Grammatica van het Spokaans

•  Home 
•  Inhoud 
•  Registers & Referenties 
•  Woordenboek 
•  SPARC 
•  Taalmenu 

142. Voorzetsel-uitdrukkingen √

142.1   Introductie

Een voorzetsel-uitdrukking (voorz.uitdr.) bestaat uit een vaste (geïdiomatiseerde) combinatie van enkele woorden, die samen als voorz. fungeren. Een voorz.uitdr. kan beschouwd worden als een soort "perifrastisch voorz.". Vergelijk de echte voorz.s in a. met de voorz.uitdr.n in b.:

142.2

Merk op dat voorz.uitdr.n zelf óók een voorzetselbepaling kunnen bevatten, die bestaat uit een voorz. (vet) en een fundament (onderstreept), zoals luft ÿrliriys rifo en fes loin helkara. We kunnen dit als volgt grafisch weergeven:

142.3

Twee verschillende woordreeksen kunnen een identieke structuur hebben, terwijl slechts één ervan daadwerkelijk een voorz.uitdr. is. Vergelijk de volgende voorbeelden: in a. staat een voorz.uitdr., maar de vetgedrukte reeks in b. is géén voorz.uitdr.:

142.4

Dat in (1) glado lef een voorz.uitdr. is, en ÿrg lef niet, blijkt uit het feit dat (3a) grammaticaal is, en (3b) erg vreemd:

Dat (2a) een voorz.uitdr. is, en (2b) niet, blijkt uit het feit dat fes loin helkara een vaste, abstracte, frase is, terwijl de meer concrete frase fes ef loin helkara op allerlei manieren gewijzigd kan worden, zoals:

Alle woordreeksen die eruitzien als een voorz.uitdr., maar dat niet zijn, zullen we pseudoreeksen noemen. In de loop van dit hoofdstuk zullen we zien hoe voorz.uitdr.n van pseudoreeksen zijn te onderscheiden.

142.5

De syntactische equivalentie van voorz.s en voorz.uitdr.n betekent onder meer dat een herhaling van een voorz.uitdr. voorkómen kan worden door gebruik te maken van het spoor (dode voorz.) âs (zie ook § 132.144). Vergelijk:

De uitdrukking fes šovos rifo in (1b) wordt zo sterk als een semantische eenheid begrepen, dat âs zonder problemen aan de gehele uitdrukking kan refereren. Het ligt niet voor de hand om te denken dat âs alleen fes of alleen rifo vervangt.

142.6

Vergelijk ook:

De uitdrukking glado lef wordt als voorz.uitdr. opgevat (§ 142.28) en kan in zijn geheel door âs vervangen worden: het ligt niet voor de hand om te denken dat âs alleen lef vervangt: ook Tek is dus blij met haar cadeautje.
In de loop van dit hoofdstuk zal blijken dat de vervanging door âs een goede test is om vast te stellen of een bepaalde uitdrukking een voorz.uitdr., dan wel een pseudoreeks, is.

142.7

Als rifo (van) deel uitmaakt van een voorz.uitdr., kan dit voorz. níét vervangen worden door een gen.-constructie. Als rifo binnen een pseudoreeks zelfstandig optreedt om een bezitsrelatie uit te drukken, kan het wel door een genitief vervangen worden. Ook dit is een geschikte test om een voorz.uitdr. van een pseudoreeks te onderscheiden. Vergelijk a. waarvan de genitief-variant ongrammaticaal is, met b. waarin beide varianten even acceptabel zijn:

142.8

Voorz.uitdr.n kunnen in 5 groepen worden onderverdeeld, al naar gelang de reeks van elementen die ze bevatten:

1. op basis van een infinitief
   1. VZ – INFI – VZ
   2. VZ – ef – INFI – VZ
2. op basis van een substantief
   3. VZ – SUBST – VZ
   4. VZ – ef – SUBST – VZ
   5. VZ – ef – SUBST
   6. VZ – SUBST – TDW
   7. SUBST – TDW
3. op basis van een additief
   8. ADD – VZ
   9. ADD – TDW
4. op basis van een teg.dw.
   10. TDW – VZ
5. op basis van een volt.dw.
   11. VDW – VZ

In de volgende paragrafen zullen de verschillende soorten voorz.uitdr.n nader bekeken worden.

