dat veel additieven gevormd met lâ--or ook beschouwd kunnen worden als een volt.dw., zoals:

83.9

Het productieve circumfix ide--e betekent 'verwijderen; weghalen' en kan aan veel substantieven gehecht worden. Bijna alle aldus ontstane werkwoorden zijn obtrans. Ide--e is het antoniem van lâ--e (voor zover er geen lexicalisatie optreedt). Bijvoorbeeld:

Veel substantieven kennen reeds een verbale afleiding zónder ide-. In dat geval kan de ide-vorm ook beschouwd worden als een afleiding van een werkwoord (zie § 83.19). Vergelijk:

83.10

Het archaïsche, tegenwoordig improductieve prefix bza- (met als variant bze-) betekende oorspronkelijk 'doen'. Het dient voor de verbalisering van enkele substantieven die op een a of e eindigen. De "toevallige" eind-e wordt na verbalisering met bza- of bze- dan de inf.-e. Voor de eind-a geldt dat deze in een inf.-e verandert. Bijvoorbeeld:

83.11

Een grote groep Spokaanse werkwoorden is met een onregelmatig affix van een substantief afgeleid. We volstaan met enkele voorbeelden:

Sommige grammatici beschouwen -tite als (restant van) een werkwoord. In dat geval moet loa ~ loatite bij § 83.50 ondergebracht worden.

83.12   ad § 83.1   B. Werkwoord uit een additief

De productieve verbale afleidingen van additieven zijn reeds besproken in Hoofdstuk 44. Ook resultatieve additieven kunnen geverbaliseerd worden: zie § 63.40–51.
Veel additieven kennen echter (ook) een onregelmatige verbalisering, al dan niet naast boven bedoelde productieve vorm. In een aantal gevallen is het afleidingssuffix -te. Dit wordt wel als variant van -e beschouwd (zie § 83.11 voetnoot 4). Voorbeelden:

Het suffix -te is productief bij de verbalisering van additieven die met pû--iy gevormd zijn. Dit is behandeld in § 44.2.

83.13

Een bijzonder geval vormt het obtrans.werkw. kimore (noemen). Dit is regelmatig afgeleid van het oude volt.dw. kimor, dat tegenwoordig de status van additief heeft, met de betekenis 'met name'. Kimor komt van het niet meer bestaande werkwoord †kime (de bijzaak zijn; ondergeschikt zijn) (?). Wel is nog in gebruik het verwante concr.subst. kim (bijzaak). Voor additieven op -or, zie § 41.5. Zie ook § 44.5.

83.14   ad § 83.1   C. Werkwoord uit een voorzetsel

Van diverse voorzetsels is een werkwoord afgeleid. Bijvoorbeeld:

83.15   ad § 83.1   D. Werkwoord uit een voegwoord

Verbale afleidingen van voegwoorden zijn ongebruikelijk. Wij kunnen slechts één voorbeeld aanhalen:

Iets algemener zijn de voegwoorden die van een werkwoord zijn afgeleid. Zie ook § 122.56.

83.16   ad § 83.1   E. Werkwoord uit een nominaal of lexicaal affix

In § 21.3–14 zijn de lexicale affixen behandeld. Enkele hiervan kennen een verbale afleiding. Bijvoorbeeld:

83.17

In § 21.28–36 zijn de nominale affixen behandeld. Enkele hiervan kennen een verbale afleiding. Bijvoorbeeld:

83.18   Nieuw werkwoord d.m.v. affigering oud werkwoord

Het Spokaans kent een aantal lexicale affixen waarmee de betekenis van een werkwoord gewijzigd of nader gespecificeerd kan worden. Verscheidene van deze affixen kunnen ook aan een substantief gehecht worden. Veel van deze substantieven zijn trouwens van een geaffigeerd werkwoord afgeleid, of andersom. Zie ook § 21.2–5.
Affigering van werkwoorden leidt veel vaker tot lexicalisatie dan affigering van substantieven. Het lijkt bij werkwoorden ook een minder productief procédé. Zie ook § 21.6.

