Spoorwegen: categorieën personenvervoer

Van oudsher onderscheidde de Spokanische Spoorwegen (SA) drie categorieën voor personenvervoer:

Zeces-treno (letterlijk "Dorpstrein") – Dit zijn de lokale treinen, oftewel boemeltjes, op de secundaire lijnen die bij talloze haltes en kleinere stations stoppen, maar soms ook over hoofdlijnen rijden om grotere stations te bedienen. Er rijdt vaak een bagagewagen mee voor het vervoer van vee en paarden, vooral als de trein op marktdagen naar een marktplaats gaat. De eenvoudige twee-assige rijtuigjes werden vanaf ca. 1950 steeds meer vervangen door vierassige rijtuigen met iets meer comfort. De rijtuigen zijn te herkennen aan hun geel-bruine kleurstelling. De rijtuigen zijn te identificeren aan de hand van hun specifieke nummer, voorafgegaan door ZV = personenrijtuig (de Z van zeces-treno en de V van veldur (persoon)), of ZW = bagagerijtuig (de W van wagâg (bagage)).
Sutreno (letterlijk "Ondertrein" oftewel "Secundaire trein") – Dit zijn de stoptreinen op de hoofdspoorlijnen (oftewel het regionale vervoer) die in principe bij elke halte of elk station stoppen. We maken onderscheid tussen getrokken treinen en treinstellen of losse motorrijtuigen. De treinen zijn te herkennen aan hun geel-rode kleurstelling. De rijtuigen zijn te identificeren aan de hand van hun specifieke nummer, voorafgegaan door SVy = personenrijtuig (de S van sutreno en de V van veldur (persoon)), of SWy = bagagerijtuig (de W van wagâg (bagage)). De motorrijtuigen zijn eveneens geel-rood en hun specifieke nummer wordt voorafgegaan door SVx = motorrijtuig. Er bestaan geen motorrijtuigen met de functie van bagagerijtuig (die dus theoretisch de code SWx zouden moeten hebben). Treinstellen zijn voornamelijk van latere datum (pas vanaf ca. 1970) en hadden oorspronkelijk eveneens de geel-rode kleurstelling, maar tegenwoordig komen er allerlei andere varianten voor, en gaat het veelal om bekende buitenlandse typen, al dan niet in licentie in Spokanië gebouwd. Zie ook het overzicht van de Treinstellen.
Oudere sutrenos worden soms wel gedegradeerd tot zeces-treno, zonder dat de kleurstelling wordt aangepast. Dus tegenwoordig kunnen geel-rode treinen ook een lokale trein zijn.
Menntreno (letterlijk "Hoofdtrein") – Dit zijn de sneltreinen op de hoofdspoorlijnen die alleen bij de grotere stations stoppen. We maken onderscheid tussen getrokken treinen en treinstellen. De treinen zijn te herkennen aan hun geel-oranje kleurstelling. De rijtuigen zijn te identificeren aan de hand van hun specifieke nummer, voorafgegaan door MV = personenrijtuig (de M van menntreno en de V van veldur (persoon)), MW = bagagerijtuig (de W van wagâg (bagage)), MP = restauratierijtuig (de P van póntel (café)) of MS = slaaprijtuig (de S van slapelsat (bed)). Er bestaan geen losse motorrijtuigen in de categorie MV. Treinstellen zijn voornamelijk van latere datum (pas vanaf ca. 1970) en hadden oorspronkelijk eveneens de geel-oranje kleurstelling, maar tegenwoordig komen er allerlei andere varianten voor, en gaat het veelal om bekende buitenlandse typen, al dan niet in licentie in Spokanië gebouwd. Zie ook het overzicht van de Treinstellen.
Oudere menntrenos worden soms wel gedegradeerd tot sutreno, zonder dat de kleurstelling wordt aangepast. Dus tegenwoordig kunnen geel-oranje treinen ook een stoptrein zijn.

In 1992 heeft de SA een extra luxe sneltrein geïntroduceerd, die in navolging van Europa ook Intercity wordt genoemd. De intercity's vullen als een luxe (en dus duurdere) variant de diensten van de sneltreinen aan. Aanvankelijk bestonden de intercity's uit getrokken materieel, maar er komen tegenwoordig steeds meer treinstellen bij. Alle intercity's zijn te herkennen aan hun geheel oranje uiterlijk, met diagonele blauwe strepen. De rijtuigen zijn te identificeren aan de hand van hun specifieke nummer, voorafgegaan door IV = personenrijtuig (de I van intercity en de V van veldur (persoon)), IW = bagagerijtuig (de W van wagâg (bagage)), IP = restauratierijtuig gecombineerd met een bagage-afdeling (de P van póntel (café)) of IPx = restauratie- en barrijtuig (zonder bagage-afdeling; de x staat voor "extra luxe", vanwege de bar). Er bestaan geen specifieke IC-slaaprijtuigen, maar soms rijdt er een MS-slaaprijtuig mee (dus oorspronkelijk menntreno).

Een bijzonder fenomeen zijn de "energiewagens" (IE = intercity-energiy), speciale rijtuigen met dieselmotoren en elektrische generatoren om de trein van extra elektriciteit te voorzien. Dit werd nodig geacht omdat de trekkende locomotieven niet de energie konden leveren die nodig was voor de restauratiewagens en de stroom vretende verlichting, verwarming en airco. Ook werd er aanvankelijk rekening mee gehouden dat de intercity's op niet-geëlektrificeerde lijnen zouden kunnen rijden, maar dat is in de praktijk nooit gebeurd. De energiewagens worden sinds ca. 2010 dan ook niet meer in personentreinen ingezet (maar worden soms wel gebruikt in werktreinen voor baanonderhoud bij niet-geëlektrificeerde lijnen, als er elektriciteit nodig is).

Personenvervoer
ELG	elektrisch treinstel (elek-lajâfgôs)
DLG	dieseltreinstel (diesel-lajâfgôs)
DELG	diesel-elektrisch treinstel (diesel-elek-lajâfgôs)
ZV	personenrijtuig lokaal vervoer (zeces-treno veldur)
ZW	bagagerijtuig lokaal vervoer (zeces-treno wagâg)
SVy	personenrijtuig regionaal vervoer (sutreno veldur)
SVx	personen-motorrijtuig regionaal vervoer (sutreno veldur)
SWy	bagagerijtuig regionaal vervoer (sutreno wagâg)
MV*	personenrijtuig sneltrein (menntreno veldur)
MW*	bagagerijtuig sneltrein (menntreno wagâg)
MP*	restauratierijtuig sneltrein (menntreno póntel)
MS*	slaaprijtuig sneltrein (menntreno slapelsat)
IV*	personenrijtuig intercity (intercity veldur)
IW*	bagagerijtuig intercity (intercity wagâg)
IP*	restauratie/bagagerijtuig intercity (intercity póntel)
IPx*	restauratie/barrijtuig intercity (intercity póntel)
IE*	energiewagen intercity (intercity energiy)

Qua dienstregeling is er geen verschil tussen de categorieën "sneltrein" (menntreno) en "intercity". Intercity's onderscheiden zich echter van "gewone" sneltreinen omdat ze moderner en luxueuzer zijn. Het verouderde en minder luxe sneltreinmaterieel zal uitgefaseerd worden zodat deze categorie in de naaste toekomst niet meer bestaat. Wellicht dat een deel van het sneltreinmaterieel gedegradeerd wordt tot de categorie "regionale trein".

Terug naar Spoorwegen
Status: Nog uitwerken.