142.9   ad § 142.8   a. Voorz.uitdr.n van het type VZ – INFI – VZ

Er zijn slechts enkele voorz.uitdr.n die een infinitief zonder lidw. bevatten, zoals:

142.10   ad § 142.8   b. Voorz.uitdr.n van het type VZ – ef – INFI – VZ

Het Spokaans kent enkele voorz.uitdr.n op basis van een infinitief, voorafgegaan door een lidw. Deze voorz.uitdr.n behoren alle tot de categorie BETREKKING. De meest algemene zijn:

142.11

De toevoeging van het lidw. ef is weliswaar conform de regel die stelt dat nominaal gebruikte infinitieven van een lidw. moeten worden voorafgegaan (§ 50.35), maar desondanks hebben deze voorz.uitdr.n een sterk idiomatisch karakter vanwege het feit dat deze infinitieven achter een voorz. volgen. Normaliter staat het Spokaans dat niet toe, en moet er een gedeverbaliseerde constructie gebruikt worden, zoals in:

Een vorm als * ûqu ef terfte is ongrammaticaal (zie § 141.101b). De combinatie van voorz. + infinitief in de vormen van § 142.9–10 is dus een indicatie dat we hier met voorz.uitdr.n te maken hebben, en niet met pseudoreeksen, want in het laatste geval mogen we een deverbalisering als in (1) verwachten.

142.12   ad § 142.8   c. Voorz.uitdr.n van het type VZ – SUBST – VZ

Er zijn ruim 20 voorz.uitdr.n op basis van een subst. zonder lidw. De afwezigheid van dit lidw. is een indicatie dat we met een geïdiomatiseerde constructie te maken hebben. Zij behoren alle tot de categorie BETREKKING, behalve de 4 uitdrukkingen van windrichting (×); deze worden gerekend tot PLAATS EN BEWEGING:

142.13

De afwezigheid van een lidw. gaat dikwijls een concrete interpretatie van deze uitdrukkingen tegen. Vergelijk de interpretatie als we een lidw. toevoegen:

142.14

In de meeste gevallen levert een concrete interpretatie na toevoeging van het lidw. semantische onzin op, vanwege de keuze van de voorz.s, zoals:

142.15   ad § 142.8   d. Voorz.uitdr.n van het type VZ – ef – SUBST – VZ

Er zijn eveneens ruim 20 voorz.uitdr.n op basis van een subst. met een lidw. Verscheidene van deze uitdrukkingen kunnen ook in concrete zin opgevat worden, en dan gedragen zij zich als gewone, productief geconstrueerde, pseudoreeksen. De meeste voorz.uitdr.n vallen onder de categorie BETREKKING, maar de met × gemerkte vormen zijn van de categorie TIJD, en de met ° gemerkte vormen zijn van de categorie PLAATS:

142.16

De aanwezigheid van het lidw. maakt soms ook een concrete interpretatie mogelijk. Vergelijk de abstracte betekenis van de voorz.uitdr.n in a. met de concrete pseudoreeks (in de functie van voorz.bep.) in b.:

142.17

De voorz.uitdr.n in de a-zinnen (§ 142.16) kunnen door âs vervangen worden, maar de concrete pseudoreeksen in de b-varianten kunnen dat niet. Vergelijk:

In b. drukt fes ef lurgiy een concreet punt "midden in de kamer" uit. Hier hebben we te maken met een gewone voorz.bep. zodat âs geacht wordt alleen te refereren aan het voorz. fes en niet aan de gehele bepaling fes ef lurgiy rifo.

