A. Etiketten
Er bestaan een aantal wettelijke regels waaraan een etiket op een fles wijn moet voldoen. Zo dienen in ieder geval het volumepercentage alcohol (% ˙ry.), de inhoud (in centiliter = sl), de naam van de producent, het oogstjaar, het vervaardigingsnummer (ofwel M-nummer) en de tekst "Produce of Spocania" vermeld te zijn.
Het vervaardigingsnummer staat achter het symbool 
, en begint altijd met een M. Aan de eerste twee cijfers herkent met het wijndistrict, en wel:
| |||
| 12 - 18 - 20 - 28 | = Tjokky | ||
| 13 - 21 - 27 | = Etercôtiy | ||
| 14 - 22 - 24 | = Javes | ||
| 15 - 23 | = Mari | ||
| 10 - 11 | = Lamk | ||
| 16 - 17 - 26 | = Teta-Qulboech | ||
| 19 - 30 | = Garos | ||
Uit het viercijferige getal dat weergegeven wordt door het tweede t/m vijfde cijfer kan opgemaakt worden om wat voor wijn het gaat. Het getal kan de volgende informatie bevatten:
- Het landgoed waar de wijn is verbouwd.
- De wijngaard waar de wijn is verbouwd (landgoederen kunnen namelijk meerdere wijngaarden bezitten, maar er zijn ook kleinere landgoederen die feitelijk één wijngaard zijn; en er zijn wijngaarden die niet tot een landgoed behoren).
- De plaats van de wijnproductie (veel landgoederen en wijngaarden maken hun eigen wijn, maar er zijn er ook die alleen de druiven verbouwen en de wijnproductie overlaten aan anderen).
- De plaats van de botteling (in Spokanië leveren veel wijnproducenten hun wijn in vaten af aan speciale bottelarijen, maar sommige producenten bottelen hun eigen wijn).
- De wijnsoort (de wijnsoort kan uitgedrukt worden in een naam, zoals Sectâ mip Vl˙s (dan weet iedereen dat het om een zoete witte wijn gaat), in de naam van de druif (zoals Chardonnay) of in de kleur van de wijn (zoals mindaweinô = rode wijn).
- Het oogstjaar (als het oogstjaar uit het M-nummer opgemaakt kan worden, moet het om een heel bijzonder wijnjaar gaan, dat zich duidelijk van andere jaren onderscheidt; sommige wijnproducenten zijn van mening dat zij een wijn leveren die per definitie élk jaar heel bijzonder is, in dat geval krijgt elk jaar dus een eigen M-nummer. Maar meestal zal het om een zeer speciale uitzondering gaan).
Er zit weinig systeem in de M-nummers, en wel om de volgende redenen: (1) de nummering is historisch zo gegroeid; (2) sommige landgoederen hebben meerdere wijngaarden en niet elke wijngaard behoort tot een landgoed; (3) druiventeler, wijnmaker en bottelaar kunnen één, twee of drie verschillende personen/bedrijven zijn; (4) wijnsoort en oogstjaar hebben soms wel, soms niet, een eigen M-nummer.
Hier volgt een overzicht van de betekenis van enige M-nummers die voorkomen op wijnetiketten die in het Spokanisch Archief zijn afgebeeld:
| M-nr | district | landgoed | wijngaard | productie | botteling | soort | jaar |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| M10222 | Lamk | - | Ludana | wijngaard | Adegiy C˙rbast˙-s˙rt | - | - |
| M11013 | Lamk | stad Kiven | Vl˙s-arks | wijngaard | stad | Sectâ mip Vl˙s (Seyrt-Simona) | 2003 |
| M14016 | Javes | - | St.Amalia | wijngaard | GRW in Noniy | Pinot Grigio Rosa | 2018 |
| M17015 | Teta- Qulboech | - | Lopiy-Arânja | wijngaard | Ef Jôl Soeder in Frâk | Chardonnay | 2009 |
| M17??? | Teta- Qulboech | - | Salep-Biyôp | wijngaard | Ef Jôl Soeder in Frâk | - | - |
| M20553 | Tjokky | d Hogorit-Qualâ | Cândlo-đarmiy | d | d | Ef Manes rifo ef Knurfel-môjôl | - |
| M21067 | Etercôtiy | d St.Abenatođâ | - | d | d | - | - |
| M26375 | Teta- Qulboech | d St.Lankos | perceel B6 | d | wijnhandel in Teta | Jândra-cosis | 2004 |
| M28615 | Tjokky | d Luft Xejafiy fes Sinto | - | d | d | Merlot & Rondo | 2013 |
| M30129 | Garos | d Garostiy | - | d | d | Pinot meunier & Pinot gris | 2014 |
De afkorting d staat voor arkdomenn (landgoed). Zo kunnen we uit nummer M21067 opmaken dat de wijn die bekend is onder de naam St.Abenatođâ van het gelijknamige landgoed komt, dit landgoed als één wijngaard wordt beschouwd, en ook de productie en botteling op dit landgoed plaatsvindt.