83.19

Voorbeelden van lexicale prefixen:

cha- (mondeling; met mond of stem):

cria- (hand-):

fro- lichaams-):

ide- (ont- (tegenstelling)):

83.20

kerr- (ook; eveneens; na-):

Van kerr- is ook afgeleid het additief kerru (ook; eveneens).

lâ- (be-):

Transitiveert dikwijls een intrans.werkw., zie § 80.17:

83.21

nâs-- (her-; opnieuw):

palle- (tegen-; terug-; weer-):

ral- (mede-):

Ook als suffix, zie § 83.25:

su- (neven-; onder-):

ta- (mis-; mislukt):

83.22

to- (schijn-; vals; niet echt):

za-1 (echt-; onverbiddelijk):

Geeft als prefix een definitief aspect aan een inchoatief of onafgesloten handeling:

83.23

Bij de lexicale suffixen welke aan een werkwoord gehecht kunnen worden, is het onderscheid scheidbaar ~ onscheidbaar vérstrekkender dan bij de prefixen, of bij de suffixen die achter een substantief verschijnen (§ 21.4). Dit komt doordat in een scheid.samst. de oorspronkelijke inf.-e behouden blijft (het suffix wordt scheidbaar aan het oorspronkelijke werkwoord gehecht), terwijl in een onscheid.samst. de oorspronkelijke inf.-e vervalt. We houden dan per definitie de wortelstam over (zie § 82.2), en de inf.-e is een element van het suffix. Voorbeelden:

-are:

Wordt door veel grammatici als een grammaticaal suffix beschouwd. Dit suffix betekende oorspronkelijk 'doen; laten; worden', zoals nog blijkt bij de verbalisering van additieven (§ 44.1), bijvoorbeeld:

In veel gevallen heeft -are zijn semantische aspect verloren en dient het slechts om een nieuw werkwoord te vormen, waarvan de betekenis in meer of mindere mate verwant kan zijn aan de betekenis van het afleidende werkwoord.
Een andere gebruiksmogelijkheid kent -are als transitiveringssuffix (zie § 80.20) of als causatief-vormend suffix (§ 152.8).
Soms is het moeilijk om al deze verschillende functies van -are uit elkaar te houden:

Een aantal werkwoorden eindigt op -are zonder dat er van een afleiding sprake is. Zoals:

83.24

-ere:

Is de gereduceerde variant van -are. Het suffix -ere wordt soms gebruikt bij werkwoorden met een gefixeerd accent, zoals reeds opgemerkt is in § 83.7. Bijvoorbeeld:

Het suffix -ere wordt voorts in enkele gevallen gebruikt als er tevens een vorm op -are bestaat. Vergelijk:

83.25

-ÿne (af-; weg):

Drukt verwijdering uit:

Verder komt -ÿne voor bij de verbalisering van additieven (§ 44.1) en bij:

Zie ook § 83.11.

--ral (mede-):

Ook als prefix, zie § 83.21:

In de schrijftaal is --ral productief. In de spreektaal wordt de voorkeur aan het losse additief rala gegeven. Vergelijk:

--sa (tóch; ondanks alles/een verbod):

Verscheidene grammatici willen in --sa een scheidbaar aangehecht aspectssuffix zien. Zie ook § 110.86b. Het suffix --sa is verwant met het prefix za-, zie § 83.22.
Voor de uitspraak gedraagt --sa zich alsof het onscheidbaar is aangehecht. Dit betekent dat in werkwoorden met een variabel accent het accent een lettergreep naar rechts verschuift als --sa wordt toegevoegd. Als het accent op -a of -u ligt (suffixen voor de def.tijd en toek.tijd), verandert er niets. Vergelijk:

83.26

Soms wordt er een nieuw werkwoord gevormd door een oud werkwoord te prefigeren met een nominaal suffix (§ 21.28–30). Dit is een improductief procédé waarbij een suffix als prefix kan fungeren:

83.27   Nieuw werkwoord d.m.v. voorzetsel-affigering oud werkwoord

Evenals het Nederlands kent ook het Spokaans de mogelijkheid om een nieuw werkwoord te vormen met behulp van voorzetsel-affigering van een oud werkwoord. In het Spokaans kan dit op drie manieren:

1. onscheidbare prefigering met voorzetsel
2. scheidbare suffigering met voorzetsel (§ 83.29)
3. scheidbare prefigering met voorzetsel (§ 83.30)

De betekenis van een voorzetseldragend werkwoord vertoont dikwijls geen enkele verwantschap met de betekenis van het oorspronkelijke werkwoord, vooral niet bij abstracte betekenissen.

83.28   ad § 83.27   A. Onscheidbare prefigering met voorzetsel

Een werkwoord met een onscheidbaar aangehecht voorzetsel heeft bijna altijd een abstracte betekenis. Vooral de voorzetsels armt (aan), fes (in), kaf (op), mip (uit), mitai (door) en tijâ (weg) zijn zeer geliefd bij dergelijke onscheidbare prefigeringen.1 Van mitai wordt dan de gereduceerde vorm mita- gebruikt. Voorbeelden (de met × gemerkte voorbeelden kennen ook een scheidbare variant, zie § 83.30):

armt- (aan):

blef- (achter):

ðô- (erop af):

fes- (in):

furt-/fut- (voor):

ja- (tussen):

kaf- (op):

kura- (over):

luft- (bij):

mip- (uit):

mita- (door):

na- (met [behulp van]):

šâm- (zonder):

Šâmsÿrte komt voor in een idiomatische uitdrukking met als Nederlands equivalent 'wel ..., maar niet ...'. Bijvoorbeeld:

tijâ- (bij ... vandaan; weg van ...):

Tijâ fungeert ook als een additief met de betekenis 'weg' (zie § 83.46).

ump-/un- (jegens):

83.29   ad § 83.27   B. Scheidbare suffigering met voorzetsel

Werkwoorden met een scheidbaar aangehecht voorzetsel hebben dikwijls een concrete betekenis. Bijvoorbeeld (de met × gemerkte voorbeelden kennen ook een scheidbare variant met het voorzetsel als prefix, zie § 83.30):

--blef (achter):

--fes (in):

--fesdu (binnen):

--furt (voor):

--kaf (op):

--kest (om):

--mip (uit):

--piti (tot):

--zléf (vast [aan]):

83.30   ad § 83.27   C. Scheidbare prefigering met voorzetsel

Bij enkele werkwoorden wordt een voorzetsel als scheidbaar prefix gebruikt. Deze werkwoorden kennen dan tevens een onscheidbare voorzetsel-prefigering en meestal ook een (scheidbare) voorzetsel-suffigering.
Vergelijk de volgende voorbeelden met de onscheidbare varianten in § 83.28 (gemarkeerd met ×) en de scheidbare varianten in § 83.29 (gemarkeerd met ×):

83.31

Voorzetsels die als scheidbaar affix aangehecht zijn, zijn zogenoemde perifere affixen. Dit betekent dat zij altijd aan de buitenkant (als eerste of laatste element) van het geaffigeerde werkwoord verschijnen en dat alle andere affixen (zowel scheidbare als onscheidbare) tussen het voorzetsel en het afleidende werkwoord gevoegd worden.
Onscheidbaar aangehechte voorzetsels zijn intrinsiek: zij vormen met het basiswerkwoord één geheel en alle overige affixen worden aan de buitenkant aangehecht. Vergelijk de posities van het circumfix ÿ--os in de volgende deverbaliseringen:

Ook in § 21.10 is geconstateerd dat bij combinatie van twee prefixen of twee suffixen het scheidbare affix altijd het verst van het basiswoord af staat. Zie ook § 83.52a.

