Spokanisch Archief

•  Wat is SPARC? 
•  Hoofdmenu 
•  Grammatica 
•  Woordenboek 
•  Atlas 
•  Links 
•  Contact 
•  Disclaimer 

1. Overzicht van telwoorden

In het Spokaans worden twee systemen van telwoorden gebruikt:

1. Het klassieke systeem is gebaseerd op de "heilige" getallen erg (14) en rân (36). Tot en met 14 bestaan dus aparte telwoorden, waarbij 15 beschouwd wordt als "14+1", ofwel erg-ér, 16 is "14+2", ofwel erg-ten, enzovoort.
   Van erg zijn verder nog afgeleid: heferg (eigenlijk "holfe-erg", ofwel "half-erg", dus 7) en tenerg (ofwel "twee keer erg, dus 28). Van rân is afgeleid: tenrân ("twee keer rân", dus 72). Hoe de overige telwoorden op 14 en 36 zijn gebaseerd, blijkt uit onderstaande lijst. Zie ook Etymologie van telwoorden.

2. Het rekenkundige systeem is gebaseerd op (min of meer) regelmatig gevormde tientallen, geheel analoog aan talen als Engels, Zweeds of Spaans. De regelmaat gaat zo ver dat ook de getallen 11 en 12 zijn samengesteld uit 10+1 en 10+2 (vergelijk 13=10+3, enzovoort). Maar de "klassieke" telwoorden lÿn (11), tesen (12), râsen (13) en erg (14) zijn zo ingeburgerd, dat zij ook in het rekenkundige systeem gebruikt worden.

Het Spokaans kent geen woord voor "duizend" (1000), maar gebruikt hiervoor de samenstelling main-pérsa (10×100). Daarentegen bestaat er wel een apart woord voor 10.000: plâr.
Zie verder onderstaande lijst.

Het klassieke systeem wordt in de gewone spreektaal gebruikt om getallen te benoemen en eenvoudige berekeningen uit te voeren. Bij meer gecompliceerd rekenwerk wordt bij voorkeur het rekenkundige systeem gebruikt. In wetenschappelijke en financiële omgeving geeft men tegenwoordig altijd de voorkeur aan het rekenkundige systeem, ook bij het benoemen van eenvoudige getallen.

De met * gemarkeerde telwoorden in onderstaande lijst eisen een enkelvoud.

In plaats van een punt tussen de honderdtallen (zoals in het Nederlands) werd er vroeger een punt na de duizendtallen (in het Spokaans veelvouden van honderd) en na de honderdduizendtallen geplaatst. Deze verdeling van de punten komt overeen met de wijze van uitspreken, maar wordt tegenwoordig steeds meer vervangen door het internationale systeem.

2. Rekenen in het Spokaans

Rangtelwoorden worden gevormd met de uitgang -tef: durtef (derde), maintef (tiende), âksta-serstef (86e), tenrân-erg-râsentef (99e), enzovoort. Uitzondering: âke (8) verliest zijn eind-e als -tef wordt toegevoegd: âktef (achtste).
Als getallen met cijfers worden geschreven, wordt -tef afgekort tot f: 1f (1e), 92f (92e), enzovoort.

Breuken worden gevormd met het voorzetsel mip (uit), gevolgd door een rangtelwoord, zoals: dur mip hefergtef (drie-zevende), ér mip pérsatef (één-honderdste). In plaats van ér mip tentef (één-tweede) wordt eft holfe (een half) gezegd. En in plaats van ér mip fârtef (één-vierde) en dur mip fârtef (drie-vierde) zegt men liever ér korter (een kwart) en dur korters (letterlijk: drie kwarten).

Rekenkundige bewerkingen worden als volgt uitgedrukt (uitdrukkingen met rekenkundige telwoorden zijn in groen weergegeven):

© De Twee Hanen v.o.f. • Kimswerd • The Netherlands

DA 77-101082 • SPARC 04 apr 1991