Dit bestand bestaat uit de volgende hoofdstukken:

1. Inleiding
2. Substantieven (Zelfstandige naamwoorden)
3. Werkwoorden
4. Bijwoorden en bijvoegelijke naamwoorden
5. Telwoorden
6. Bijzinnen
7. Vraagzinnen
8. Voornaamwoorden
9. Voorzetsels
10. Ideoantoniemen
11. Woordvorming

1. INLEIDING

    • Tjemps (Tjempôr)
    • Westspokanisch of Spokaans (Wefot-spokânda)
    • Zverostaïsch (Zverostaiy)
    • Zuidspokanisch (Cheetuc)

Als algemene naam voor de standaardtaal van het Koninkrijk Spokanië zal hieronder de naam Spokaans gebruikt worden.
Het Spokaans is sinds 1881 de officiële schrijftaal in het hele Koninkrijk, waartoe sinds 1880 - na de dood van Koning Lotlyndylen - ook Pegrevië behoort. Het wordt nu door ongeveer 6 miljoen mensen gesproken, en ook in het Pegrevische landsdeel wordt het Spokaans door 43% van de mensen als tweede taal gesproken. Na 1648 heeft het Spokaans zich kunnen ontwikkelen tot een culturele en literaire taal: dat was het jaar waarin de eerste Spokaanse bijbelvertaling uitkwam, de zogenoemde Côhale-bijbel (genoemd naar Koning Amalaliano Côhale die met harde hand van 1631-1666 over Spokanië heerste).
Het is opvallend hoe een bijbelvertaling in staat is geweest om de taal van een niet-Christelijk volk te beïnvloeden, terwijl het eigen 'Heilige Schrift' van Spokanië, t.w. de Ergemip met zijn talloze dialectische varianten, nooit als basis voor een eenheidstaal heeft kunnen dienen.

Maar een schrijver als Nuser die in 1620 zijn Dufjaex ef Giyrt (De Arrestatie van de Duivel) schreef, is daarentegen van grote betekenis geweest voor meer of minder definitieve regels voor woordvorming, spelling en een consequente grammatica die als voorbeeld hebben gediend voor veel monniken en andere Ergynne-geestelijken die het schrijven machtig waren. Toen er in 1769 een nieuwe bewerking van de Ergemip uitkwam, kregen het Westspokanische dialect en de spelling een nieuwe stimulans. Quny Zâtreff-Ef Nutter, een monnik in het Fôrt-Kârle-klooster (Hajofese) en zijn medewerkers die de Ergemip op een nieuwe manier uitlegden en bewerkten konden niet vermoeden dat hun streng doorgevoerde onderscheid tussen abstracte en concrete zelfstandige naamwoorden ook een grammaticaal onderscheid in de officiële schrijftaal na 1881 zou worden. Ook hun kunstmatige gebruik van speciale meervoudige voornaamwoorden in plaats van een gecompliceerde meervoudsvorming bij enkelvoudige voornaamwoorden is een grammaticaal verschijnsel in het moderne Spokaans geworden.

Wat betreft de spelling kan vastgesteld worden dat er pas in 1895 een wet is aangenomen die enige ortografische details vastlegt. Na veel herzieningen en uitbreidingen kwam er op 23 mei 1977 een laatste spellingsregeling, die KS (Kleter Stabôos = Nieuwe Spelling) genoemd wordt. Deze KS-wet is meer gebaseerd op het Latijnse alfabet dat sinds de jaren 50 algemeen gebruikt wordt, terwijl de voorgaande spellingshervormingen het Pegrevische alfabet als uitgangspunt namen.

In de volgende hoofdstukken zullen enkele typische aspecten van het Spokaans behandeld worden; een echte grammatica is dit dus niet.

2. SUBSTANTIEVEN (ZELFSTANDIGE NAAMWOORDEN)

CATEGORIEËN

Substantieven (zelfstandige naamwoorden) worden in drie categorieën onderverdeeld:

    a. Abstracte substantieven
    b. Concrete substantieven
    c. Semi-concrete substantieven

Het onderscheid tussen Concreet en Abstract is in de eerste plaats een grammaticaal onderscheid. Zo richten de meervoudsvorm en de keuze van de persoonlijke voornaamwoorden zich naar deze categorieën. Sommige woorden waarvan de betekenis als 'abstract' ervaren wordt, vallen toch onder de grammaticale categorie van Concreet, en andersom. In woordenboeken staat aangegeven tot welke categorie een woord behoort. Semi-concrete substantieven gedragen zich enerzijds als concrete woorden (zoals bij de meervoudsvorming); anderzijds als abstracte woorden (zoals bij de keuze van de bijbehorende aanwijzende of persoonlijke voornaamwoorden). Semi-concrete woorden zijn naar betekenis altijd abstract.

MEERVOUD

De meervoudsvorming voor concrete substantieven gaat in principe volgens de hoofdregel: zet een -s achter de basisvorm, bijvoorbeeld:

  sért - sérts          huis - huizen
  kelbra - kelbras      tafel - tafels
  merater - meraters    man - mannen

  concreet: qutse - qutsos/qutsôsta
            ontdekken - ontdekking/ontdekkingen
  abstract: promise - promisos/promisosz
            beloven - belofte/beloftes

  ef primitâiy    de bekwaamheid/de bekwaamheden

  koles - kolesz      school - scholen
  liskos - liskosz    fles - flessen

  tex - teset    dijk - dijken
  ych - ycet     spade - spades

  duh - dôsta            gebaar - gebaren
  kah - kalôsta          kade - kades
  chaleh - chalenôsta    manoeuvre - manoeuvres

  suffix:           akora - akoraa      map - mappen
  prefix:           mittus - omittus    kamer - kamers
  vocaalwisseling:  fe - fa             oor - oren
  overig:           cÿrlaa - lâen       ooievaar - ooievaars

GESLACHTEN

Concrete substantieven worden onderverdeeld in vier grammaticale geslachten, die overeenkomen met het natuurlijke geslacht:

1. Mannelijke woorden (personen en dieren van het mannelijk geslacht)
2. Vrouwelijke woorden (personen en dieren van het vrouwelijke geslacht)
3. Neutrale woorden (personen en dieren van het mannelijk en/of het vrouwelijke geslacht)
4. Zakelijke woorden (alle dingen)

  neutraal   vrouwelijk   mannelijk
  renðe      boert        stajir    rund - koe - stier
  vult       hennen       netâs     hoender - kip - haan
  fisa       plora        trapp     vis

  frera - freras    broer - broers+zusters (Duits: Geschwister)
  sour - sours      zuster - zusters

  gekker - gekkers     leraar - leraren+leraressen
  gekkera - gekkerÿ    lerares - leraressen

Het onderscheid in geslacht is van belang bij het gebruik van de persoonlijke voornaamwoorden:

                enkelvoud         meervoud       
  mannelijk     do      hij       óps       zij
  vrouwelijk    eup     zij       belt      zij
  neutraal      ef      het       óps       zij
  zakelijk      ef/kâ   het       efs/tem   zij

Lidwoorden maken geen onderscheid tussen categorie of geslacht:

  ef     de, het
  eft    een (enkv.)
  goe    een (meerv.)

  a. Lerdu ur Lena trempe eft mimpit.
     Lerdu en Lena lezen [samen] een boek.
  b. Lerdu ur Lena trempe goe mimpits.
     Lerdu en Lena lezen [ieder] een boek.