Uit nummer M26375 kunnen we opmaken dat het landgoed St.Lankos een aantal wijngaarden kent die aangeduid worden met een perceelnummer, de wijn op het landgoed is geproduceerd, maar gebotteld bij een of meer niet nader genoemde wijnhandelaren in de stad Teta. Voorts wordt gebruikgemaakt van de druivensoort Jândra, en is het wijnjaar 2004 zo bijzonder dat het een eigen M-nummer heeft gekregen (dit komt omdat deze wijnsoort voor het eerst in 2004 op de markt is gebracht, zie hieronder).
Bij nummer M11013 zien we dat de wijngaard zich bevindt op het landgoed "stad Kiven", feitelijk gaat het dus om een terrein dat in bezit is van de gemeente Kiven (de wijngaardbezitter pacht zijn grond van de gemeente). Hoewel de wijngaardbezitter de wijn produceert, wordt deze door een gemeentelijk bedrijf gebotteld. Verder zien we dat de aanduiding "Sectâ mip Vl˙s" nader gespecificeerd wordt door de typenaam Seyrt-Simona; de kenner weet dan dat het om een extra zoete variant gaat die veelal gedronken wordt als dessertwijn.
Eventueel mag er nog een kwaliteitskeur worden toegevoegd. Dit is een omkaderde letter achter een gestileerd druiventrosje, bijvoorbeeld 
. De betekenis van de letters is:
A = uitzonderlijk goede kwaliteit
B = goede kwaliteit
C = zeer redelijke kwaliteit
D = redelijke kwaliteit
E = matige kwaliteit
De kwaliteitskeur wordt gegeven door een deskundige jury die bestaat uit afgevaardigden van het lokale wijngilde, plus nog enkele onafhankelijke deskundigen.
De kwalificaties A en B worden uiteraard graag door de producent aangegeven. De overige staan meestal niet op het etiket, maar worden wel in vakliteratuur ed. gebruikt.
Soms staat er bovendien een letter in een cirkeltje genoemd, bijvoorbeeld 
: dit is een
kwaliteitskeur die wordt gegeven door het Institua furt ef Weinô-lebetec˙r Kafđobiyros (IWK).
B. Wijnbouwgebieden
Spokanische wijn komt voor het grootste deel van het eiland Tigof, en in mindere mate ook van Lomky. Het eilandje Garos heeft een zeer beperkte wijnproductie, die echter voor het eiland zelf bestemd is.
De Spokanische taal kent twee woorden voor 'wijn':
Sectâ is altijd droge wijn van Tigof of Oost-Lomky, dikwijls enigszins mousserend (maar niet te verwarren met de Duitse sekt, die te vergelijken is met champagne); sectâ kan wit óf rood zijn, en tegenwoordig wordt er ook geëxperimenteerd met een rosé-variant.
Weinô is elke andere soort wijn, ook buitenlandse.
De volgende wijndistricten worden onderscheiden:
1. Tjokky 2. Etercôtiy 3. Javes 4. Mari 5. Lamk 6. Teta-Qulboech 7. Garos
De zuidkant van het Tjokky-gebergte op Tigof (district Neno), met name de landgoederen (arkdomenns) Đabâiy, Hogorit-Qualâ en Luft Xejafiy fes Sinto, en de streek rond de plaats Huron-s˙rt.
Het gebied tussen Qualâ en Huron-s˙rt, onmiddellijk onder de rij landgoederen, wordt Ef Sântsiy genoemd. De streek rond Huron-s˙rt staat bekend als Lariy.