142.18

Als een voorz.uitdr. niet als zodanig "gevoeld" wordt (en dus een pseudoreeks is), kan rifo door een genitief vervangen worden:

142.19

Het verschil tussen § 142.17–18 a. en b. blijkt uit de onderliggende structuren:

In a. vormt sértaros het fundament bij fes ef lurgiy rifo. In b. vormt lurgiy samen met sértmit het fundament bij fes.

142.20

Nog een voorbeeld van een voorz.uitdr. die in een meer concrete context niet meer als zodanig gevoeld wordt:

Het voorz.-karakter van fes ef fort rifo in a. blijkt uit het feit dat we deze bepaling kunnen vervangen door het voorz. lóf (gedurende, tijdens) omdat het onderstreepte deel een tijdsperiode uitdrukt. Het concrete karakter van fes ef fort in b. maakt vervanging door lóf onmogelijk, want hier is het onderstreepte deel géén tijdsperiode. Vergelijk:

In b. is de tijdsperiode fes ef fort rifo sener was, oftewel de tijd dat hij voor zijn baas werkt. Daarom kan het voorz. rifo hier door een gen.-constructie vervangen worden. Dit kan in a. niet omdat rifo hier een vast element van de voorz.uitdr. is. Vergelijk:

142.21

Het verschil tussen a. en b. in de vorige paragraaf blijkt verder uit het gebruik van het dode voorz. âs; dit dode voorz. kan de voorz.uitdr. in a. vervangen, maar in b. kan âs alleen maar zo geïnterpreteerd worden dat het corefereert met het eerder genoemde voorz. fes:

142.22

Sommige voorz.uitdr.n kunnen ook concreet geïnterpreteerd worden, en dan kan er ambiguïteit ontstaan. Vergelijk:

Bij betekenis a. is er sprake van een brief die naar een bepaald bedrijf wordt gestuurd, en waarbij aan het adres is toegevoegd: hear mrt Plercô (t.a.v. de heer Plercô); betekenis b. geldt als Wetja de brief naar het huisadres van de heer Plercô stuurt.
Betekenis a. is expliciet te maken door de vette voorz.uitdr. af te korten tot hear (t.a.v.); betekenis b. kan expliciet gemaakt worden door voor een genitief i.p.v. het voorz. rifo te kiezen, of door aderessôs te vervangen door bijvoorbeeld sért-aderessôs (huisadres):

142.23   ad § 142.8   e. Voorz.uitdr.n van het type VZ – ef – SUBST

Hiervan zijn twee voorbeelden:

Het gebruik van deze twee voorz.uitdr.n is beperkt: op de plaats van A staat altijd een datum, en op de plaats van B een adres, of in ieder geval een straatnaam. Dat deze twee uitdrukkingen als voorz.uitdr. beschouwd worden, komt doordat zij een echt voorz. vervangen: kaf A (op A) en fes B (in B). Anderzijds wordt een constructie als fes ef sÿrt C (in de stad C) (C = stedennaam) niet als voorz.uitdr. beschouwd, maar als een kwalificerende bepaling bij de stedennaam:

De sequentie fes ef sÿrt is een pseudoreeks in de vorm van een voorz.bep.; de sequentie kaf ef aderessôs is een voorz.uitdr., optredend als een voorz.