RESULTATIEF

Een typisch verschijnsel is de zogenoemde resultatiefvorm van een substantief. De resultatiefvorm houdt in dat de handeling die door het predikaat (gezegde) wordt uitgedrukt, een resultaat of effect heeft. Daarom komt de res.vorm bijna altijd bij het object (lijdend voorwerp) voor. Vergelijk a. (basisvorm) met b. (resultatiefvorm):

  a. Do byte ef chat.      Hij slaat de kat.
  b. Do byte ef chatte.    Hij slaat de kat dood.
     (het 'slaan' heeft een definitief resultaat)

  a. Gress pliyfone ef bjerr.     Ik drink het bier.
  b. Gress pliyfone ef bjerre.    Ik drink het bier op.

  a. Ef verestâ ÿozzije ef šark.    Het leger bezet het land.
  b. Ef verestâ ÿozzije ef šarke.   Het leger verovert het land.

Er zijn een aantal voorzetsels die de resultatiefvorm vereisen; hiermee wordt een grensoverschrijdende beweging of richting uitgedrukt, vergelijk:

  a. Ef chat feldre kaf ef kelbra.    De kat zit op de tafel.
  b. Ef chat vlôte kaf ef kelbra.
     De kat springt op de tafel (rond).
  c. Ef chat vlôte kaf ef kelbrae.
     De kat springt op de tafel. (bijvoorbeeld vanaf de grond)

De vorming van de resultatief is nogal ingewikkeld: allereerst moeten we een onderscheid maken tussen substantieven met een variabel accent en woorden met een gefixeerd accent. Bij woorden met een variabel accent wordt een resultatief uitgedrukt door het accent op de laatste lettergreep te leggen (normaliter valt deze op de voorlaatste lettergreep). Deze accentverschuiving wordt in de spelling uitgedrukt door de consonant achter de beklemtoonde vocaal te verdubbelen. In de volgende voorbeelden is de accent-dragende vocaal rood gedrukt:

  vildul - vildull      boom
  zeces - zecess        dorp
  portast - portasst    havenarbeider

  doffâr - doffâre    braam
  bjerr - bjerre      bier
  móns - mónse        storm
  chat - chatte       kat

  a. zefe  (met twee maal een korte e als
           in Nederlands bed)                bellen
  b. zeffe (eerste e klinkt lang: ze:fe)     vertellen

  a. rit  (als Nederlands riet)              machtig
  b. ritt (met lang aangehouden ie: rie:t)   riet

GENITIEF

De vorm van de genitief (tweede naamval) is afhankelijk van het soort woord:

  -ex     achter eigennamen en abstracte begrippen
  -er     achter persoonsnamen
  -ecÿr   achter zaak- en diernamen
  -óg     achter plaatsnamen (voor zover het een product betreft
           dat karakteristiek is voor die plaats)

  eigennamen:  Lerduex ef pitter
               Lerdu's fiets
               merater Hupsterex ef oto
               de auto van de heer Hupster
               Trendonex ef mirras
               de straten van (de stad) Trendon
  abstracta:   kult piaquix ef nešâftros
               de onschuld van onze vriendschap
  personen:    ef folluser oto
               vaders auto; de auto van de vader
               dena mosjeuser kasz
               de jassen van deze vrouw
               (eigenlijk: deze vrouw's jassen)
  zaaknamen:   ef boertecÿr helt
               de melk van de koe
               ef zuffusecÿr negs
               de pitten van/in de pruimen
  plaatsnamen: ef Trendonóg minnepirta
               Trendon's porselein; het porselein
                 van/uit Trendon
               Leidenóg blarâs
               Leidse kaas

  a. Leidenex ef mirras    de straten van (de stad) Leiden
  b. Leidenóg blarâs       Leidse kaas

In het westelijke deel van het Westspokanische taalgebied (en ook in het dialect van Tjemp) worden bezittelijke voornaamwoorden door een genitiefconstructie van de persoonlijke voornaamwoorden vervangen:

  kost pitter          mijn fiets
  gressex ef pitter    (eigenlijk: ik's fiets)
  (vergelijk: Jânex ef pitter  Jân's fiets)

  groft mimpits      zijn boeken
  doex ef mimpits    (eigenlijk: hij's boeken)
  (vergelijk: Jânex ef mimpits  Jân's boeken)

3. WERKWOORDEN

INFINITIEF EN TIJDEN

De infinitief eindigt altijd op -e. Deze e-vorm drukt ook de onvoltooid tegenwoordige tijd uit, in alle personen enkel- en meervoud. Er zijn dus geen werkwoordsvervoegingen, bijvoorbeeld:

  gress farte    ik loop
  kirro farte    wij lopen
  tu farte       jij loopt of jullie lopen
  eup farte      zij loopt
  óps farte      zij lopen

  voltooid/verleden:      gress farta
                          ik heb gelopen, ik liep
  ondergeschikt verleden: gress farto
                          ik had gelopen
  toekomend:              gress di fartu
                          ik zal lopen
  toekomend verleden:     gress di fartui
                          ik zou lopen
  irrealis:               gress fartui
                          ik zou gelopen hebben

  Do reppa, den do trempo ef mimpit.
  Hij zei dat hij het boek gelezen had.

  a. Petriy sterdo hols.
     Petriy is gisteren gestorven.
  b. Eft menester sterda hols.
     Gisteren is er een minister gestorven.

-u drukt een toekomende tijd uit (de handeling zal binnenkort gaan plaatsvinden), en -ui drukt uit dat een handeling ná een andere handeling zal plaatsvinden, maar beide vinden plaats vóór het moment van spreken:

  Gress tiffa, den do di trempui ef mimpit.
  Ik wist dat hij het boek zou lezen.