Ef Sântsiy - vaten met wijn liggen klaar om in Manes-Puriy
aan de bottelaars verkocht te worden
Uit Tjokky komen diverse rode wijnen, die herinneren aan Beaujolais of Bourgogne; ze zijn bekend onder de naam Kursuus-sectâ (Bloedwijn). Aan de westkant van Ef Sântsiy liggen de dorpen Âkevildul en Blufklirrotiy, waar goede witte wijn gemaakt wordt, bekend onder de naam "Blakker Âkevildul" (Witte Âkevildul).
Met de omschrijving "Sectâ mip Lariy" wordt altijd een dure rode of witte wijn uit dit kleine gebied bedoeld.
De landgoederen bottelen hun wijn meestal zelf, maar de wijnen uit Ef Sântsiy worden in vaten verkocht aan de bottelaars op de markt van Manes-Puriy.
Bekende wijn van het landgoed Hogorit-Qualâ:
|
Ef Manes rifo ef Knurfel-môjôl
KURSUUS-SECTÂ MIP NENO ARKDOMENN HOGORIT-QUALÂ 12% (1980); M20553 "Opârgiy liskosos fes ef arkdomennec˙r adegiys." "Fes ef zôr rifo ef Sectâ-ylâm-grup ber Manes-Puriy."
Ef Manes rifo ef Knurfel-môjôl wordt op het landgoed zelf gebotteld, en niet in vaten aan de bottelaars in Manes-Puriy verkocht, zoals gebruikelijk is.
|
|
SINDS 1915
LANDGOED LUFT XEJAFIY FES SINTO STREEK TJOKKY 2013 MERLOT & RONDO Rode wijn van het landgoed Luft Xejafiy Fes Sinto. Een simpel etiket voor een uitstekende wijn, maar met de namen van de druivenrassen - een nieuwe trend bij Spokanische wijnen. |
Het Oenologisch Laboratorium in Manes-Puriy is een gerenommeerd instituut dat de kwaliteit van de Spokanische wijnen in de gaten houdt en research op het gebied van druiventeelt en wijnproductie doet. Het laboratorium richt zich op alle wijnbouwgebieden van het land, niet alleen op die rondom Manes-Puriy.
De zuidkust van het eiland Tigof, tussen de plaatsen St.Hafegge en Ef chis (district Neno). Met name het landgoed (arkdomenn) St.Abenatođâ en de streken rond de plaats St.Hafegge en rond het dorp Melbech (gemeente Etercôtiy-s˙rt).
Uit dit gebied komt vooral witte wijn, zowel droge als zoete, maar altijd vol van smaak.
Bekende droge witte wijn, vol van smaak, van het landgoed St.Abenatođâ:
|
"Sinto-Abenatođâ is een ronde verfrissende en droge witte wijn, geproduceerd en gebotteld op het landgoed Sinto-Abenatođâ aan de zuidkust van Tigof, in het
wijndistrict Etercôtiy. Deze wijn past uitstekend bij koud vlees, gevogelte en vis."
St.Abenatođâ |
Het glooiende gebied in het oosten van het eiland Tigof (district Flâp), tussen de plaatsen Asjetto en Halaresto. Met name de streek rond het dorp St.Amalia (gemeente Lijercâ-s˙rt) en de plaats St.Manta zijn beroemd vanwege de frisse rosé-achtige wijn die bekend staat onder de naam Monet (snobistische Spokaniërs spreken de naam op zijn Frans uit). Bekende wijngaarden voor Monet:
- Dâldest bij St.Amalia (gem. Lijercâ-s˙rt)
- Ef Blakker Lôbâ bij St.Amalia (gem. Lijercâ-s˙rt)
- St.Âlbân bij St.Manta
Uit de streek rondom Noniy en Begrâ komt een frisse Beaujolais-achtige rode wijn. Bekende wijngaard:
- St.Leoniy bij Begrâ (gem. Asjetto)
Zie namen op regiokaart Asjetto
Vanaf ca. 2010 worden droge, soepele wijnen steeds populairder in de grote steden. Ze worden gedronken als aperitief, maar ook gewoon "ertussendoor", 's zomers op een terrasje of in de tuin. Onder andere enkele wijngaarden bij Sinto-Amalia, in de Javes-streek, haken op deze trend in. Hier wordt nu voor het eerst geëxperimenteerd met de Pinot grigio-druif. Heel populair is tegenwoordig de Pinot Grigio Rosa van St.Amalia, uit een wijngaard ten noorden van dit dorp. De wijn wordt gebotteld door Giyner-Riđôs & Weertiy (GWR) in Noniy. Ook de trend voor moderne, strakke etiketten zet steeds meer door.