83.32

Ook als er andere scheidbare affixen toegevoegd worden, blijven de voorzetsels perifeer. Zie de toevoegingen van de lexicale affixen nâs-- (her-), --ral (mede-) en --sa (tóch) (§ 83.21 en § 83.25):

83.32a

Er bestaat ook een uitspraakverschil tussen scheidbare en onscheidbare prefixen. Scheidbare prefixen krijgen het (hoofd)accent, terwijl in woorden met een onscheidbaar prefix het accent regelmatig is (dus bij een variabel accent op de voorlaatste lettergreep). Vergelijk:

Zie ook § 83.21 voetnoot 1 voor een uitzonderingsgeval waarbij het accent op een onscheidbaar aangehecht prefix ligt.

83.33

Ook de passieve pers.vnw.n kunnen als scheidbaar suffix aangehecht worden. Hiermee wordt onder meer de Imperatief uitgedrukt (Hoofdstuk 110). Ook nu blijkt dat een voorzetsel perifeer is:

Hier tegenover staat dat scheidbaar aangehechte lexicale affixen (dus anders dan voorzetsels) al dan niet perifeer kunnen zijn, als zij gecombineerd worden met een ander scheidbaar affix:

Zie verder bij de behandeling van de Imperatief in § 110.42–43.

83.34

Bij de behandeling van de voorzetsels (Hoofdstuk 140) zal blijken hoe het Spokaans een nogal strikt onderscheid maakt tussen voorzetsels van plaats, van grensoverschrijdende beweging, van tijd en van betrekking. Bij een aantal plaatsbepalende voorzetsels is een splitsing tussen beweging en stilstand (binnen dezelfde ruimte) noodzakelijk. Vergelijk:

83.35

Het prepositionele onderscheid tussen plaats, beweging, tijd en betrekking (zoals uiteengezet in de vorige paragraaf) komt te vervallen als voorzetsels de functie van werkwoord-affix krijgen. Er is telkens sprake van een "universeel" voorzetsel dat de rol van affix kan spelen, daarmee het gebruik van verwante voorzetsels uitsluitend (zie ook § 140.11). In de voorbeeldzinnen van § 83.34 wordt onderscheid gemaakt tussen ânt, fes en fesdu, maar als werkwoord-affix komt alleen de "universele" vorm fes in aanmerking. Vergelijk (1) en (2) uit de vorige paragraaf met:

Meestal hebben werkwoorden met een voorzetsel-affigering niet zo'n concrete betekenis als krose-fes of fesufire. Het is bij dergelijke minder concrete werkwoorden dan ook niet relevant om te constateren dat een geaffigeerd voorzetsel zijn aspect van plaats of beweging verloren heeft.

83.36   Nieuw werkwoord d.m.v. improductieve afleiding oud werkwoord

Verscheidene werkwoorden zijn op een improductieve wijze afgeleid met behulp van een onscheidbaar archaïsch prefix. Dergelijke prefixen zijn dikwijls gereduceerde vormen van Oerspokanische of Oudspokaanse voorzetsels, of lexicale prefixen die tegenwoordig hun semantische aspect verloren hebben. Soms is het afleidende werkwoord in onbruik geraakt of heeft het een dialectische status gekregen.
Een keuze uit dergelijke archaïsche prefixen:

a-/o-/y-:

Maakte in het Oudspokaans van een obtrans.werkw. een voltrans. variant met een indirect object of instrumentalis in de resultatieve vorm (tegenwoordig vervangen door een echo of een voorzetselbepaling), vergelijk:

De meeste a-/o-/y-afleidingen zijn tegenwoordig sterk gelexicaliseerd:

ar-:

Vormt een verwantschapswoord (vergelijk ook cÿr-/ÿr-, § 83.38):