  Do trempui ef mimpit.    Hij zou het boek gelezen hebben.
  (maar dat heeft hij niet gedaan)

   a. Elsa trempe ef mimpit.    Elsa leest het boek.
   b. Elsa ef mimpit trempe.    Elsa heeft het boek gelezen.
   c. Trempe Elsa ef mimpit.    Elsa zal het boek lezen.

  Aftel Elsa trempe ef mimpit?    Leest Elsa het boek?
  Aftel trempe Elsa ef mimpit?    Zal Elsa het boek lezen?

ASPECTEN

Verschillende aspecten kunnen met speciale aspectsmarkeerders uitgedrukt worden. Vergelijk:

  a. Gress ÿrôme.       Ik werk, ik ben aan het werk.
  b. Gress ÿrôme ek.    Ik ben aan het werk.
                        (= ben op dit moment bezig)
  c. Gress ÿrôme ra.    Ik werk. (= ik heb een baan)

  a. Petriy obezjere hups.       Petriy lacht hard.
  b. Petriy obezjere ek hups.
     Petriy is (nu) hard aan het lachen.
  c. Petriy obezjere ra hups.    Petriy lacht altijd hard.
     (= heeft de gewoonte om hard te lachen)

Andere aspecten of tijdsvormen worden met hulpwerkwoorden gevormd. Tussen hulp- en hoofdwerkwoord staat het voorzetsel beri (om te). Bijvoorbeeld:

  Do kurre beri obezjere.          Hij kan lachen.
  Do aenollafyte beri obezjere.
  Hij doet niets anders dan lachen.

  Do  oske      beri  vende kolofâtas  ðÿm    kasz.
  hij is-gewend om-te gaan  's-winters zonder jassen
  Hij is gewend om 's winters zonder jas te lopen.

PASSIEF

Passieve (lijdende) vormen worden gemaakt met de suffixen -lije of -litâ. -Lije wordt gebruikt als het object een passief subject wordt, en -litâ wordt gebruikt als het indirecte object (meewerkend voorwerp; in de Spokanistiek wordt dit zinsdeel een echo genoemd) een passief subject wordt. Vergelijk:

  a. Petriy kette [enn] ef mimpit ón Elsa.
     Petriy geeft het boek aan Elsa.

  b. Ef mimpit kettelije pai Petriy ón Elsa.
     Het boek wordt door Petriy aan Elsa gegeven.

  c. Elsa kettelitâ pai Petriy enn ef mimpit.
     Aan Elsa wordt door Petriy het boek gegeven.

  a. Jân nert invóbelije pai Elsa.
     Jân wordt niet uitgenodigd door Elsa.
  b. Jân nert invóbelije blul. =
  c. = Blul nert invóbelije Jân.
     Jân wordt niet uitgenodigd.

HULPWERKWOORDEN EN STAMMEN

Modale hulpwerkwoorden kunnen vervangen worden door modale suffixen die aan de grammaticale stam worden gehecht. De grammaticale stam wordt in principe gevormd door de infinitief-e weg te laten (dan is de grammaticale stam identiek aan de wortelstam, zie boven). Maar stemhebbende eindconsonanten worden nu door stemloze tegenhangers vervangen, volgens het schema:

  d en ð worden t    dd wordt tt     h en j worden t (als ze
  b      wordt  p    bb wordt pp         direct achter een
  š en z worden s    zz wordt sst        vocaal staan)
  v      wordt  f    vv wordt fft

  infinitief     wortelstam    gramm.stam
  farte          fart-         fart          lopen
  melde          meld-         melt          zijn
  vlazze         vlazz-        vlasst        organiseren
  fesmikkelše    fesmikkelš-   fesmikkels    volhouden

  Do  nert nutavy    ef  chafost, kuramerr na eft ÿrtsiy pjano.
  hij niet horen-wil het lied,    gespeeld op een valse  piano
  Hij wil het lied, gespeeld op een valse piano, niet horen.

Een grammaticale stam kan onregelmatig gevormd worden als weglating van de eind-e leidt tot een onuitspreekbare consonantgroep, bijvoorbeeld (de onuitspreekbare vorm staat tussen [..]):

  xalbre - [xalbr] - xalber         uitkomen (van knoppen)
  koldre - [koldr] - kolt           werpen, gooien
  ahoqugme - [ahoqugm] - ahoqugg    schrikken

  a. ÿfalye - ÿfaly       berusten op
  b. lejonye - lejonyt    dineren

  hulpwerkwoord    enkelv.   meerv.
  kurre            -ecû      -ecos     kunnen
  perke            -ât       -ûs       moeten
  geldre           -og       -ÿt       mogen
  probare          -avy      -aves     willen

  gress arfine - kirro arfine         ik kom - wij komen
  gress arfinavy - kirro arfinaves
     ik wil komen - wij willen komen

  Do nert kurre beri trempe.    Hij kan niet lezen.
  (omdat het te donker is, of omdat hij het nooit heeft geleerd)
  Do nert trempecû.             Hij kan niet lezen.
  (omdat het te donker is)

  a. Tu tempe ef mimpit.
     Jij leest het boek/jullie lezen het boek.
  b. Tu trempât ef mimpit. - Tu trempûs ef mimpit.
     Jij moet het boek lezen. - Jullie moeten het boek lezen.

  a. Gress probara beri trempe ef mimpit.
  b. Gress ef mimpit trempavy.
  c. Gress ef mimpit probara beri trempe.
  Ik heb het boek willen lezen.

VOLTOOID DEELWOORD

Het voltooid wordt op vier verschillende manieren gevormd:

1. suffix -or achter de wortelstam
2. de grammaticale stam zonder suffix, met een concreet substantief als antecedent
3. de grammaticale stam met suffix -er, met een abstract substantief als antecedent
4. de grammaticale stam met suffix -âx, voor alle substantieven in het meervoud

  ef hantror argerat    de gesloten deur
  eft verfutor ferdu    een geverfde stoel

   concreet:
   sectâ, lilt pliyfon fes Spooksoliy, ...
   droge witte wijn, dikwijls gedronken in Spokanië, ...
   Dena kafnutos, megg lo hyc, melde Nettletonex ef aðiyk
     qummertiyn.
   Dit concert, met overgave uitgevoerd, is Nettletons
     laatste werk.

   abstract:
   ef jafartos, noi eftarser fes 1990 tur iftam ral, ...
   de bemiddeling, niet gelukt in 1990, maar nu wel, ...