|
|
"Pinot Grigio Rosé SINTO-AMALIA Wijn uit Javes / Lijercâ-s˙rt Fris en fruitig Licht sprankelend Citrus, perzik en licht gember Ideaal als aperitief of met zeevruchten Serveertemperatuur 8°-10° C Medium zuurtegraad Bevat sulfiet" |
|
Verschillende gevels in Noniy zijn gesierd met het uithangbord van het Wijngilde (Sectâ-toylâmos). Hier vindt men de proeflokalen en theatertjes, waar wijnproeven, gastronomische geneugten, drankgelagen, toneel en folklore hand in hand gaan. Het uithangbord bestaat uit een soort hellebaard met als bijl een tros druiven en wijnranken. Hieraan hangt de kop van Iyer, de god van de wijn. |
Op de Mari-vlakte (eiland Tigof, district Flâp) zijn enkele wijngaarden in het bezit van een coöperatie bestaande uit de bewoners van de Zjurre-commune en de Kordazee-commune, en de nonnen uit het St.Sebâsten-klooster.
De coöperatie is uniek vanwege de samenwerking tussen de seculiere commune-bewoners en de religieuze kloosterlingen; men produceert hier een verfrissende, ronde witte wijn:
St.Sebâsten
12% (1997)
druivensoort: Chenin Blanc
(vergelijk: Droë Steen, Zuid-Afrika)
Het centrum van het Lamk-gebergte op Lomky (district Kina), en ten zuiden en oosten hiervan, globaal tussen de plaats Kiven en het Oz˙-meer.
Uit deze streek komen diverse rode wijnen; de Bordeaux-achtige wijn van de wijngaard Ludana (10 km ten oosten van C˙rbast˙-s˙rt) is zeer geroemd.
Ten westen van Kiven, in de luwte van de Vl˙s-top, is een klein wijnbouwgebied dat bekend is om zijn zoetige witte wijn, de "Sectâ mip Vl˙s". Sinds de betere restaurants in Spokanië diverse zoete dessertwijnen op de wijnkaart hebben (die de traditionele dessertlikeurtjes moeten vervangen), is er een tendens om de Sectâ mip Vl˙s steeds zoeter te maken en als dessertwijn aan te prijzen.
|
LUDANA Ef hupster mindasectâ rifo Lamk - 1996 12% - 75 sl M10222 - C˙rbast˙-s˙rt - Produce of Spocania |
|
De wijnen uit de streek Vl˙s zijn altijd wit en zoet. Maar een extra zoete soort krijgt als typenaam Seyrt-Simona (de naam van het kasteel op het landgoed Troef, hoewel de wijn zelf niet van dat landgoed afkomstig is). De etiketten van de Vl˙s-wijnen vallen altijd op door hun strakke vormgeving met uitsluitend tekst. Eft ˙rkô ˙rfla'ôk rifo ef reo-d˙fos = Een weldadige begeleider bij het einde van de maaltijd. |
|
De 5 landgoederen aan de zuidkust van het district Neze (eiland Lomky), en de wijngaarden rond het dorp St.Gonzales zijn bekend om hun mousserende rosé-achtige wijnen. Het landgoed Hogorit-Teta produceert ook een zware zoete rode wijn die graag als digestief wordt gedronken.
|
|
Sinds ca. 2000 komt ook het gebied tussen Frâk en Gasky, ten oosten van Teta-Qulboech, als wijnbouwgebied op. Deze streek heeft dankzij de beboste heuvelrug in het westen een zacht klimaat, waar vooral de Chardonnay-druif het goed doet. De wijnen uit dit gebied hebben nog geen officiële classificatie, en worden verkocht onder de druivennaam Chardonnay. Dat is in Spokanië tamelijk uitzonderlijk, daar wijnen altijd genoemd zijn naar de streek, en de druivensoort een ondergeschikte rol speelt.