142.24   ad § 142.8   f. Voorz.uitdr.n van het type VZ – SUBST – TDW

Van dit type zijn drie voorbeelden:

142.25

Merk op dat het teg.dw. voorafgegaan wordt door een komma; dit duidt erop dat het fundament van de voorz.bep. die met deze voorz.uitdr. wordt gevormd, feitelijk een relatieve bijzin is. Vergelijk:

In het hedendaags Spokaans worden de vetgedrukte delen echter als eenheden beschouwd, syntactisch analoog aan een voorz.2

142.26   ad § 142.8   g. Voorz.uitdr.n van het type SUBST – TDW

Van dit type zijn er twee voorbeelden:

142.27

Oorspronkelijk gaat het bij deze constructies om een voegwoordelijke bijzin, waarbij in het Nederlands – bij een letterlijke vertaling – het voegw. terwijl gebruikt zou moeten worden. Vergelijk:

Deze twee constructies zijn dermate gelexicaliseerd dat (i) een voorz. na het teg.dw. kan ontbreken, en (ii) het object dat bij dit teg.dw. hoort, ervóór kan staan. Voor een nadere analyse van zulke constructies wordt verwezen naar Frischert (1959).

142.28   ad § 142.8   h. Voorz.uitdr.n van het type ADD – VZ

Het Spokaans kent ruim 25 combinaties van add.n met een voorz. die als voorz.uitdr. kunnen fungeren. Enkele ervan zijn gemarkeerd met × omdat zijn niet door iedereen als voorz.uitdr. worden geaccepteerd:

Merk op dat in al deze constructies ón een echt voorz. is, en nooit een determinant.

142.29

Het karakter van voorz.uitdr. komt duidelijk naar voren in de a-zinnen die geheel analoog aan de b-zinnen zijn geconstrueerd:

142.30

De leden van de groep in § 142.28 zijn moeilijk te determineren, omdat veel additieven gecombineerd worden met een bepaald voorz., zonder dat er sprake is van een voorz.uitdr., ofwel, zonder dat de combinatie add. + voorz. in zijn geheel het karakter van voorz. heeft. Vergelijk:

In a. is sprake van een combinatie van het add. bârÿr (paars), gevolgd door het voorz. furt (van) (samen een pseudoreeks); maar in b. wordt de combinatie glado lef (blij met) als één frase gevoeld (zie ook § 142.4).

142.31

Dat glado lef als één frase, dus als een voorz.uitdr., gevoeld wordt, blijkt uit het feit dat het geheel door âs vervangen kan worden. Vergelijk:

In b. kan âs alleen refereren aan furt, maar niet aan aingry furt. Daarom betekent deze zin: "hij is wel kwaad op Hânes, maar hij is niet op Mârje", wat semantische onzin is.1

142.32

Het twijfelachtige karakter van bijvoorbeeld populerr furt blijkt uit een zin als:

In a. refereert het dode voorz. âs aan de gehele constructie populerr furt. Voor velen is dit niet acceptabel, omdat ze deze constructie niet als voorz.uitdr. beschouwen.1 Het goede alternatief staat in b.: hier wordt furt door âs vervangen, terwijl het spoor idem het add. populerr vervangt.

142.33

Een voorz.uitdr. als glado lef (blij met) kan met vele werkwoorden gecombineerd worden, een pseudoreeks als ÿrg lef (vol met) niet:

In (1a) wordt glado lef het liefst zo behandeld als het voorz. ðÿm in:

Een ondergeschikte bijzin als in (1b) (onderstreept), lijkt hier minder op zijn plaats. Daarentegen verdient zo'n bijzin bij de pseudoreeks ÿrg lef (vol met) juist de voorkeur, waarbij (2a), analoog aan (1a), zo goed als ongrammaticaal is. Merk op dat het koppelwerkw. meldelira in (2b) weg mag blijven, maar dat er dan nog steeds sprake is van een bijzin, zij het een elliptische. Vergelijk ook § 142.3–4.

142.34

In § 150.76–81 wordt het gebruik van het vrag.vnw. ÿriy? uitgelegd. Dit vrag.vnw. bevraagt een voorz., en is onvertaalbaar in het Nederlands. Bijvoorbeeld:

Het antwoord kan zijn: "erop", "eronder", "ernaast", enz.