   meervoud:
   kost kuls, âlpâx fes 1932, ...
   mijn schuren, gebouwd in 1932, ...
   Ef leldasts zirde bintâx kaf ef pazzosti.
   De gevangenen liggen vastgebonden op de grond.

  a. eft ÿjor fronta   een gerimpeld gezicht (met enkele rimpels)
  b. ef ÿt fronta      een gezicht vol met rimpels

  a. ef trempor mimpits    de gelezen boeken
  b. ef trempâx mimpits    de kapotgelezen boeken

In plaats van een predikatief gebruikt volt.deelwoord wordt meestal een passief (in a.) of een bijvoegelijk naamwoord (in b.) gebruikt. Een voltooid deelwoord (c.) is hier ongrammaticaal:

  a. Blul ef ferdu verfutelije.    De stoel is geverfd.
  b. Ef ferdu melde lâverfuor.     De stoel is van-verf-voorzien.
  c. *Ef ferdu melde verfutor/verfut.

  a. Blul ef argerats clošelije.    De deuren zijn gesloten.
  b. Ef argerats melde closs.       De deuren zijn dicht.
  c. *Ef argerats melde clošor/closâx.

Ook intransitieve werkwoorden kennen een volt.deelwoord, vergelijk:

  ef trempor mimpits    de gelezen boeken
  ef fartor merater     de man die gelopen heeft
                        (letterlijk: de gelopen man)

TEGENWOORDIG DEELWOORD

Het tegenwoordig deelwoord wordt gevormd door het suffix -lira achter de infinitief te voegen:

  ef merrelira efanty     het spelende kind
  ef burelira sérts       de brandende huizen
  Do arfine pittelira.    Hij komt fietsende.
                          (d.w.z. met de fiets)

  Do fartelira.    Hij is lopende.
  (en niet: *Do melde fartelira.)

  voltooide tijd:   Do fartalira.       Hij was lopende.
  toekomende tijd:  Do di fartulira.    Hij zal lopende zijn.

  ef merrelira efanty   het spelende kind = het kind dat speelt
  ef merralira efanty   het kind dat gespeeld heeft
  ef merrulira efanty   het kind dat zal spelen

4. BIJWOORDEN EN BIJVOEGELIJKE NAAMWOORDEN

VIJF RELATIES

De meeste Spokaanse woorden die als bijvoegelijke naamwoorden beschouwd worden kunnen ook als bijwoord optreden. Bijv.naamwoorden en bijwoorden vormen één woordsoort: de complettieven. Zij kunnen 5 verschillende relaties aangaan:

1. attributieve relatie

Het complettief staat als bepaling vóór een substantief:

  ef vita oto    de snelle auto

Het complettief staat direct achter het predikaat en vormt een bepaling bij het subject:

  Do trije beri pónze ielba.
  Hij probeert rijk te worden. (hij doet zodanige
    pogingen dat hij de eigenschap 'rijk' gaat krijgen)
  Ef vildul lelde lutt.    De boom groeit krom.
  (het groeien gebeurt op een zodanige manier dat de boom de
    eigenschap 'krom' gaat krijgen)

Het complettief staat direct achter het object en vormt hier een bepaling bij; het complettief wordt voorafgegaan door de determinant lo (eigenlijk het voorzetsel 'zoals'):

  Do byte ef chat lo ronter-blotter.
  Hij slaat de kat bont en blauw.
  Eup munke ef luktôsta lo kÿpony.
  Ze hangt de was te drogen. (ze hangt de was zodanig
    op dat deze de eigenschap 'droog' krijgt)
  Gress tânpe ef kariy klôp lo frûx.
  Ik laat het lelijke beeldje kapot vallen.

Het complettief staat direct achter het predikaat en vormt hier een bepaling bij (het complettief zegt iets over de manier waarop de handeling plaatsvindt):

  Eup obezjere tarr.              Ze lacht luid.
  Do trempe lôftquar ef mimpit.   Hij leest het boek langzaam.

  a. Do scemre crôg.
     1. Hij schreeuwt hees.
        (predikatief: zijn geschreeuw klinkt hees)
     2. Hij schreeuwt zich hees.
        (subjectief: door het schreeuwen wordt hij hees)

  b. Do scemre lo crôg.  (alleen subjectief, betekenis 2.)

Het complettief staat als bepaling vóór een ander compl. en vormt hier een bepaling bij:

  ef purfillus hupster sért
  het verschrikkelijk grote huis
  Ef vildul lelde kviksiy lutt.
  De boom groeit gevaarlijk krom.
  Gress verfute ef krur lo féra mesâ.
  Ik verf de muur fel groen.
  Lerdu trempe riyfain ypâramiy sener mimpits.
  Lerdu leest zijn boeken altijd nauwkeurig.

MEERVOUDSVORMEN

Bij complettieven die eindigen op de suffixen -iy of -lira (dus geen tegenwoordige deelwoorden die toevallig ook op -lira eindigen!) wordt onderscheid tussen enkel- en meervoud gemaakt: bij attributief, subjectief en objectief gebruik (1. - 2. - 3. hierboven) krijgen zij een -n; bij predikatief en adjectief gebruik (4. - 5.) krijgen zij een -m:

  ef kariy tubôs -  ef kariyn tubôsz
  de lelijke vrouw - de lelijke vrouwen

  Qurt verfute ef argerat lo kariy. -
    Qurt verfute ef argerats lo kariyn.
  Qurt verft de deur lelijk. - Qurt verft de deuren lelijk.

  Do chafoste kariy. - Óps chafoste kariym.
  Hij zingt lelijk. - Zij zingen lelijk.

  ef katšeriy kariy efanty - ef katšeriym kariyn efantys
  het afschuwelijk lelijke kind - de afschuwelijk lelijke
    kinderen

  ef spooksoliy kelte - ef spooksoliy keltes
  de Spokanische boer - de Spokanische boeren

  a. ef blakker chat ur hurt    de witte kat en hond
                                (alleen de kat is wit)
  b. ef blakkers chat ur hurt   de witte kan en witte hond

De trappen van vergelijking worden gevormd met de vier woordjes terat, oras, oiba en tom, achter het complettief:

  vergrotende trap:    ef hupster terat sért
                       het grotere huis
  overtreffende trap:  ef hupster oras sért
                       het grootste huis
  verkleinende trap:   ef hupster oiba sért
                       het minder grote huis
  minste trap:         ef hupster tom sért
                       het minst grote huis

  Bô sért melde hupster oras.    Dit huis is het grootst.
  Gress melde belt oiba dus kost frera.
  Ik ben minder klein dan mijn broer.

  Gress melde hupster terat dus kost frera.
  Ik ben groter dan mijn broer.