83.37

bla-:

Oorspronkelijk blaf-, zoals nog voorkomt in blaffe ([op]eisen):

ca-:

Drukte oorspronkelijk een "persoonlijke intentie" of een "bij zichzelf te rade gaan" uit:

83.38

cÿr-/ÿr-:

Drukken vaak een verwantschapswoord uit (vergelijk ook ar-). Soms is deze verwantschap nog slechts in de Oerspokanische, Oudspokaanse of Pegrevische equivalenten te ontdekken. Verder kunnen cÿr- en ÿr- toegevoegd worden aan een van de woorden die een homoniempaar vormen. Het zijn zeer frequent voorkomende prefixen waarvan de oorsprong, functie en betekenis nog niet tot ieders tevredenheid vastgesteld zijn. Râkala besteedt veel aandacht aan deze prefixen in zijn boek Spocanian Affixes (1979):

83.39

i-:

Was tot de 16e eeuw (en ook nu nog wel dialectisch) productief als intensiveringsprefix:

la-:

Vormde een inchoatief of mutatief:

qu-:

Geeft negatieve gevoelswaarde:

83.40

Een bijzonder prefix is ÿ-. Dit maakt samen met -os een gedeverbaliseerd werkwoord (Blok 126.5).
Soms heeft deze gedeverbaliseerde vorm het karakter van een echt substantief gekregen, zodat het circumfix ÿ--os niet meer als deverbaliseringsaffix geïnterpreteerd wordt, met als gevolg dat bij "her-verbalisering" (terugleiding tot werkwoord) het prefix ÿ- is blijven "hangen". Het is een vastklampend of allectief prefix geworden. Het gevolg is dat een aantal werkwoorden twee varianten kennen: een meestal archaïsche vorm zónder ÿ-, en een moderne vorm met ÿ-. Een concreet voorbeeld: het Oudspokaans kende het werkwoord chisre (versieren). Dit wordt gedeverbaliseerd tot ÿchisros ([de handeling van] het versieren), en nu vindt er een betekenisverschuiving plaats naar 'versiering; versiersel' (datgene wat ter versiering dient). Ÿchisros heeft dan het karakter gekregen van een concr.subst. dat met -os afgeleid is van een werkwoord (§ 20.17). Dit werkwoord zou dan ÿchisre zijn. Voorbeelden († = archaïsch):

83.40a

Het is de vraag of een werkwoord met een allectieve ÿ- bij deverbalisering opnieuw geprefigeerd moet worden (maar dan met l-, want ÿ- is immers een vocaal). Bijvoorbeeld:

Ripau (1965) en Kojen-Pôt (1977) wijzen stapelvormen als lÿpûlos af, en geven de voorkeur aan vormen als ÿpûlos. Dit is een zeer formalistische benadering; in de praktijk heeft niemand bezwaar tegen deze stapelvormen (en die worden ook niet als zodanig gevoeld). Zie ook § 126.5a.

83.41

We besluiten de behandeling van de improductieve werkwoord-afleidingen met een overzicht van improductieve, onregelmatige suffixen.
Allereerst het suffix -ere. In § 83.24 is dit suffix als variant van -are genoemd. Suffigering met -ere wordt als regelmatig procédé beschouwd indien het werkwoord een gefixeerd accent heeft, of indien reeds een suffigering met -are bestaat. In alle andere gevallen is -ere improductief en onregelmatig, zoals:

83.42

Voorbeelden van overige improductieve suffixen (in plaats van de oorspronkelijke inf.-e):

Onder meer Pelder-Stootâ (1998) beschouwt de met ° gemerkte vormen niet als de toepassing van een improductief suffix, maar als een partiële reduplicatie. In deze vormen wordt in ieder geval een stamconsonant geredupliceerd (bij pitstice is tst geredupliceerd en gereduceerd tot c).

