Spokanisch Archief

•  Wat is SPARC? 
•  Hoofdmenu 
•  Grammatica 
•  Woordenboek 
•  Atlas 
•  Links 
•  Contact 
•  Disclaimer 

1. Algemene regels

Behalve het hoofd van de Landsregering oftewel de voorzitter van de Âtviss (dus de Koning) worden alle andere hoofden, voorzitters, leden en afgevaardigden gekozen. Wie de kandidaten voor al deze functies voordraagt en wie er over deze kandidaten mogen stemmen blijkt uit onderstaand overzicht.

Met "volk" wordt bedoeld: elke stemgerechtigde met Spokanische nationaliteit. Stemgerechtigd zijn zij die de leeftijd van 18 jaar hebben bereikt en niet zijn uitgeklaard, onder curatele gesteld of bij gerechtelijk vonnis van het stemrecht ontheven zijn. Om voor een van de functies binnen het bestuur in aanmerking te komen dient men de leeftijd van 21 jaar bereikt te hebben. Voor de functie van Minister dient met zelfs 23 jaar of ouder te zijn.

Personen die een andere dan de Spokanische nationaliteit bezitten, zijn in Spokanië stemgerechtigd als: zij de leeftijd van 21 jaar hebben bereikt en meer dan 10 jaar in Spokanië woonachtig zijn. Natuurlijk mogen ook zij niet zijn uitgeklaard, onder curatele gesteld of bij gerechtelijk vonnis van het stemrecht ontheven zijn. Personen met een andere dan de Spokanische nationaliteit kunnen nimmer in aanmerking komen voor een functie binnen het bestuur.

1. Elke stemgerechtigde Spokaniër kan zich kandidaat stellen voor het kiesdistrict waarin hij woonachtig is (elk bestuurlijke district is onderverdeeld in 3 of meer kiesdistricten).
   Voor de kandidaatstelling als lid van de Zâmporementec kan men terecht bij de voorzitter van het verkiezingsbureau in het kiesdistrict waar men woonachtig is.
2. Elke stemgerechtigde Spokaniër kan zich kandidaat stellen voor het genoemde lichaam van het eiland, het district of de gemeente waar hij woonachtig is.
   Daar in dorpen en communes iedereen elkaar kent zal iemand zich meestal met instemming of op aandrang van zijn dorps- of communegenoten kandidaat stellen.
   Voor de kandidaatstelling voor de genoemde functie kan men terecht bij de Kandidatenraad (Ifâm-meeg) in de hoofdstad van het district waar men woonachtig is.
   De Ifâm-meeg bestaat uit 12 leden; het mogen geen politici zijn die een direct belang hebben bij de kandidaatstelling van een bepaald persoon. De Mejôje (Eilandshoofd) moet er persoonlijk op toezien dat de Ifâm-meeg een onpartijdig en neutraal orgaan blijft.
3. Vanaf 2005 worden de Mejôjes en Kjelefs voor een periode van 4 jaar gekozen. Ook voor de Zeces-stamero is in de naaste toekomst een periode van 4 jaar gepland, maar over de ingangsdatum is nog niets officieel beslist.

De verkiezingen vinden elk jaar op dezelfde datum plaats. Deze is (in principe) 14 dagen na de kroningsdatum van de regerende vorst. Voor de laatste drie staatshoofden geldt:

1. Koning Huron Herco II: gekroond op 15 augustus 1894; verkiezingsdatum 29 augustus
2. Koning Huron Herco III: gekroond op 23 juni 1934; verkiezingsdatum 7 juli
3. Koning Huron Herco IV: gekroond op 25 juni 1965; huidige verkiezingsdatum 9 juli

Als de verkiezingsdatum een officiële feestdag of een Zerusstof (zie Ergynne-kalender) is, worden de verkiezingen een dag later gehouden. Ook andere feesten en gebeurtenissen kunnen ertoe leiden dat de verkiezingen op een andere dag worden gehouden; het kabinet dient hierover te beslissen, en vervolgens dient de volksvertegenwoordiging de nieuwe datum goed te keuren. Het staatshoofd wordt buiten deze procedure gehouden, wat begrijpelijk is als we bedenken dat het vaststellen van de nieuwe verkiezingsdatum altijd gebeurt naar aanleiding van het overlijden van het staatshoofd.