Verscheidene complettieven hebben onregelmatige (niet-verwante) trappen van vergelijking, zoals:

   basis   vergrotend  overtreffend  verkleinend    minst 
   tildâ   albam       derriy        ðormt          apecc 
   slecht  slechter    slechtst      minder slecht  minst slecht
   ligt    *           hos           *              grus  
   licht               lichtst                      minst licht
   (licht van kleur)
   jÿrs    krajyn      ibréf         *              *     
   innig   inniger     innigst

De trap van overmatigheid wordt uitgedrukt met de resultatiefvorm van een complettief. Evenals bij substantieven, wordt de resultatief gevormd door accentverschuiving (= verdubbeling van de consonant achter de geaccentueerde vocaal). Bij complettieven met een gefixeerd accent wordt meestal het suffix -e gebruikt. Vergelijk:

  a. Do ufire otlôgt.   Hij rijdt wild.
  b. Do ufire otlôggt.  Hij rijdt te wild.

  a. ef féra armâtat    het felle licht
  b. ef férae armâtat   het [al] te felle licht

  Do ufire jazy ber otlôgt.   Hij rijdt echt veel te hard.
  ef ber eng bof              de veel te nauwe broek
  Ef kelbra melde ÿrô ber hupster furt ef mittus.
  De tafel is nèt te groot voor de kamer.

Een complettief kan als werkwoord optreden nadat er een infinitief-e aan is toegevoegd:

  quista - Ef quiste.            goed - Het is goed.
  kinur - Elsa kinure.           ziek - Elsa is ziek.
  hupster - Do hupstere.         groot - Hij wordt groot/groter.
  kjupt - Gress kjupte ef helt.  warm - Ik verwarm de melk.

  Elsa kinure. - Elsa kinurare. - Elsa kinurÿne.
  Elsa is ziek. - Elsa wordt ziek. - Elsa blijft ziek.

  Do knôfare. - Do knôfaravy.
  Hij wordt bekend. - Hij wil bekend worden.
  Elsa kinure. - Elsa kinura.
  Elsa is ziek. - Elsa is ziek geweest.

5. TELWOORDEN

TWEE SYSTEMEN

Het systeem van de telwoorden is nogal gecompliceerd. Er bestaan zogenoemde stamwoorden voor 1 t/m 6, 8 t/m 14 en 36. De getallen 14 en 36 worden in de Spokanische godsdienst (Ergynne) als 'heilig' beschouwd. Alle overige getallen worden van de stamwoorden afgeleid, bijvoorbeeld:

  15 = erg-ér                  veertien-één
   7 = heferg (= holfe-erg)    half-veertien
  26 = erg-tesen               veertien-twaalf
  28 = tenerg  (= ten x erg)   twee (maal) veertien

  ten ferdus - hent ferdu    twee stoelen - vijf stoelen

  5 (hent) efanty = 5 (vÿr) efantys     5 kinderen

       oud systeem                    nieuw systeem            
  17   erg-dur (veertien-drie)        main-heferg (tien-zeven)
  38   rân-ten (zesendertig-twee)     dursa-âke (dertig-acht)

In elliptische constructies of in zakelijke teksten wordt een rangtelwoord gevormd met het suffix -tef:

  ef durtef sért = ef 3f sért            het derde huis
  ef pérsatef moplariy = ef 100f moplariy
  het honderdste ongeluk

  Dena moplariy melde fârtef lelmo tof.
  dit  ongeluk  is    vierde deze  dag
  Dit is het vierde ongeluk vandaag.

  a. Groft walers pe    duriym   lo  Lerdu.
     zijn  zonen  heten de-derde als Lerdu
     (te interpreteren als: 'van zijn zonen heet de derde Lerdu')
     Zijn derde zoon heet Lerdu.

  b. Groft waler pe hentiy lo Petriy.
     Zijn vijfde zoon heet Petriy.

Voor een uitgebreid overzicht van alle telwoorden wordt verwezen naar het bestand Telwoorden en Rekenen.

6. BIJZINNEN

BETREKKELIJKE BIJZINNEN

Betrekkelijke bijzinnen kunnen op twee manieren gevormd worden:

1 - met een betrekkelijk voornaamwoord

  té   (refereert aan een concreet substantief enkelvoud)
  sem  (refereert aan een abstract substantief enkelvoud)
  mit  (refereert aan een meervoudig substantief)

2 - met het betrekkelijke suffix -lira

Het suffix -lira wordt in principe achter het hulpwerkwoord in de bijzin gevoegd. Ontbreekt dit, dan komt het achter het hoofdwerkwoord in de bijzin. Een bijzin met -lira komt altijd direct achter het antecedent in de hoofdzin.

In het volgende voorbeeld fungeert té als object, en daarom staat het op de gewone objectpositie achter het werkwoord. De lira-bijzin staat direct achter het antecedent, en breekt de hoofdzin dus open (in de glos betekent REL = relatief suffix):

  a. Ef  mimpit melde kaf ef kelbra, tu  gvârce té.
     het boek   is    op  de tafel,  jij zoekt  dat
  b. Ef mimpit, tu  gvârcelira, melde kaf ef kelbra.
     het boek,  jij zoekt-REL   is    op  de tafel
  Het boek, dat je zoekt, ligt op tafel.

  a. 1. Mâx cÿrlôpe ki Kers, té melde kost ÿksaner.
     2. Mâx cÿrlôpe Kers, meldelira kost ÿksaner.
     Mâx groet Kers, die mijn buurman is. (Kers is mijn buurman)

  b. 1. Mâx cÿrlôpe Kers, té melde kost ÿksaner.
     2. Mâx, meldelira kost ÿksaner, cÿrlôpe Kers.
     Mâx, die mijn buurman is, groet Kers.

Een betr.bijzin die gevormd is met een betr.voornaamwoord kan nooit in een hoofdzin ingebed worden. De volgende constructie is dus fout:

  *Mâx, té melde kost ÿksaner, cÿrlôpe Kers.

  a. ef moter, do  nert kurra  beri riffe     té
     de motor, hij niet kan-VT te   repareren die

  b. ef moter, do  nert kurrelira beri riffa
     de motor, hij niet kan-REL   te   repareren-VT

  de motor die hij niet heeft kunnen repareren

ONDERGESCHIKTE BIJZINNEN

De relatie tussen een hoofdzin en een ondergeschikte bijzin kan op twee manieren worden uitgedrukt:

1. met een onderschikkend voegwoord aan het begin van de bijzin;
2. met een onderschikkingspartikel direct vóór het predikaat in de hoofdzin en een speciale uitgang aan het predikaat in de bijzin:

   -ilóme    in actieve zinnen
   -ilomije  in passieve zinnen (met object als passief subject)
   -ilomitâ  in passieve zinnen (met echo als passief subject)
   

   Deze suffixen komen achter de grammaticale stam.