142.35

Ook voorz.uitdr.n kunnen in principe met ÿriy? bevraagd worden, of liever gezegd, het antwoord op ÿriy? kan eventueel een voorz.uitdr. in plaats van een voorz. zijn. In (1a) geldt glado lef (blij met) als voorz.uitdr. (§ 142.28; zie ook § 142.33), maar ÿrg lef (vol met) in (1b) geldt níét als voorz.uitdr. In (1) staan normale bevestigende zinnen; in (2) staan de vragende varianten waarin de elementen glado lef en ÿrg lef door het vrag.vnw. ÿriy zijn vervangen:

Een correct antwoord bij (2b) zou zijn: lef ef (met) of ðÿm ef (zonder). De vraag kan dan vertaald worden als 'Viel de fles met of zonder de melk van tafel?' (ofwel: 'Zat er wel of geen melk in de fles toen deze van tafel viel?')

142.36

Add.n op -iy krijgen het mv.suffix -m indien zij een bepaling vormen bij een meervoudig predicaat. Dit is uitgelegd in § 42.4, bijvoorbeeld:

Echter, als dergelijke add.n deel uitmaken van een voorz.uitdr. blijven zij onverbogen, want zij worden niet meer als "echte" add.n beschouwd; vergelijk (2) met:

142.37

De vormen die in § 142.28 met × zijn gemarkeerd, worden niet door iedereen als voorz.uitdr. geaccepteerd. Zij die zulke vormen als voorz.uitdr. gebruiken, zullen het add. onverbogen laten, maar zij die de voorkeur aan een pseudoreeks geven, zullen het add. (indien op -iy) een mv.suffix geven. Vergelijk (1) uit de vorige paragraaf met:

Kiezen we voor érpainiym, dan wordt (4) behandeld als een variant van Óps sena ocÿrme érpainiym (Ze gedragen zich solidair), waaraan ón ef mašeccs als extra bepaling is toegevoegd.
Kiezen we voor érpainiy, dan wordt (4) behandeld als analoog aan Óps sena ocÿrme ûqu ef regliše (Ze gedragen zich tegen de regels), dus als een constructie met een gewone voorz.bep. achter "gedragen".

142.38   ad § 142.8   i. Voorz.uitdr.n van het type ADD – TDW

Dit type komt zelden voor; we noemen twee voorbeelden:

Bijvoorbeeld:

Zulke voorz.uitdr.n zijn in alle opzichten een idiomatisch geval: de oorspronkelijke betekenis van âšÿr (oprecht) resp. leniy (afgesproken) is niet meer terug te vinden in de voorz.uitdr., en ook in syntactisch opzicht passen de voorz.uitdr.n niet in een productieve constructie.

142.39   ad § 142.8   j. Voorz.uitdr.n van het type TDW – VZ

Een stuk of 10 voorz.uitdr.n zijn opgebouwd rond een teg.dw. Het gaat hier feitelijk om de morfologie van zulke deelwoorden (eindigend op -lira). In semantisch en syntactisch opzicht zijn zulke -lira-vormen gewone additieven, en zodoende verschillen de volgende constructies niet van de constructies die besproken zijn in § 142.28. De met × gemerkte vormen worden niet door iedereen als voorz.uitdr. geaccepteerd (hier geldt dus hetzelfde probleem als besproken in § 142.28):

142.40

De met × gemerkte constructies zijn alle verwant aan een werkw. dat samengaat met hetzelfde voorz. Daarom worden de -lira-vormen sterk gevoeld als productieve teg.dw.-afleidingen van deze werkwoorden. Bijvoorbeeld:

In b. wordt mizzaðelira pai door velen als een relatieve -lira-constructie opgevat, zodat die door een komma van de hoofdzin gescheiden moet worden:

142.41

Vergelijk b. in de vorige paragraaf met:

In c. kan finnelira lef syntactisch gelijkgesteld worden aan een voorz. als hurtos (vanaf). Zouden we finnelira lef opvatten als een relatieve teg.dw.-constructie (analoog aan b.) dan zouden we krijgen:

Zin c′. is semantisch vreemd, omdat een abonnement bezwaarlijk "met 1 augustus" kan beginnen. Hier moeten we voor het voorz. hurtos (vanaf) of kaf (op) kiezen.