83.43

Improductief en onregelmatig is ook het deleren van e in de stam, of van het Latijnse leensuffix -ere:

Bij één werkwoord is het duidelijk dat er een nieuw werkwoord ontstaan is door verbalisering van een gramst.:

83.44   Nieuw werkwoord d.m.v. een samenstelling met een oud werkwoord

Een nieuw werkwoord kan gevormd worden door een samenstelling van een oud werkwoord met:

1. een additief
2. een substantief (vanaf § 83.49)
3. een ander werkwoord (vanaf § 83.53)

Samenstellingen van een werkwoord met een additief of met een substantief kunnen zowel scheidbaar als onscheidbaar zijn. Als een nieuw werkwoord gevormd wordt d.m.v. een samenstelling van twee oude werkwoorden, is er altijd sprake van een onscheid.samst.

83.45   ad § 83.44   A. Samenstelling met additief

Bij scheid.samst.n met een additief staat dit additief óf voor óf achter het basiswerkwoord. Bij een onscheid.samst. staat het additief er zonder uitzondering vóór. Zie ook § 40.25 voor zulke samenstellingen, vergeleken met het gebruik van een obj.add.
Deze regel is identiek aan de regel die geldt voor werkwoorden met voorzetsel-affigering, zie § 83.27. Voorbeelden van scheid.samst.n met additief vooraan:

83.46

Voorbeelden van scheid.samst.n met additief achteraan:

83.47

Voorbeelden van onscheid.samst.n met een additief (altijd vooraan):

83.48

Bij onscheid.samst.n met een additief treedt dikwijls vocaalreductie, contractie of morfeemdeletie op. In dit laatste geval is er sprake van de kapregel, zoals genoemd in § 21.8. Bijvoorbeeld:

83.49   ad § 83.44   B. Samenstelling met substantief

Een substantief staat altijd vóór het werkwoord, ongeacht of er van een scheid. of een onscheid. samst. sprake is. Voorbeelden van scheid.samst.n:

83.50

Voorbeelden van onscheid.samst.n:

83.51

Evenals bij onscheid.samst.n met een additief (§ 83.48) treedt ook bij samenstellingen met een substantief dikwijls vocaalreductie, contractie of morfeemdeletie op. Bijvoorbeeld:

83.52

Let op de wijziging van de stamvocaal in:

Let op de consonantveranderingen bij:

De xl in xliffa wordt uitgesproken als [þl]. De x in xennde is [kþ], maar wordt in samenstellingen gereduceerd tot [þ], en vervolgens tot [š], geschreven als š. Verder wordt onder invloed van de lange i in xliffa de e in xennde kort (dit blijkt uit de verenkeling van nn), en vervalt de d.

83.52a

In § 83.31–33 is uitgelegd dat scheidbaar aangehechte voorzetsels perifeer zijn, oftewel ze staan altijd aan de buitenkant van het geaffigeerde werkwoord. Hetzelfde geldt voor scheidbaar aangehechte additieven en substantieven. Vergelijk de scheidbaar aangehechte elementen in a. met de onscheidbare varianten in b.:

Zie ook § 20.43.

83.53   ad § 83.44   C. Samenstelling met ander werkwoord

Een samenstelling met twee werkwoorden is bijna altijd onscheidbaar (zie ook § 82.3). Bijvoorbeeld:

83.54

Het eerste werkwoord in een dergelijke samenstelling verschijnt soms in de vorm van een wortelstam (§ 82.2) (deletie van de inf.-e is een toepassing van de kapregel):

Ook bij een van de weinige scheid.samst.n met twee werkwoorden verschijnt de wortelstam:

83.55

Soms wordt de inf.-e van het eerste werkwoord in een andere vocaal veranderd; dit is een vorm van vocaalreductie:

83.56

Soms vinden er naast vocaalreductie ook nog contractie en morfeemdeletie plaats:

© (2000) Rolandt Tweehuysen, Kimswerd, the Netherlands