  Eup quardere kirro éfti, er eup mariane. =
  = Eup er    quardere kirro éfti,      eup marianilóme.
    ze  SINDS bezoekt  ons   niet-meer, ze  getrouwd-is-ONDERSCH
  Ze bezoekt ons niet meer, sinds ze getrouwd is.

  Ef mirra melde hârg, janof eft oto enn ool perde. =
  = Ef mirra ma      melde hârg,      eft oto  enn ool
    de weg   DOORDAT is    glibberig, een auto OBJ olie
    pertilóme.
    verloor-ONDERSCH
  De weg is glibberig, doordat een auto olie heeft verloren.

  a. Do zerfe, faroft do pai tu dakrelije. =
  b. = Do  gôf   zerfe, do  pai  tu  dakkilomije.
       hij alsof kijkt, hij door jou beledigd-wordt-ONDERSCH
  Hij kijkt alsof hij door jou beledigd is.

Als er een hechte verbinding tussen hoofd- en bijzin is, en de bijzin staat achter de hoofdzin, wordt er in principe een onderschikkingsdeterminant gebruikt. Staat een bijzin vóór de hoofdzin, of staat deze er geheel los van, dan wordt een voegwoord gebruikt, zoals in:

  Er eup mariane, eup quardere kirro éfti.
  Sinds ze getrouwd is bezoekt ze ons niet meer.

  Ef mirra melde hârg mitulanis? -
    - Janof eft oto enn ool perde.
  Waarom is de weg glibberig? -
    - Omdat een auto olie heeft verloren.

VERGELIJKENDE BIJZINNEN

Vergelijkende bijzinnen worden gevormd met een dubbel voegwoord:

  Gress melde lo hupster lo Jân.    Ik ben even groot als Jân.
  Tôje eft hurt frân eft zlako zôlumôtecos.
  Noch een hond noch een slang kan vliegen.

DAT-ZINNEN

Het grammaticale voegwoord den (dat) kan vervangen worden door het suffix -lira. Vergelijk ook de vorming van betrekkelijke bijzinnen hierboven:

  Gress tiffe, den do arfine mas. =
  = Gress tiffe, do arfinelira mas.
  Ik weet dat hij morgen komt.

  Do zjoffe, den dena lift melde groft follus. =
  = Do zjoffe, dena lift meldelira groft follus.
  Hij beweert dat die grijsaard zijn vader is.

7. VRAAGZINNEN

VRAAGSUFFIXEN

In plaats van een vragend voornaamwoord wordt dikwijls een vraagsuffix aan de grammaticale stam gevoegd:

  Hojelka tu arfine? = Tu arfinelka?    Wanneer kom je?
  Gÿrs zâre ÿr? = Gÿrs zârÿra?          Waar woont u?

  a. Tu krÿše lomp? = Tu krÿsompiy?    Wie bel jij?
  b. Lomp krÿše tu?                    Wie belt jou?

JA/NEE-VRAGEN

Vraagzinnen waarin een vragend voornaamwoord of een vraagpartikel ontbreekt (de zogenoemde ja/nee-vragen), worden ingeleid met het betekenisloze partikel aftel:

  Tu arfine mas. - Aftel tu arfine mas?
  Jij komt morgen. - Kom jij morgen?

  Ef stâgos zurrere kol pert? - Aftel ef stâgos zurrere pert?
  Hoe lang duurt de voorstelling? - Duurt de voorstelling lang?

  Aftel do  ef  môntyos  tyre      lelmo tof lef lomp?
  VRAAG hij het probleem bespreekt deze  dag met wie
  Met wie heeft hij het probleem vandaag besproken?

Indirecte vragen beginnen eveneens met aftel, maar bovendien krijgt het predikaat dikwijls een suffix:

  -ât/-âte   bij een enkelvoudig subject
  -ûs/-ûse   bij een meervoudig subject

  a. Aftel ef bidale?    Regent het?
  b. Do linne, aftel ef bidalât[e].
     Hij vraagt of het regent; Hij vraagt "regent het?"

  a. Tu lamire ón kluft?   Waarnaar verlang je/verlangen jullie?
     (letterlijk: jij verlangt naar wat?/jullie verlangen
     naar wat?)

  b. Do linne, tu lamirûs[e] ón kluft.
     Hij vraagt waarnaar jullie verlangen.

  c. Do  tiffe, kluft tu  lamire   ón   ef
     hij weet   wat   jij verlangt naar het
     Hij weet waarnaar je verlangt.

INVERSIE

Korte vraagjes in de spreektaal worden soms met inversie gevormd. De zinsmelodie moet duidelijk maken dat het hier om een vraag gaat, en niet om een toekomende tijd (die immers óók met inversie wordt gevormd):

  a. Arfine óps mas?    Komen ze morgen?
  b. Arfine óps mas.    Ze zullen morgen komen.

  Aftel arfine óps mas?    Zullen ze morgen komen?

8. VOORNAAMWOORDEN

PERSOONLIJKE VOORNAAMWOORDEN

Het Spokaans kent persoonlijke voornaamwoorden van het eerste niveau en van het tweede niveau. In principe worden de pers.voornaamwoorden van het eerste niveau voor alle functies gebruikt: subject, object, echo en in voorzetselbepalingen:

  Do zerfe eup. - Eup zerfe do.
  Hij ziet haar. - Zij ziet hem.
  Kirro merre lef óps. - Óps merre lef kirro.
  Wij spelen met hun. - Zij spelen met ons.

  Gress kette ef mimpit ón do.
  Ik geef het boek aan hem; Ik geef hem het boek.

  Ef chat melde kaf ef kelbra ur ef hurt melde zjoba ef/kâ.
  De kat zit op de tafel en de hond zit eronder.
  (letterlijk: zit onder het).

  Do zerfe zirrel.    Hij (= Piet) ziet hem (= Jan).

  Gress styne, fimpt idequppelira.
  Ik geef toe dat ik jou belazerd heb.

  Gress styne, tu idequppelira.
  Ik geef toe dat jij [mij] belazert.