Als er een nieuw staatshoofd gekroond is, is er dus ook een nieuwe verkiezingsdatum. Het kan dan gebeuren dat deze datum niet zo ver weg ligt van de oude datum, dus dat de nieuwe verkiezingen zeer snel op de vorige verkiezingen volgen. In dat geval kan het staatshoofd beslissen dat deze verkiezingen niet worden gehouden, maar dat de nieuwe datum pas het jaar erop ingaat.

In 1894 zouden de verkiezingen hebben moeten plaatsvinden op 29 augustus, maar door allerlei organisatorische en politieke problemen vonden ze pas op 1 oktober plaats (en was er op 14 oktober een nieuw kabinet aan de macht).
Ook in 1965 was er iets bijzonders aan de hand. De verkiezingen zouden gehouden worden op 7 juli (uitgaande van de kroningsdatum van Huron III, 23 juni 1934), maar op 11 mei overleed Huron III. Toen heeft het kabinet besloten om de verkiezingen van 7 juli te annuleren, en te wachten tot na de kroning van Huron IV. Hij werd gekroond op 25 juni, en toen kon de nieuwe datum (9 juli) vastgesteld worden. Dat deze nieuwe datum slechts 2 dagen van de oude afligt, is zuiver toeval.

Tussentijdse verkiezingen zijn mogelijk na een kabinetscrisis als het kabinet ontbonden wordt. Als de tijd tussen de tussentijdse verkiezingen en de erop volgende reguliere (4-jaarlijkse) verkiezingen minder dan 8 maanden is, worden de tussentijdse verkiezingen niet gehouden, maar wordt het kabinet demissionair, tot aan de volgende reguliere verkiezingen. Het een en ander dient door het staatshoofd beoordeeld te worden; hij kan zonodig van de regels afwijken.
Tussentijdse verkiezingen zijn gebruikelijk voor de samenstelling van een nieuwe Ÿrtâness (kabinet), maar bij een zeer diepgaande crisis kunnen er ook tussentijdse verkiezingen voor een nieuwe Zâmporementec (volksvertegenwoordiging) uitgeschreven worden. Voor alle andere bestuurlijke functies geldt een strikte cyclus van 4 jaar (tot 2005 gold voor sommige functies een cyclus van 2 jaar).

De Spokanische Grondwet kende tot 1 januari 2010 een opkomstplicht (maar geen stemplicht); nu is dus ook de opkomstplicht afgeschaft. Verder wordt volgens de evenredige vertegenwoordiging (quimater xiyxu'empos; QX) gekozen, waarbij kiesgerechtigden hetzij een voorkeurstem uitbrengen (door het vakje voor een kandidaat rood te maken), hetzij expliciet geen voorkeur uitspreken (door het vakje voor de politieke partij rood te maken). De kandidaten zijn gerangschikt volgens de voorkeur van de partij zelf.
Naast de jaarlijkse verkiezingen vinden er ook veel volksreferenda plaats. Referenda op gemeenteniveau worden uitgeschreven door de Manessÿ. Op districtsniveau door de Reppe-meeg. Op eilandsniveau door de Beltâtviss. Op landelijk niveau door de Âtviss, echter als de meerderheid van de Zâmporementec zijn goedkeuring aan het Âtviss-voorstel gehecht heeft. Bij volksreferenda geldt noch een stem- noch een opkomstplicht.
Voor verkiezingen en referenda ontvangen de stemgerechtigden een Oproepingskaart om op de aangegeven dag in het aangegeven stemlokaal te verschijnen.

Iedereen die een bestuurlijke functie vervult is voor 3 opeenvolgende periodes van 4 jaar (of voor 6 opeenvolgende periodes van 2 jaar) herkiesbaar. In bijzondere gevallen kan het staatshoofd toestemming verlenen om een 4e termijn van 4 jaar (of een 7e termijn van 2 jaar) dezelfde functie te vervullen. Vanaf 2005 hebben álle functies een periode van 4 jaar gekregen.