142.42

De teg.dw.-constructies in § 142.39 die dermate gelexicaliseerd zijn dat ze zeer sterk als voorz.uitdr.n gevoeld worden, kunnen door âs vervangen worden, zoals in:

Vergelijk (1) met (2) waarin ortelira zijn letterlijke betekenis heeft behouden:

In (2) vervangt âs alleen het voorz. fes, terwijl het predicaat ortelira door het spoor idem is vervangen.

142.43

Teg.dw.n die het karakter van een add. hebben, worden voor het mv. gemarkeerd met -n of -m (Hoofdstuk 42), zoals:

Dergelijke meervoudsmarkeringen blijven achterwege als een teg.dw. deel uitmaakt van een voorz.uitdr., zoals:

142.44

Veel voorz.uitdr.n uit § 142.39 kunnen niet gecombineerd worden met het koppelwerkw. melde, omdat zij afgeleid zijn van een werkw. met verwante betekenis, bijvoorbeeld:

Omdat ÿrlikke ón 'gelijk zijn aan' betekent, wordt de koppelwerkw.-constructie * ef melde ÿrlikkelira ón verdrongen. Vergelijk dit met de constructie ef melde ortelira fes (belust zijn op), die níét verdrongen wordt door orte fes, omdat dit 'bijten in' betekent; ortelira is gelexicaliseerd en daarom blijft verdringing achterwege.

142.45

Bij de werkwoorden azje ón (de knecht zijn van), cijaze ón (gerelateerd zijn aan) en ÿrlikke ón (gelijk zijn aan) is ón een determinant (die een echo markeert). Algemeen wordt aangenomen dat daarentegen de voorz.uitdr.n azjelira ón, cijazelira ón en ÿrlikkelira ón géén determinant maar een gewoon voorz. ón bevatten. Of ón een voorz. dan wel een determinant is, kan meestal getest worden met het dode voorz. âs: kan ón door âs vervangen worden, dan is er sprake van een voorz., zoals bij:

Zo'n test is niet mogelijk bij voorz.uitdr.n omdat alleen de gehele voorz.uitdr. door âs vervangen kan worden, en niet slechts een voorz. dat zich binnen de voorz.uitdr. bevindt (zie ook § 142.5, § 142.17, § 142.21, § 142.31 en § 142.42). Maar omdat ón alleen een determinant kan zijn in combinatie met een werkw., mogen we aannemen dat ón géén determinant is in combinatie met een voorz.uitdr.

142.46   ad § 142.8   k. Voorz.uitdr.n van het type VDW – VZ

Een stuk of 20 voorz.uitdr.n hebben als basis een volt.dw. Het idiomatische karakter komt hier goed tot uitdrukking omdat het volt.dw. altijd gevormd is met het suffix -or, terwijl er géén sprake is van een attributieve bepaling maar van een bijstelling; zie ook Blok 101.3. In § 101.7–8 zijn de volgende constructies uitgelegd:

142.47

Vergelijk nu:

Constructie (2a) is ongrammaticaal, omdat hier een bijgesteld volt.dw. (zonder suffix) vereist is (vgl. (1b)). Zin (2b) is echter correct omdat het onderstreepte deel als voorz.uitdr. beschouwd wordt, en daarom analoog is aan:

142.48

Waarom (2a) niet acceptabel is en (2b) wel, is moeilijk te verklaren. Wel is er een tendens merkbaar om steeds meer volt.dw.n op -or samen met een voorz. als voorz.uitdr. analoog aan flyrror tjâg te gebruiken. Wellicht is in de toekomst een constructie als (2a) wel acceptabel geworden. Deze tendens kan verklaard worden door het feit dat volt.dw.n op -or normaliter nooit op een dergelijke positie voor kunnen komen, zodat zulke constructies gemarkeerd zijn, en dan gemakkelijk als idioom opgevat kunnen worden.
Merk op dat het bestaan van voorz.uitdr.n met een volt.dw. op -or niet verhindert dat ook een bijgesteld volt.dw. gebruikt kan worden. Naast (2b) kunnen we dus ook zeggen (analoog aan (1b) en (1c)):

142.49

De volgende voorz.uitdr.n met een volt.dw. op -or zijn acceptabel:

Bij de werkwoorden cijazare ón, cijazéte ón, idezillare en ÿrfótare ón is ón een determinant (die een echo markeert). Bij de overeenkomende voorz.uitdr.n is ón een voorz. Zie ook § 142.45.

142.50

Als een volt.dw. op -or deel uitmaakt van een voorz.uitdr., kan dit volt.dw. voorafgegaan worden door het werkw. melde:

Hier is melde een zelfst.werkw., analoog aan:

142.51

Vergelijk (1) hierboven met een ongrammaticale constructie als:

Als met (2) een passief in de def.tijd bedoeld wordt, dan is de enige juiste oplossing het gebruik van het suffix -a, gevolgd door -lije:

142.52   Overige voorz.-vervangende uitdrukkingen

Een aantal constructies die in het Nederlands als voorz.uitdr.n zouden kunnen gelden, worden in het Spokaans vertaald met een voorz.bep. achter het variabele deel. Soms is het variabele deel zelf ook een voorz.bep. Enkele voorbeelden:

142.53

Daar rifo deel uitmaakt van een geïdiomatiseerde constructie, kan het niet door een gen.-bepaling vervangen worden. Vergelijk enerzijds a. met de correcte variant b., en anderzijds c. met de ongrammaticale variant d.:

142.54

In het laatste voorbeeld wordt het variabele deel gevolgd door een teg.dw.

142.55

Als het Spokaans ook achterzetsels (postposities) zou kennen, zouden de vormen in § 142.52 alle gerekend kunnen worden tot de groep van "achterzetsel-uitdrukkingen". Er is dan een analogie in de trant van:

Omdat achterzetsels niet bestaan, worden achterzetsel-uitdr.n evenmin als zodanig erkend. De vormen in § 142.52 worden daarom beschouwd als idiomatische uitdrukkingen.

142.56   Uitbreking

Uitbreking, zoals besproken in § 141.145–148, is ook mogelijk bij voorz.uitdr.n. Vergelijk:

142.57

De grammaticaliteit van (1b) uit de vorige paragraaf is echter geen bewijs dat het vetgedrukte deel daadwerkelijk een voorz.uitdr. is. Vergelijk (1b) met:

In (1c) is het vetgedrukte deel géén voorz.uitdr. We hebben hier dan ook niet te maken met een uitbreking van het fundament dena zeces uit de voorz.bep. fes ef clobjiyt rifo dena zeces, maar met een uitbreking uit de voorz.bep. rifo dena zeces.

142.58

In § 141.149 is besproken hoe in meer formele schrijftaal een gehele voorz.bep. vooraan de zin geplaatst kan worden, waarbij deze in gepronominaliseerde vorm verderop in de zin herhaald wordt. Dergelijke constructies zijn echter nauwelijks mogelijk bij voorz.uitdr.n. (zoals in (2b)), en al helemaal niet als het herhaalde gedeelte geen voorz.uitdr. is (in (2c)). Vergelijk (1) in § 142.56–57 met:

De complexiteit van de vette zinsdelen in (2b) en (2c) verhindert de herhaling ervan, omdat de gehele zin er traag en onnatuurlijk door wordt. Daarentegen leent een kort woordje als fes in (2a) zich wel goed voor een herhaling.

© (2000) Rolandt Tweehuysen, Kimswerd, the Netherlands