Resultatief

Pers.voornaamwoorden van het 2e niveau kunnen een resultatieve vorm krijgen, vergelijk:

  a. Do byte óps/hifde.    Hij slaat hen.
  b. Do byte hiyfté.       Hij slaat hen dood.
     (het 'slaan' heeft een definitief resultaat)

Passieve afleiding

Van de pers.voornaamwoorden 1e niveau bestaat een zogenoemde passieve afleiding, die zich kenmerkt door vocaalwisseling + -e, zoals gress - gróse (ik), do - dôe (hij) of tu - tûe (jij, jullie). De passieve afleiding wordt gebruikt in de volgende gevallen:

  a. passieve zinnen:   Blul luktelije dôe.
                        Hij wordt gewassen.
  b. gebiedende wijs:   Lukte-tûe ef oto!
                        Was de auto!
  c. overwegende wijs:  Prate-kiyro mas.
                        Laten we morgen vertrekken.
  d. causatief:         Gress lukte-dôe ef oto.
                        Ik laat hem de auto wassen.

Van de pers.voornaamwoorden 1e niveau bestaat verder nog een verbale afleiding, die samen met het lege subject ef (het) gebruikt kan worden:

  Lomp pâte? - Ef  gressere!
  wie  klopt   het ik-is
  Wie klopt daar? - Dat ben ik!

  Ef  kirrana,   tu  zerfa té  hols.
  het wij-waren, jij zag   die gisteren
  Wij waren het, die je gisteren zag.

  Ef gresseror  cÿrfratjen pónze  ef  penitenky.
  de ik-geweest overtreder krijgt een boete
  Ik, de overtreder, krijg de boete.

Tenslotte bestaan er van de pers.voornaamwoorden 1e niveau nog enclitische varianten, die als suffix aan onder meer voorzetsels gehecht kunnen worden. Vergelijk:

  Do kette ef mimpit ón gress. = Do kette ef mimpit óngiys.
  Hij geeft het boek aan mij.

  Ef hurt farte 'kara do. = Ef hurt farte 'karadû.
  De hond loopt naar hem [toe].

BEZITTELIJKE VOORNAAMWOORDEN

Bezittelijke voornaamwoorden kennen een zelfstandige afleiding, eindigend op -iy. Deze wordt gebruikt in constructies als:

  kost sért ur ef viltiy       mijn huis en het jouwe
  vilt mimpits oft ef kostiy   jouw boeken of de mijne

Als een niet-subject refereert aan het subject, wordt een wederkerend voornaamwoord gebruikt. Dit wordt altijd vóór het predikaat geplaatst:

  Do sen zerfe.                Hij ziet zichzelf.
  Eup nert sen luktavy.        Ze wil zich niet wassen.
  Gress sen lukte.             Ik was me(zelf).
  Kirro sena chaquinda-kura.   We hebben ons versproken.

  Tu sen lukte.     Jij wast je.
  Tu sena lukte.    Jullie wassen je.

  Do trempe kost mimpit. - Gress trempe sener mimpit.
  Hij leest mijn boek. - Ik lees mijn [eigen] boek.

  Gress trempe groft mimpit. - Do trempe sener mimpit.
  Ik lees zijn boek. - Hij leest zijn [eigen] boek.

Let ook op de zelfstandige afleiding van het wederkerende voornaamwoord sen:

  a. Gress trempe sener mimpit ur tu  paine ef  seniy.
     ik    lees   EIGEN boek   en jij doet  het EIGEN
     Ik lees mijn boek en jij [leest] het jouwe.

  b. Do miype ef seniy.    Hij denkt er het zijne van.

9. VOORZETSELS

CATEGORIEËN

De voorzetsels worden onderverdeeld in de volgende categorieën:

• voorzetsels van tijd
• voorzetsels van plaats
• voorzetsels van richting
• voorzetsels van betrekking

  Do feldre fes ef mittus.    Hij zit in de kamer.
  Do farte ânt ef mittus.     Hij loopt in de kamer [rond].
  Do farte fesdu ef mittus.   Hij loopt de kamer in/binnen.

  Ef chat zirde kaf ef kelbra.       De kat ligt op de tafel.
  Ef chat jumpetece kaf ef kelbrae.
  De kat springt [boven]op de tafel.

De meeste voorzetsels hebben een beperkt betekenisveld, dat wil zeggen: één Nederlands voorzetsel moet vaak op verschillende manieren vertaald worden. Vergelijk:

  instrument:     Do verfute na/wÿrtâlacc eft klômpi.
                  Hij verft met een penseel.
  wijze/middel:   Eup kafte tsazi eft šecc.
                  Zij betaalt met een cheque.
  vervoermiddel:  Gress tupplipe tjâg ef treno.
                  Ik reis met de trein.
  gezelschap:     Eup arfine lef ef fosies.
                  Zij komt met haar ouders.
  tijd:           Tu kettecû ef labiniy kura gopirus terrats.
                  Je kan het pakje met enige dagen ontvangen.
  idioom:         furt ef hâksa             met de stroom mee
                  Do mariane armt/ón eup.   Hij trouwt met haar.

DOOD VOORZETSEL

Een zogenoemd dood voorzetsel heeft zelf geen betekenis maar vervangt een reeds eerder genoemd voorzetsel, bijvoorbeeld:

  Do fallo kura eft kolini oft âs eft blô.
  Hij struikelde over een steen of [over] een blok hout.

  Do hûche pipar tjâg ef habilemiy ur âs ef coðos.
  Hij lost alles op met handigheid en [met] tact.

VOORZETSELUITDRUKKINGEN

Voorzetseluitdrukkingen zijn idiomatische uitdrukkingen met het karakter van een voorzetsel. Bijvoorbeeld:

  luft ÿrliriys rifo dena rapors
  bij  vingers  van  dat  rapport
  aan de hand van dat rapport

  lef ÿrômos-ral   rifo ef nertflecs
  met werking-mede van  de brandweer
  met medewerking van de brandweer

  juelira         ón  ef aðiyk  arpinzôle
  overeenstemmend met de laatste plannen
  overeenkomstig/in overeenstemming met de laatste plannen

  a. fes ef  armâtat rifo ef huarosz       ur âs ef  kleter
     in  het licht   van  de bezuinigingen en ÂS het nieuwe
       aupross ...
       beleid
     in het licht van de bezuinigingen en [in het licht van]
        het nieuwe beleid ...

  b. 1. *fes ef armâtat rifo ef hufôls ur âs ef fóst-ðaks ...
     2. fes ef  armâtat rifo ef hufôls      ur idem âs ef
        in  het licht   van  de olielampjes en IDEM ÂS de
          fóst-ðaks ...
          was-kaarsen
     in het licht van de olielampjes en [van] de waskaarsen ...