Maar ook Spokanië lijkt de internationale tendens te gaan volgen om wijn te karakteriseren naar de druivensoort, en niet (uitsluitend) naar de plaats van herkomst. De Chardonnay van de recent (2009) productieve wijngaarden rond het dorp Ybbe (bij Frâk) wordt door kenners zeer gewaardeerd.
| Tussen het dorp Ybbe (vlak onder Frâk) en het Lopiy-Arânja-klooster ontstaat een nieuw wijngebied met veelbelovende witte wijnen. |
|
[Vertaling] Koel drinken bij zeevruchten, gegrilde vis of vis in saus, of zachte kazen. De wijngaarden voor deze Chardonnay-wijn liggen tussen het dorp Ybbe, vlak bij Frâk, en het Lopiy-Arânja-klooster, tegen de oostelijke hellingen van de uitlopers van het Boesh-gebergte. Het klooster stamt uit de 14e eeuw en wordt bewoond door een dozijn zusters Clarissen.
Serveertemperatuur: 10-12 graden |
Het getal 7825 in de streepjescode verraadt dat deze wijn
gebotteld is bij het bottelbedrijf Ef Jôl Soeđer in Frâk.
Op het landgoed Garostiy wordt op beperkte schaal wijn geproduceerd. Het gaat hier om een lichte rode wijn die vanwege de geringe hoeveelheid niet gewoon te koop is. Een beperkt aantal bevoorrechte bewoners van Garos kunnen deze wijn aanschaffen, en er zijn ook enkele restaurants en bars waar de lokale wijn voor flinke prijzen wordt aangeboden.
Tot omstreeks 1980 produceerde Garos bijna 7 keer zo veel wijn als tegenwoordig, maar de grond voor de wijngaarden is bijna geheel opgeofferd voor recreatieve en toeristische doeleinden (campings, sportterreinen ed.)
| Omdat de wijn van het landgoed Garostiy niet in de detailhandel te koop is, bevat het etiket alleen de wettelijk verplichte informatie. Er is ook geen apart informatie-etiket met een nadere beschrijving van de wijn of een streepjescode. Zelfs het jaar staat niet vermeld (wel op de kurk), want dat is op te maken uit het M-nummer (M30129 is 2014). De pinot meunier is in Europa geen erg populaire druif, maar in combinatie met de pinot gris is er een voortreffelijke wijn van te maken. |
C. Notenwijn
Met name op Lomky, en dan in het stroomgebied tussen de Qulboech en de Vâryniy, en ook de reeks landgoederen ten westen van Gasky, wordt veel notenwijn geproduceerd. Deze drank is bekend onder de naam svegt en is altijd zoet, met een alcoholpercentage tussen de 20 en 25 procent.
Notenwijn kan weliswaar van diverse soorten noten worden gemaakt, maar voor de svegt van Lomky wordt vooral een combinatie van amandelen en walnoten gebruikt. In deze subtropische streek gedijen ook amandelbomen goed, terwijl walnoten in het hele land kunnen groeien.
Een bekende svegt is Spâmoa uit het dorp Vort-Knurfelstiy, waarvoor amandelen en walnoten uit de beschutte dalen langs de Qulboech worden gebruikt.
|
Spâmoa is een bekende notenwijn (svegt) uit Vort-Knurfelstiy. Tekst op het etiket: SVEGT van KWALITEIT A uit de Zonnige Tuinen van Spâmoa Sinds het jaar 1834 DE SPOKANISCHE SMAAK VOOR LIEFHEBBERS Prijs 7h70 - Inhoud 1 liter - Alcoholgehalte ca. 23% Evenals op de etiketten van "echte" wijn, wordt ook bij notenwijn het symbool gebruikt om de producent aan te geven. De letter "" bij dit symbool duidt op de notenwijnhandelaar Marazze omgeeet-Teleft in Vort-Knurfelstiy.Opvallend is ook de prijs op het etiket. Over het algemeen bepaalt de verkoper de prijs van een product, en niet de producent. We moeten dit dan ook als een adviesprijs beschouwen, die meestal hoger is dan wat men in de winkel betaalt. |