2. Concrete verkiezingsschema's

Betekenis der kolommen:

1. jaar waarin bepaalde verkiezingen worden gehouden

2. het Spokanische volk kiest voor de leden van:
   Zâm = Zâmporementec (Volksvertegenwoordiging)
   Sta = Stamero (Eilandsvertegenwoordiging)
   Con = Consyl (Eilandenraad)
   BCon = Beltconsyl (Districtsraad)
   ZSta = Zeces-stamero (Dorpsvertegenwoordiging)
   BSta = Beltstamero (Districtsvertegenwoordiging)
   Zom = Zomarementec (Gemeenteraad)
   SSta = Sustamero (Gemeentevertegenwoordiging)

3. de Zâmporementec kiest voor (de leden van):
   Ÿrt = Ÿrtâness (Kabinet: alle ministers)
   BÂtv = Beltâtviss (Adviesraad Eilandsregering)
   Mej = Mejôje (Eilandshoofd)
   Âtv = Âtviss (Adviesraad Landsregering)
   RMee = Reppemeeg (Adviesraad Districtsregering)
   Kje = Kjelef (Districtshoofd)
   Omdat de verkiezingen voor de Ÿrtâness niet altijd precies om de 4 jaar behoeven te zijn (een kabinetscrisis vereist nieuwe verkiezingen), is "Ÿrt" in een aparte kolom opgenomen.

4. de Zomarementec kiest voor de leden van:
   Wet = Wethuderÿ (College van Wethouders)
   Man = Manessÿ (Adviesraad Gemeente)

5. de Manessÿ kiest voor:
   Mon = Monercô (Burgemeester)

In onderstaande tabellen zien we in alle kolommen een strikte cyclus van 2 of 4 jaar. Alleen in de 3e kolom (voor de kabinetsverkiezingen (Ÿrt)) zien we onregelmatigheden omdat een kabinetscrisis soms vervroegde verkiezingen noodzakelijk maakt. We kunnen 5 soorten kabinetten onderscheiden, al naar gelang het tijdstip waarop ze zijn gevormd:

1. Regulier kabinet: past precies in de 4-jarige cyclus (in de tabel is Ÿrt vet gedrukt).
2. Tussenkabinet: kabinet dat vanwege een kabinetscrisis tussen twee reguliere kabinetten regeert (Ÿrt is onderstreept).
3. Demissionair kabinet: een reeds ontslagen kabinet dat nog enkele maanden doorregeert totdat een nieuw regulier kabinet is gevormd (Ÿrt is cursief).
4. Vervroegd kabinet: hiervan was sprake in 1897 (want het had eigenlijk in 1898 gekozen moeten worden).
5. Verlaat kabinet: hiervan was sprake in 1903 (want het had eigenlijk al in 1902 gekozen moeten worden).

Het vervroegde kabinet had een tussenkabinet in 1899 tot gevolg, en dat had op zijn beurt weer het verlate kabinet tot gevolg. In 1904 vond er een Grondwetswijziging plaats die het vervroegen of verlaten van kabinetten onmogelijk maakt. De 4-jaarlijkse cyclus dient te allen tijde gerespecteerd te worden, en kan hoogstens onderbroken worden met een tussenkabinet of een demissionair kabinet.

Hieronder staan 3 tabellen, voor elke regeerperiode één:
Regering Huron Herco II
Regering Huron Herco III
Regering Huron Herco IV
 

1. Dit vervroegde kabinet begon op 1 januari 1897; het oude kabinet was op 17 december 1896 ontbonden.
2. Verlaat kabinet.

1. Aangenomen dat de huidige koning nog regeert.

Kiezen

In onderstaand schema geven de bruine pijlen in de oranje balken aan wie welke kandidaten kiest: de bron van de pijl is de kiezer, het doel is de kandidaat. Kiezers staan op een groene achtergrond, gekozenen op een gele, en instanties die zowel gekozen worden als zelf kunnen kiezen, hebben een lila achtergrond. De relaties zijn op 5 niveaus: Land, Eiland, District, Gemeente en Dorp.

© De Twee Hanen v.o.f. • Kimswerd • The Netherlands

DA 37-180182 • SPARC 01 jun 1999

jaartal - JAARTALL.HTM