10. IDEOANTONIEMEN

Veel woorden (zowel substantieven, werkwoorden als complettieven) hebben twee verwante betekenissen: A en B, terwijl A het antoniem van B is (en omgekeerd). Alleen met idiomatische hulpmiddelen kan uitgedrukt worden of A dan wel B bedoeld wordt. Bijvoorbeeld (de twee tegengestelde betekenissen worden met het teken © gescheiden, waarbij de 'C' beschouwd kan worden als afkorting voor 'contrast'):

  xâmée (stijgen©dalen)
  preip (omhoog): Ef plano xâmée preip.   Het vliegtuig stijgt.
  tûgt  (omlaag): Ef plano xâmée tûgt.    Het vliegtuig daalt.

  côrg   (verweg©dichtbij)
  quista (goed)  : Gress zâre quista côrg.    Ik woon vlakbij.
  tildâ  (slecht): Ef kôbo melde tildâ côrg.  De zon is verweg.

  mômiye (geruststellen©verontrusten)
  ide-   (prefix: ont-/weg-):
                  Ef cecc gress idemômiya.
                  De knal verontrustte mij.
  Pelres (Ergynne-personificatie van Harmonie en Rust):
                  Do mômiye gress luft Pelres.
                  Hij stelt me gerust.

  uzer    (lang©kort, figuurlijk)
  âcÿre   (afnemen) : Ef storâs âcÿre uzer.
                      Het verhaal is kort.
  rÿlempe (toenemen): Ef omâstây rÿlempe uzer.
                      De film is lang.

  Asjetto, ef ÿzja sÿrt, nert tiffelira plitos.
  Asjetto, de hoge©lage stad, die geen overstromingen kent.

Soms kunnen ideoantoniemen zonder nadere omschrijving gebruikt worden. In dat geval moeten ze zo geïnterpreteerd worden dat beide betekenissen tegelijkertijd relevant zijn. Het gaat hierbij altijd om ontkennende uitspraken of om vragen:

  Ef pjaqurt melde tirdus, ef nert xâméecû.
  De lift is kapot, hij kan stijgen noch dalen.

  Gress nert tiffe, âl do zâre côrg.
  Ik weet niet of hij nu dichtbij of verweg woont.

  a. Aftel Lerdu melde ðyss?
     Hoe oud is Lerdu? (letterlijk: is Lerdu oud©jong?)

  b. Aftel Lerdu melde liftkar?  Is Lerdu oud?
  c. Aftel Lerdu melde ÿrkamÿr?  Is Lerdu jong?

Ideoantoniemen komen frequent voor in het Spokaans en het kan moeilijk zijn om uit te maken of een beeldende metafoor die gebruikt wordt om een van de betekenissen uit te schiften beschouwd moet worden als een unieke literaire schepping, dan wel als een idiomatisch cliché. Hiervoor moet een woordenboek geraadpleegd worden.

11. WOORDVORMING

PRE- EN SUFFIXEN

Er bestaan vele suffixen en prefixen (samen: affixen) om nieuwe woorden te vormen. Allereerst zijn er de zogenoemde grammaticale affixen, bijvoorbeeld om van een werkwoord een substantief te maken, om van een complettief een werkwoord te maken, om een meervoud of een resultatief te vormen, enzovoort. Verder zijn er semantische affixen; zij kunnen niet alleen aan woorden gehecht worden, maar soms ook aan andere affixen. Dikwijls wordt een substantief of complettief door een affix vervangen als er sprake is van een samenstelling. Vergelijk:

  hent (hand), in samenstellingen vervangen door cria-:
  criaprams (handrem), criaryt (handvat)

  agrarišâ (landbouw), in samenstellingen vervangen door -ukér:
  eksposišoukér (landbouwtentoonstelling)

  wagen (wagen, kar), in samenstellingen vervangen door -nolac:
  kinânolac (ziekenauto), blofnolac (paard-en-wagen)

  cria- (hand-) en -bâl (-bal) vormen samen criabâl (handbal)

  mennmiflif (voorruit van een auto, en niet: belangrijkste ruit)
  mennfamyl (koningshuis, en niet: belangrijkste familie)

  subelps (ongedierte, letterlijk: secundaire dieren)
  susÿrt  (voorstad, letterlijk: bijstad)

  to--ÿ (verzameling, groep, ge...e):
  bergo - tobergÿ   berg - gebergte
  belp - tobelpÿ    dier - kudde (letterlijk: gedierte)

  geffy - togeffyÿ   appel - appelboom, appelaar
  dâtse - todâtsÿ    dadel - dadelpalm (eigenlijk: 'dadelaar')

  ef blakker kas         de witte jas
  ef useblakker snÿ      de witte sneeuw

  ef mindaroza           de rode roos
  ef usemindakursuus     het rode bloed
  (minda- is een prefix met de betekenis 'rood')

Andere mogelijkheden om nieuwe woorden te vormen zijn:

• vocaalwisseling
• reduplicatie
• accentverschuiving

  nast - nâste     doelgericht - doelloos
  osk - ôskiye     gebruik, gewoonte - ongebruikelijk
  mrôge - mrógé    stinken - reukloos
  flaju - flâjû    iets - niets, niet iets

  vildul - vilduldul    boom - rij bomen, bomenrij
  oto - ototo           auto - file (eigenlijk 'rij auto's')
  eft môntyos - eft môntytyos
  een probleem - een reeks/hoop problemen

  mipper - mipperper    zuil - zuilen

Accentverschuiving drukt in eerste instantie een resultatief uit. Er zijn echter ook woorden waarbij de resultatief gelexicaliseerd is tot een nieuw woord:

  šafer - šaferr  drenkeling (iemand die in het water is
                     gevallen) - drenkeling (iemand die ver-
                     dronken is)
  ÿrlat - ÿrlatt  auto - autowrak (is niet langer een auto meer)

  wik - wika            bad - baden
  râfswik - râfswiks    modderbad - modderbaden

  tof - terrats         dag - dagen
  kôbotof - kôbotofs    zondag - zondagen

  wik - wika                  bad - baden
  zirde-wik - zirde-wika      ligbad - ligbaden

  tof - terrats               dag - dagen
  fente-tof - fente-terrats   feestdag - feestdagen

  eft oto-fabriyk-suprest
  een onderdirecteur van een autofabriek
  orefante-braos
  zin om te zwemmen (letterlijk 'zwemmen-zin')

  uas-tegt  blunder  (letterlijk: 'ganzenknie')

Terug naar begin van dit bestand
Terug naar Taalmenu
Terug naar Hoofdmenu